شرکت تسلا شرکت شناخته‌شده‌ای است که همواره در صفحات رسانه‌ها جای دارد. اما به‌‌رغم حضور قوی در رسانه‌های مجازی و دنیای تبلیغات، در پس تولیدات این شرکت، تسلا در دوره‌ای دچار بحران شدید و توسط مدیران خود رها شده بود. این شرکت در تحقیقات کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، شرکتی در حال ورشکستگی معرفی شده بود. ایلان ماسک، مدیرعامل شرکت نیز در آن دوران اغلب در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی، بسیار آشفته و سردرگم به نظر می‌رسید. با این حال ماسک شرکت اسپیس‌ایکس را برای تولید موشک‌های غول‌پیکر راه‌اندازی کرد. پس از آن، در سال ۲۰۱۸ اولین مسافر برای سفر به ماه رزرو شد. به علاوه، ماسک قراردادی مبتنی بر تکنولوژی هایپرلوپ خود با مسوولان شهر شیکاگو، تنظیم کرد. طی این قرارداد کارخانه گیگافکتوری در تولید باتری، گام‌های بزرگی برداشت. حال آیا می‌توان ایلان ماسک را یک الگو دانست؟ کارشناسان ما در این مقاله به بحث در این مورد می‌پردازند.

 

«ایلان ماسک الهام‌بخش است»

لئونارد شرمن، استاد کسب‌وکار، دانشگاه کلمبیا

کارآفرینان اغلب رویاپردازان ماهری هستند. آنها به‌رغم تمام موانع پیش‌رو، برای رسیدن به موفقیت نه تنها باید چشم‌انداز ویژه‌ای داشته باشند، بلکه باید فداکارانه برای آن زحمت بکشند. این همان دلیلی است که ماسک را تبدیل به الگویی خوب می‌کند. بله درست است که او نیز گاهی اوقات اشتباه می‌کند، و با وجود اینکه شخصیت به شدت آرمان‌گرایی دارد و گاه خودشیفته و گاه در عناد با خویشتن است، با این حال نام او همچنان در لیست بزرگ‌ترین نوآوران تاریخ قرار دارد. بنابراین شاید همه ما هم بتوانیم موفق باشیم. یکی دیگر از نابغه‌های ناکامل تاریخ‌، استیو جابز است. شاید اوهم وقتی در حال نوشتن متن ویدئوی تبلیغاتی قدیمی خود به نام «متفاوت بیندیش» بود، اشاره به ایلان ماسک داشت. جابز در بخشی از این ویدئو که در سال ۱۹۹۷ روی آنتن تلویزیون ملی آمریکا رفت چنین می‌گوید: «به افتخار دیوانه‌ها، به افتخار کسانی که با دیگران متفاوتند، به افتخار سرکش‌ها و دردسرسازها». او پس از ایراد این جملات، جسورانه این‌طور نتیجه گرفت که «کسانی که به قدری دیوانه هستند که فکر می‌کنند می‌توانند دنیا را تغییر دهند، همان‌هایی هستند که این کار را انجام می‌دهند». این گفته‌ها به کمال در مورد ماسک هم صدق می‌کند.

درطول زندگی ما هیچ‌کدام از کارآفرینان، به اندازه ایلان ماسک،‌ برای تغییر جهان تا این حد بلندپرواز،‌ پردل‌ و جرأت، سرسخت و مشتاق نبوده‌اند. البته نباید فراموش کرد که همتایان تاریخی او نیز به همین اندازه سرسخت و پیگیر بوده‌اند. مثلا توماس ادیسون که تنها پس از سه ماه توسط معلمش به دلیل رفتارهای نامعمول و نامتعارف روانی، از مدرسه اخراج شد. نیکولای تسلا به بیماری اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) مبتلا بود و با مشکلاتی مانند شیدایی و نوعی اسکیزوفرنی دست و پنجه نرم می‌کرد. همین‌طور هنری فورد، لئوناردو داوینچی و آلبرت انیشتین که بعد از مرگشان ابتلا به بیماری‌های اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) تشخیص داده شد. البته قصد ما ماورائی جلوه دادن بیماری روحی نیست! بلکه منظور این است که بگوییم آنها به رغم وجود این مشکلات توانسته‌اند دنیا را تغییر دهند.

فراتر از نبوغ و سرسختیِ بی‌بدیلِ ایلان ماسک، او تلاش‌های جسورانه زیادی برای پایداری و نجات کرۀ زمین دارد. او برای رسیدن به این مقصد خود را در راه تکنولوژی‌های پیشگام این عرصه وقف کرده‌است. همزمان، به دنبال یافتن راه فراری است که اگر نتوانستیم زمین را نجات دهیم، بتوانیم به سیاره‌های دیگر‌ پناه بریم. بدیهی است که با وجود چنین سطحی از جاه‌طلبی و تلاش ماسک،‌ او مشکلات شخصی و فنی بسیاری را هم در این مسیر متحمل شده است. با این حال، کارآفرینان باید جملات استیو جابز را به یاد داشته باشند. یک کارآفرین جسور و پردل ‌و جرأت باید توانایی تحمل و حل مشکلات را داشته باشد. پیچیده است ولی چنین افرادی، قدرت انجام چنین کارهایی را هم دارند.

 

«داستان ایلان ماسک زنگ خطری برای کارآفرینان است»

پیتر کوهن، سخنران استراتژی در کالج بابسون

درس‌هایی که کارآفرینان باید از ایلان ماسک فرابگیرند واضح است. آنها باید اولویت اول را منافع و مصالح مشتریان شرکت، کارکنان، شرکا و سرمایه‌گذاران آن و آنچه برای آنان مناسب‌تر است قرار دهند. برای این کار باید به نقاط قوت و ضعف خود توجه داشته باشند. اما اگر در برآورده کردن انتظارات حال و آینده سهامداران و ذی‌نفعان سازمان و شرکتشان موفق نیستند، بهتر است با یک مدیر اجرایی حرفه‌ای همکاری کنند. با وجود همه جاه‌طلبی‌ها و دستاوردهای ایلان ماسک، به نظر نمی‌رسد که او بتواند یا بخواهد مدیر عامل مناسبی باشد. ایلان ماسک طراح و تولیدکننده بسیار خوبی است اما نمی‌تواند مدیرعامل خوبی برای یک شرکت بزرگ باشد. با توجه به تسلط او بر هیات‌مدیره تسلا، به نظر می‌رسد که او کار را ترک نخواهد کرد. اما اگر هیات‌مدیره مستقل بود، حتما او را جایگزین می‌کرد.

ماسک در طراحی، ساخت و تحویل ماشین‌های الکتریکی بسیار ماهر است. همچنین در طراحی و ساخت موشک‌های تخریب‌ناپذیر نیز توانایی بالایی دارد. اما تسلا به مدیری باتجربه نیاز دارد که مدیریت عامل و اجرایی آن را به عهده بگیرد. فردی مانند مدیر عامل سابق بوئینگ و مدیر فعلی فورد، آلن مولالی. ماسک هم باید بپذیرد که چه چیزی به نفع شرکت است. با اینکه او در طراحی و ایده‌پردازی بسیار کارآمد است؛ اما اگر محدودیت‌های خود را بپذیرد، به نفع شرکت‌، کارکنان و همه کسانی خواهد بود که از اختراعات او بهره‌مند می‌شوند. اگر در فروش و مدیریت منابع انسانی سازمان خود ماهر هستید، باید بخش نوآوری در محصول را بر عهده مدیرعامل ماهری قرار دهید؛ و برعکس. اگر در ساخت محصول و جذب اولیه مشتری ماهر هستید، اما صبر یا علاقه‌ای برای اداره سازمانی که بتواند به‌طور مرتب و مستمر برتری خود را درمقیاس فعالیتش حفظ کند ‌ندارید، باید یک مدیرعامل متبحر را جایگزین خود کنید. این چیزی است که در کارآفرینی جسورانه به نظر می‌رسد: نباید مسوولیت همه چیز را به تنهایی بر دوش کشید، بلکه باید بتوانید با استفاده از مهارت‌های سایرین، در مورد همه‌چیز ارزش‌آفرینی کنید.

 

تهیه شده در موسسه معنا