مصاحبه با اریک اشمیت، مدیرعامل پیشین گوگل
نیاز به بازنگری در رویه‌های کاری
اریک اشمیت، مدیرعامل پیشین گوگل در گفت‌وگویی زنده با پایگاه خبری سی‌ان‌بی‌سی آمریکا از شرایط حال‌حاضر کسب‌وکارها و جامعه سخن گفت و تغییراتی اساسی در شیوه انجام کارها در آینده پیش‌بینی کرد. به عقیده او، بحران کرونا، تغییراتی در تمام جنبه‌های زندگی و کار به وجود خواهد آورد که نمی‌توان از آنها فرار کرد و در حقیقت باید خود را با آنها انطباق داد. یکی از این تغییرات، افزایش نقش فناوری‌ها در زندگی و کار است؛ همانند تغییری که ظهور و گسترش اینترنت در جوامع ایجاد کرد و این پدیده فانتزی، اکنون تبدیل به لازمه زندگی شده است. سایر نظرات اشمیت را درباره جامعه و رویه‌های کاری جدید می‌خوانید:
امروز صبح هم آمارهای ناامیدکننده دیگری از اوضاع بازارهای جهانی بورس به گوش رسید که سقوط همزمان آنها را نشان می‌دهد. با توجه به آنکه شما با دولت‌های محلی نیویورک و چند ایالت دیگر همکاری دارید، آینده اقتصادی و بهبود شرایط را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خب، درحال‌حاضر، در کنار مساله اقتصادی، مساله بهداشت و سلامت شهروندان را هم داریم که بسیار مهم‌تر از اقتصاد است. هنوز کاهش قابل‌توجهی در روند شیوع کرونا در آمریکا مشاهده نکرده‌ایم. در همین زمان، ملاحظات بهداشتی و مسائلی مانند فاصله اجتماعی کاهش یافته و بهبود آب‌وهوا هم کمک خاصی به شرایط نکرده است. با این شرایط، به شدت نگران هستم که بحران موجود ادامه‌دار باشد. زمانی که بحران سلامت ادامه پیدا کند، پیامدهای آن دامن اقتصاد را هم می‌گیرد.
نگاهی بدبینانه به موضوع دارید. به نظر شما، شاهد ساخت واکسن کرونا یا حل بحران به شیوه‌ای دیگر نخواهیم بود؟ به نظرتان تا مدتی طولانی به استفاده از ماسک ادامه خواهیم داد؟
اگر وضعیت جهانی را نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که هنوز کشورهایی مانند ایالات‌متحده، روسیه و هند با ارقامی گاه صعودی در تعداد مبتلایان به‌ویروس کرونا مواجه هستند و این وضعیت به‌طور کلی به نفع جهان نیست. ما باید نقاط پرخطر و اصلی شیوع را شناسایی می‌کردیم و آنها را در کنترل می‌آوردیم. اما شاید به‌دلیل کمبود اطلاعات یا مشکلات دیگر، هنوز در این مسیر موفق نبوده‌ایم. از طرفی، هنوز با ساخت واکسن نهایی کرونا و تولید گسترده آن هم فاصله داریم.
اجازه دهید به بحث اصلی بپردازیم. به نظر شما، آینده کار و اوضاع اقتصادی چه خواهد شد؟ آیا نسبت به آینده اقتصاد و فعالیت‌ها خوشبین هستید؟
بله، خوشبین هستم. کرونا تغییراتی در جامعه ایجاد کرد و همین شرایط چند ماهه، باعث خواهد شد که شیوه زندگی و کار ما در ۱۰ سال آینده تغییر کند. حمل‌ونقل عمومی یکی از حوزه‌هایی است که شاهد تغییر در آن خواهیم بود. به‌عنوان مثال، سفرهای غیرضروری و در مسیرهای پرازدحام کاهش خواهد یافت. همچنین با ظهور پدیده‌ای به نام «سلامت از راه دور» مواجه خواهیم شد؛ چراکه اکنون ۸۰ درصد از مردم ترجیح می‌دهند برای مبتلا نشدن به بیماری، به‌طور شخصی به پزشک مراجعه نکنند و این کار را از طریق ارتباطات راه دور انجام دهند. برای آنها بسیار راحت‌تر است که به‌جای ساعت‌ها معطل شدن در مطلب پزشک، در زمانی کوتاه به‌صورت مجازی مشکلشان حل شود. چنین وضعیتی در تمام حوزه‌های کسب‌وکار مشاهده خواهد شد و قرار نیست افزایش میزان استفاده از فناوری‌های مجازی و ارتباطات از راه دور، پس از بحران کرونا تمام شود. تغییر دیگر، کاهش تراکم کارکنان در دفاتر کار است؛ به‌ویژه آنکه کمبود وسایل حمل‌ونقل عمومی و تراکم بیش از حد آنها، از این به بعد، آزاردهنده‌تر خواهد شد. دفاتر کاری خلوت‌تر و کم‌تراکم‌تر به معنای معماری ساختمان و معماری شهری جدید است. به‌طور کلی، مجموعه این ۳ تغییر باعث می‌شود که شهرهایی خلوت‌تر و کارآتر داشته باشیم. شاید بشود این شهرهای جدید را اَبَرشهر نامید.
اگر مردم بخواهند برای مدتی به حومه شهرهای بزرگ نقل‌مکان کنند که از مشکلات موجود در امان بمانند، باز هم باید برای بازگشت به شهر از حمل‌ونقل استفاده کنند. از طرفی، بسیاری از ما در شهر بزرگ شده‌ایم و نمی‌توانیم از تعامل و انفعالات پویای آن محروم شویم.
قرار نیست که شهرها تعطیل شوند و تمام کارکردهای خود را از دست بدهند. بسیاری از موارد به شکل پیشین ادامه خواهد یافت و فقط شاهد تغییرات و اصلاحات در شیوه انجام کارها خواهیم بود. به‌عنوان مثال، ممکن است دیگر کسی برای استفاده از آسانسور مجبور به لمس دکمه‌های آن نباشد. ممکن است دیگر به شکل سابق دستگیره‌های اتوبوس را نگیرند. به عبارت دیگر، مردم همچنان از نظر اجتماعی در کنار یکدیگر خواهند بود اما کارکرد و شیوه عملکرد شهرها تغییر خواهد کرد. مشکل بیماری‌ها هم شهر یا حومه نیست؛ مشکل در شکل روابط است که با مجازی شدن و الکترونیک شدن بسیاری از فعالیت‌های غیرضروری شکل این مسائل تغییر می‌کند.
نظر شما راجع به بازگشایی کسب‌وکارها چیست؟ به‌دلیل ادامه‌دار شدن بحران کرونا، اکنون کسب‌وکارهای فراوانی پس از مدتی تعطیلی یا دورکاری از کارکنان خود خواسته‌اند که به محل کار خود بازگردند. در این شرایط، عده‌ای از کارکنان هم خسته شده و مشتاق بازگشت به کار هستند و در عین حال، تعدادی از آنها فقط از ترس اخراج است که ممکن است به این خواسته تن بدهند. اوضاع این کسب‌وکارها چطور پیش خواهد رفت؟
مجبور کردن کارکنان به انجام کاری، هیچ وقت فکر خوبی نیست. اینکه افراد فقط برای اخراج نشدن بخواهند به محل کار خود بازگردند، نتیجه مثبتی نخواهد داشت. در هر کاری، زمانی کارکنان بیشترین اثربخشی و نفع را برای کسب‌وکار خود دارند که از کار خود لذت ببرند، آن را ارزشمند بدانند و دغدغه دیگری ذهنشان را مشغول نکرده باشد. اما در شرایط حاضر، شاید بتوان گفت که فقط یک‌سوم از کارکنان چنین شرایطی دارند.
عده‌ای از آنها از قرنطینه خسته شده‌اند و خواهان بازگشت به محل کارشان هستند. عده‌ای به‌دلیل فرزند داشتن یا محدودیت‌های دیگر واقعا نمی‌توانند سر کار بروند و عده‌ای هم به‌دلیل هراس و استرس بیماری تمایلی به خروج از خانه ندارند. در هر صورت، باید انعطاف‌پذیری زیادی در رویه‌ها به کار بست و اجازه داد کارکنان به هر شیوه ممکن در ارتباط با تیم بمانند. حتی برای کارکنانی هم که علاقه به خروج از منزل دارند، باید یک محیط کاری ایمن، با فاصله اجتماعی و همراه با تمهیدات و الزامات بهداشتی در نظر گرفت. قطعا نمی‌توان از کارکنانی که بخشی از ذهنشان درگیر نگرانی‌های دیگر است، انتظار بهترین عملکرد را داشت.
با شیوع کرونا، شرکت‌های فناوری مانند آمازون و گوگل، از طرفی افزایش میزان فعالیت داشتند و از طرفی انتقادات فراوانی از شیوه کار آنها مطرح شد. آینده چنین شرکت‌هایی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شرکت‌های بزرگ همیشه در معرض انتقادهای گوناگون هستند و این مساله بخشی از شرایط دائمی آنها است. اما آینده را بدون فناوری‌ها و اثر مثبت آنها بر جامعه نمی‌توان متصور شد. به‌عنوان مثال، همین یکی دو دهه قبل، اینترنت نقش چندان مهمی در زندگی ما نداشت. قبل‌تر از آنکه حتی این پدیده عصر جدید را یک پدیده لوکس و غیرضروری می‌دانستند و تقریبا تمام مردم می‌توانستند بدون آن زندگی کنند. اما اینترنت، به تدریج بخشی ضروری از زندگی امروز شده است و تمام مردم برای کسب اطلاعات و ارتباط با جهان نیاز به آن دارند.
پدر و مادری را تصور کنید که به‌دلیل تعطیل شدن مدارس، از اینترنت برای ادامه حضور او در کلاس‌ها استفاده می‌کند. اگر اینترنت نبود، او حداکثر می‌توانست کتاب‌های درسی را برای فرزندش بخواند. سایر فناوری‌های درحال شکل‌گیری هم به‌زودی همین میزان اهمیت و یکپارچگی را با زندگی ما به‌دست خواهند آورد و از این موضوع گریزی نیست. بحران کرونا هم نیاز به فناوری‌ها و شرایط جدیدی را آشکار کرده و سریع‌تر از حد تصور به سمت آینده فناوری‌محور خود خواهیم رفت.
اجازه دهید به‌عنوان سوال آخر، یک سوال سیاسی بپرسم. نظر شما درباره اوج‌گیری تنش‌ها بین آمریکا و چین چیست؟
ما درحال‌حاضر با یک دشمن مشترک در جهان مواجه هستیم: ویروس کرونا. این دشمن مشترک می‌تواند تمام انسان‌ها را با یکدیگر متحد کند، اما هنوز از هم گسیخته و در جبهه‌بندی هستیم. ما هر چقدر که در سطوح مختلف کسب‌وکار، جامعه و حتی جهانی با یکدیگر متحد شویم، به اطلاعات، دانش، زیرساخت‌ها و نگرش‌های بهتری برای عبور از بحران موجود دسترسی خواهیم داشت. برای در پیش گرفتن چنین رویه‌ای، همین دشمن مشترک کافی است و حتی لازم نیست حتما دوستان خوبی برای یکدیگر باشیم.
