برای این منظور، به جمع‌آوری تجربیات مجموعه‌ای از استارت‌آپ‌های ناموفق اقدام کرده‌ایم تا شاید مرور سرگذشت ناکام آنها زمینه‌ای باشد برای موفقیت استارت‌آپ‌های نوپای جامعه استارت‌آپی ایران.

 داستان شکست استارت‌آپ کازمو (kozmo)

کازمو استارت‌آپی بود که از طریق اینترنت خدماتش را ارائه می‌کرد و در عرض یک ساعت، فیلم، بازی، دی‌وی‌دی، مجله، کتاب، غذا‌، قهوه‌های استارباکس و چیزهای دیگر را در چند شهر بزرگ آمریکا، به‌صورت رایگان تحویل مشتریان خود می‌داد. این استارت‌آپ توسط دو بانکدار سرمایه‌گذار جوان، یعنی جوزف پارک و یونگ‌کانگ در مارس ۱۹۹۸ در نیویورک‌سیتی تاسیس شد.

مدل تجاری کازمو مبتنی بر تحویل کالاهای خریداری ‌شده‌ کوچک با موتورسیکلت، اتومبیل، کامیون یا وسایل حمل‌ونقل عمومی بود. تحلیلگران تجاری با انتقاد از این مدل، معتقد بودند که تحویل کالا به این صورت بسیار گران تمام شده و بعید است این استارت‌آپ سودی از این کار ببرد. شرکت در پاسخ می‌گفت که در بازار هدف خود، به ‌علت عدم نیاز به فضای استیجاری برای انبارکردن کالا، درآمد بیشتری نسبت به هزینه تحویل اجناس خواهد داشت. کازمو در سال ۱۹۹۹ در مجموع ۲۸ میلیون دلار از گروهی از سرمایه‌گذاران، یعنی فلت‌راین، اُ.آک و کَش دریافت کرد و ۶۰ میلیون دلار دیگر هم در سال ۲۰۰۰ از طرف آمازون به این شرکت پرداخت شد.

در فوریه ۲۰۰۰ توافق‌نامه‌ای میان کازمو و استارباکس برای تجارت مشترک بسته شد که به موجب آن، برای ترویج خدمات کازمو در کافی‌شاپ‌های استارباکس، ۱۵۰ میلیون دلار به این شرکت پرداخت شود. در عوض بالغ بر ۵۰۰ کافی‌شاپ استارباکس، دراپ‌باکس‌هایی را برای پس‌دادن فیلم‌ها، در مغازه‌هایشان تعبیه کردند. نهایتا در مارس ۲۰۰۱، کازمو پس از پرداخت ۱۵ میلیون دلار به این قرارداد پایان داد. کازمو بی‌مهابا در تلاش بود تا به سرعت رشد کرده و توسعه یابد، که در این میان مرتکب اشتباهاتی شد. مدل تجاری شرکت تنها برای شهرهای پرتراکم و شلوغ مناسب بود نه همه شهرهایی که کار خود را به آنها گسترش داده بود، از این رو بازارهایی که این شرکت به آن دست یافته بود، عموما کم‌‌تقاضا و کم‌‌سود بودند. همچنین تحویل رایگان برخی کالاهای کوچک، برای شرکت ضرر به همراه داشت، برای همین خدمات کترینگ برای مشتریان اصلی، زمانی که مشتریان رده‌ بالایی وجود داشتند و انتظار می‌رفت کالاهای گران‌قیمت سفارش بدهند، متوقف می‌شد.

براساس پرونده‌های کمیسیون اوراق بهادار و بورس، شرکت در سال ۱۹۹۹ درآمدی ۵/ ۳ میلیون دلاری داشته و ضرر خالص آن ۳/ ۲۶ میلیون دلار بوده است.

هرچند کازمو نزد دانشجویان و حرفه‌ای‌های جوان محبوبیت پیدا کرده بود، اما پس از ترکیدن حباب دات‌کام، مانند بسیاری دیگر از استارت‌آپ‌های آن سال‌ها شکست خورد و با اخراج ۱۱۰ کارمندش، به‌کار خود پایان داد. کارمندان وقتی متوجه قضیه شدند که سر شیفت کاری‌شان حاضر شده و با درهای بسته مواجه شده‌ بودند. تمامی دفاتر شرکت و مرکز توزیع ممفیس، به یک عمده‌فروش سرگرمی فروخته شد.

 داستان شکست امپدموبایل

امپد موبایل یک سرویس تلفن‌همراه بود که اواخر سال ۲۰۰۵ در آمریکا و اوایل سال ۲۰۰۷ در کانادا راه‌‌اندازی شد. نخستین سرمایه‌گذاران این اپراتور مجازی موبایل، شبکه‌‌های MTV و گروه موسیقی یونیورسال بودند.

این استارت‌آپ نخستین سرویس یکپارچه سرگرمی موبایل محسوب می‌شد که جوانان ۱۸ تا ۳۵ ساله را هدف قرار داده بود. امپد موبایل، سرویس‌های صوتی، سرویس‌های داده‌ بی‌سیم مثل G۳ (براساس شبکه بی‌سیم ورایزون)، پیام‌رسان متن و عکس، Push to talk و اپلیکیشن‌ها و محتویات قابل بارگذاری به‌صورت بی‌سیم را از طریق سرویس امپد لایو ارائه می‌‌داد. برنامه ثابت BREW که روی تمامی گوشی‌‌های امپد نصب شده بود، کلیپ‌‌های ویدئویی قابل‌ پخش یا دانلود، رخدادهای زنده، محتویات دانلودشدنی مثل بازی، زنگ گوشی و آهنگ‌ را در بر می‌‌گرفت. این سرویس از کانال‌‌های تلویزیونی هم برخوردار بود و در این زمینه عملکرد موفقی داشت. اواخر سال ۲۰۰۶، امپد موبایل بیش از ۱۰۰ هزار مشترک داشت که ۸۹ درصد از آنها، پول قرارداد خود را از قبل پرداخت کرده بودند. درآمد شرکت از قِبل هر یک از این کاربران بیش از ۱۰۰ دلار در هر ماه بود. مارس ۲۰۰۷، این استارت‌آپ با تلوس موبیلیتی در کانادا شروع به همکاری کرد. امپد مدیریت بازاریابی و محتوای چندرسانه‌ای را برعهده داشت و تلوس مسوول صدور صورت‌‌حساب، رسیدگی به مشتریان، جنبه‌‌های خرده‌‌فروشی و شبکه بود.

اما در این میان ایراداتی وجود داشت که بعدها گریبان امپد را گرفت. مشترکان زمان طولانی را برای دریافت پاسخ تلفنی منتظر می‌ماندند و در نهایت تماس‌ها بدون پاسخ می‌ماند. در فعال‌سازی سرویس مشکلاتی وجود داشت و میان برنامه‌ها و طرح‌ها با آنچه در وب‌سایت شرکت تبلیغ شده بود، تطابقی وجود نداشت. این استارت‌آپ در جذب مشتریان سیاست غلطی را در پیش گرفت و کماکان به مشتریان فاقد اعتبار کافی خدمات ارائه می‌داد که در نهایت نیمی از آنها قبض خود را پرداخت نمی‌کردند.

این اتفاقات باعث شد، ژوئن ۲۰۰۷ استارت‌آپ امپد برای ورشکستگی تشکیل پرونده دهد. پایگاه مشترکان آن در اواخر سه ‌ماهه اول، حدود ۱۷۵هزار مشتری داشت که طبق پرونده‌‌های دادگاه، حدود ۸۰ هزار نفر از آنها پولی پرداخت نمی‌کردند. پرونده‌ حفاظت از ورشکستگی به‌خاطر تهدید ورایزون باز شد که می‌گفت در صورت عدم پرداخت بدهی این شرکت، دیگر به شبکه آن سرویس نخواهد داد. در نهایت تفاهم‌‌نامه‌‌ای میان دو شرکت و سرمایه‌‌گذار اصلی امپد منعقد شد که ورایزون را مکلف به دادن سرویس و امپد را موظف به پرداخت وثیقه‌ نقدی به ورایزون می‌کرد.

۲۰ ژوئیه، امپد اعلام کرد قصد دارد تمامی دارایی‌‌های خود را به مزایده بگذارد. فردای آن روز پیغامی برای مشترکان فرستاده شد که آنها را برای انتقال به اپراتور دیگری آماده می‌‌کرد.