به گزارش «دنیای اقتصاد»، مارتین هگر، دکترای اقتصاد و کارشناس بانک جهانی در این مطالعه تجربه تلخ سه شهر مکزیکوسیتی، پکن و پاریس را درباره اجرای طرح زوج و فرد مطرح کرده که نشان می‌دهد این طرح اگرچه در کوتاه‌مدت موجب کاهش غلظت آلاینده‌ها شده است، اما در دراز مدت موجب تشدید آلودگی تحت تاثیر رواج خرید خودروی دوم و افزایش معامله خودروهای فرسوده شده است. آنچه در این گزارش منتشر شده البته کشف جدیدی نیست؛ کمااینکه در زمان پیشنهاد طرح «LEZ» به‌عنوان جایگزین طرح ترافیک در دوره گذشته مدیریت شهری، شهرداری به ناموفق بودن این طرح و خطای تشخیصی که موجب دائمی شدن طرح زوج و فرد در تهران شد اذعان کرد. اکنون این مطالعه درباره تجربیات جهانی شاهد دیگری بر اثبات ضرورت لغو طرح زوج و فرد است. با این حال هنوز برخی ارکان تصمیم‌ساز در حوزه ترافیکی در برابر اجرای کامل طرح «LEZ» که طی آن محدودیت تردد خودروها صرفا بر اساس میزان آلایندگی آنها و نه رقم آخر پلاک اعمال می‌شود، مقاومت می‌کنند. در تجربه مکزیکوسیتی در این گزارش، طرح زوج و فرد بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۳ و بین ساعات ۵ صبح تا ۱۰ شب کل روزهای هفته اجرا شد. این مطالعه با اندازه‌گیری میزان آلودگی ۵ آلاینده اصلی در ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا و مقایسه آنها با زمان مشابه در سال‌های قبل از اجرای طرح مذکور نشان داد این شهر در ابتدای طرح با کاهش ۱۱ درصدی غلظت مونواکسید کربن در هوا مواجه شد که نشان از موفقیت آن داشت اما رفته‌رفته افراد اقدام به خرید خودروهای ارزان‌قیمت دست دوم کردند و به دنبال آن اجرای طرح در بلندمدت به افزایش ۱۳ درصدی مونواکسید کربن انجامید. بررسی‌ها حاکی از عدم بهبود وضعیت هوا هم از لحاظ میانگین سطح آلودگی و هم ساعات اوج آلودگی روزانه در مکزیکوسیتی بود. همچنین میزان آلودگی در روزهای آخر هفته و ساعات بعد از اتمام طرح نسبتا افزایش یافت و نه تنها بهبودی از نظر کاهش مصرف سوخت و افزایش استفاده از حمل و نقل عمومی در سایر روزهای هفته حاصل نشد، بلکه آمارهای دریافت شده از مراکز ثبت و فروش اتومبیل حاکی از این است که اجرای طرح زوج و فرد منجر به افزایش تعداد خودروهای در گردش و افزایش خرید خودروهای فرسوده و آلاینده‌تر شده است. اجرای این طرح در مکزیکوسیتی میزان آلودگی در روزهای آخر هفته و بعد از ساعات اتمام طرح را به‌طور نسبی افزایش داد. همچنین ارزیابی تمام مدهای حمل و نقل عمومی نشان داد بر خلاف انتظار مدیریت شهری، پیمایش با این ناوگان نیز افزایش نیافته است.

تجربه دیگر مربوط به پاریس است که در سال ۲۰۱۵ ممنوعیت تردد خودروهای با پلاک فرد در روزهای دوشنبه را اعمال کرد. آنالیز نتایج اجرای این طرح نیز اثبات کرد که آلودگی هوا تحت‌تاثیر اجرای آن در دراز مدت افزایش یافته است. این در حالی ‌است که نتیجه اجرای طرح LEZ تاثیر مثبتی بر کاهش آلودگی هوا و بهبود سلامت در پاریس داشت. آمارها نشان می‌دهد که با توجه به اعمال فشار بر رانندگان برای ارتقای خودروها، اجرای طرح LEZ نتایج مثبتی بر کاهش آلودگی هوا در اثر ترافیک دارد. طرح زوج و فرد در پکن نیز مشابه طرح پاریس بر اساس ممنوعیت تردد روزهای زوج و فرد در بازی‌های المپیک سال ۲۰۰۸ اجرا شد. نتیجه اجرای طرح، کاهش ۲۰ درصدی ذرات معلق آلاینده در طول بازی‌های المپیک بود که پس از اتمام زمان المپیک، مقامات پکن زمان اجرای طرح را برای بازه بلندمدت تمدید کردند که نه‌تنها تاثیر محدودی بر کاهش آلودگی هوا گذاشت، بلکه در نهایت منجر به تشویق افراد برای خرید خودروی دوم شد.

در کنار این سه تجربه ناموفق، لندن مسیر دیگری را در پیش گرفت که نتیجه متفاوتی به دنبال داشت. در لندن از سال ۲۰۰۳ هزینه تراکم ترافیک معادل ۵ پوند برای تردد در محدوده داخلی شهر منظور شد و این رقم چندی پیش به ۱۰ پوند افزایش یافت. نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد اجرای این طرح موجب کاهش ۱۲درصدی آلاینده‌های خطرناک همچون NO، NO۲ و PM۱۰ شده است.

اخبار مرتبط