سرمایه‌گذاری در ایران از زبان توتال

توتال که پس از اجرای برجام نخستین شرکت بین‌المللی نفتی بود که طبق الگوی قراردادهای جدید نفتی وارد کشور شد، رهبری کنسرسیومی با حضور شرکت ملی نفت چین و شرکت پتروپارس ایران برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را بر عهده دارد. مدیرعامل توتال پیش از این اعلام کرده بود «توتال برای حضور در ایران از دولت فرانسه یا آمریکا دستور نمی‌گیرد.»

 برهمین اساس، استفان میشل که در دفتر پاریس توتال میزبان خبرنگارانی از ایران بود، با تاکید بر این نکته که «برجام هنوز معتبر است»، گفت: هنوز هیچ تحریم جدیدی علیه ایران وضع نشده است و فرانسه به فعالیت در پروژه فاز۱۱ در ایران ادامه خواهد داد زیرا ما به لحاظ قانونی با تغییری علیه ایران مواجه نبوده‌ایم. در هر صورت کنگره آمریکا ۶۰ روز فرصت دارد تا تصمیم بگیرد در رابطه با ایران چه اقدامی باید صورت گیرد و آینده مشخص می‌کند که کنگره چه تصمیمی خواهد گرفت و چه شرایطی پیش خواهد آمد.از نگاه مدیر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقای توتال در بخش اکتشاف و تولید «اهمیت زیادی ندارد که الان تصور کنیم چه اتفاقاتی رخ خواهد داد و بهتر است منتظر باشیم و ببینیم چه پیش‌ خواهد آمد، اما چیزی که حالا اهمیت دارد این است که توتال برای قوانین بین‌المللی احترام قائل است و کار خود را در ایران ادامه خواهد داد.»

توتال مدیریت پروژه‌ای ۸/ ۴میلیارد دلاری برای توسعه فاز۱۱ پارس جنوبی را در ایران بر عهده دارد و اعلام کرده است در ابتدای کار یک میلیارد دلار از دارایی‌های این شرکت را برای شروع پروژه وارد ایران خواهد کرد. این سرمایه‌گذاری بزرگ که طبق قرارداد منجر به حضور ۲۰ ساله توتال در ایران می‌شود؛ به گفته میشل «از اواخر سال جاری میلادی یا اوایل ۲۰۱۸ به شکل عملی کلید خواهد خورد.»

جذابیت پتروشیمی ایران برای توتال

توتال، این غول فرانسوی در حالی با اشتیاق برای توسعه فاز۱۱ پارس جنوبی با ایران وارد قرارداد شد که زمزمه‌‌های حضور آن در سایر بخش‌ها از بالادست صنعت نفت گرفته تا صنعت پتروشیمی، همواره به گوش می‌رسد.بر همین اساس، استفان میشل در دیدار خود با خبرنگاران، در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» مبنی بر اینکه «آیا توتال به غیر از فاز ۱۱ برای حضور در دیگر پروژه‌های نفتی برنامه‌ای دارد» گفت: قبل از هر چیز باید بگویم باعث افتخار است که ما به‌عنوان یک شرکت بین‌المللی نفتی اروپایی، اولین شرکتی بودیم که بعد از لغو تحریم‌ها وارد ایران شدیم.»

او در ادامه به سابقه همکاری توتال با ایران اشاره کرد و گفت: البته همکاری ایران و توتال یک همکاری تاریخی است که از سال‌ها قبل آغاز شده است. ما قبلا پروژه‌هایی با کیفیت بالا در ایران انجام داده‌ایم و به همین علت هم بوده است که ایران برای حضور دوباره توتال تمایل داشت. البته این تمایل ایران برای ما در توتال خیلی مهم است زیرا فلسفه شرکت ما پیشرو بودن است.

مدیر بخش خاورمیانه و آفریقای شمالی در اکتشاف و تولید در ادامه گفت: ما ابتدا باید پروژه توسعه فاز ۱۱ را به پایان برسانیم، این اتفاق می‌تواند یک پیروزی بزرگ هم برای ایران و هم برای ما باشد. انجام این پروژه می‌تواند درهایی را برای همکاری‌های آینده باز کند. ما قبلا هم اعلام کرده‌ایم که حضور در بخش صنعت پتروشیمی ایران برای ما جذاب است. البته در این زمینه بحث‌ها و گفت‌وگوهایی شده است و جریان دارد. در هر صورت این گفت‌وگوها زمان خواهد برد و باید روی آن وقت گذاشته شود تا ببینیم در آینده چه زمانی به نتیجه خواهیم رسید.

توتال هم‌زمان با امضای قرارداد توسعه فاز۱۱ پارس جنوبی، تفاهم‌نامه‌ای با شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران امضا کرد که تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده است. حضور در میدان نفتی آزادگان از جمله پروژه‌هایی بود که احتمال ورود توتال به آن وجود دارد با این حال این مدیر توتال به خبرنگاران گفت: همانطور که می‌دانید میدان نفتی آزادگان نیز در مرحله گفت‌وگو قرار دارد.اما آنطور که استفان میشل می‌گوید توتال فعلا برنامه‌ای برای حضور در بخش بنزین ایران از تولید تا توزیع ندارد. به گفته وی، توتال فعالیت گسترده‌ای در بخش بنزین دارد و این سوخت را به تمام دنیا ارسال می‌کند و در عین حال ایران نیز بازار بزرگی است، اما تاکنون هیچ بحثی بین مسوولان ایران و توتال درخصوص صادرات بنزین یا سرمایه‌گذاری در توزیع آن وجود نداشته‌ است.

۲۰۲۱ موعد برداشت گاز از فاز۱۱

استفان میشل، در بخشی از گفت‌وگوی خود با خبرنگاران به فعالیت‌های توتال برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی اشاره کرد و گفت: این قرارداد سوم جولای سال جاری میلادی امضا شد. البته ما قبلا روی این پروژه کار کرده بودیم زیرا قبلا یک تفاهم‌نامه در تاریخ هشتم نوامبر سال ۲۰۱۶ در این زمینه به امضا رسیده بود و از سوم ژوئیه تا کنون ما تیم خود را برای پروژه تکمیل کرده‌ایم. همچنین درخواست‌های همکاری‌ را نیز به شرکت‌های مربوطه ارسال کرده‌ایم و اگر روند کار به خوبی پیش برود، تا آخر امسال یا اوایل سال آینده کار اجرایی شروع می‌شود. فعلا باید سکوهای پروژه را درست و در محل نصب کنیم. در مرحله بعد باید چاه‌ها حفاری شوند و در سال ۲۰۲۱ به تولید گاز خواهیم رسید.

زمانی که از وی پرسیده می‌شود که آیا سیاست‌های اخیر آمریکا در قبال برجام موجب کند شدن اجرای پروژه فاز ۱۱ شده است، می‌گوید: «نه این درست نیست. ما فعلا در حال ادامه کار هستیم و طبق برنامه قبلی پیش می‌رویم.» وی با بیان اینکه من سال ۲۰۱۴ به ریاست این موسسه منصوب شده‌ام و در این مدت بیش از ۳۰ بار به ایران سفر کرده‌ام، می‌افزاید: «الان سه سال و نیم است که از ما می‎پرسند   چون از لحاظ سیاسی فلان مشکلات وجود دارد، آیا شما در ایران سرمایه‌گذاری خواهید کرد؟ اما دیدید که ما وارد ایران شدیم و این اقدام که سوم جولای (پیش از اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا) این قرارداد را امضا کردیم، نشان می‌دهد که از قبل برای امضای این قرارداد آماده شده‌ بودیم و قصد داریم به کارمان ادامه دهیم.»

استفان میشل درباره سیاست توتال که به سمت توسعه منابع گازی در حرکت است، می‌گوید: «گاز در همه جا وجود دارد. در تمام دنیا به قیمت خوب تولید خواهد شد و این باقی خواهد ماند، چراکه گاز برای تولید برق با کیفیت بالا نیز بسیار مناسب است. از این رو سیاست توتال این است که از تولید تا رسیدن گاز به مصرف‌کننده نهایی که می‎تواند یک کارخانه یا مشترک خانگی باشد، سرمایه‌گذاری کند. اما ایران نیز از آنجا که بزرگ‌ترین‌ منابع گاز جهان را در اختیار دارد، من فکر می‌کنم آینده خوبی در این حوزه خواهد داشت.»

تمایل توتال به همکاری با شرکت‌های ایرانی

توتال در حالی طبق قرارداد رهبر کنسرسیوم توسعه فاز۱۱ و مسوول پیشبرد کارها است که به گفته میشل، این شرکت تمایل زیادی به همکاری با شرکت‌ها و پیمانکاران ایرانی در پیشبرد این پروژه دارد. این مدیر میانی توتال می‌گوید: به هر حال این پروژه در ایران اجرا می‌شود و گاز تولیدی از آن نیز به مردم ایران خواهد رسید، بنابراین قصد ما این است که شرکت‌های ایرانی همکاری بیشتری در این پروژه داشته باشند، مخصوصا به این خاطر که شرکت‌های ایرانی با وجود قیمت ارزان، کار خوب ارائه می‌دهند. بنابراین ما آنها را تشویق می‌کنیم که با ما کار کنند.

مدیرعامل بخش خاورمیانه و شمال آفریقای توتال در بخش اکتشاف و تولید عقیده دارد: «در تمام بخش‌های کار می‌توان از خدمات شرکت‌های ایرانی استفاده کرد زیرا شرکت‌های ایرانی نشان داده‌اند که به کار آشنا هستند و می‌توانند خدمات با کیفیتی را ارائه دهند. ما هم با آنها در رابطه با کارهایی که می‌خواستیم گفت‌وگو کردیم و به آنها پیشنهادهایی دادیم و مسیر گفت‌وگوها خوب پیش رفته است.»

با وجود روابط خوبی که توتال در طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با شرکت‌های ایرانی برقرار کرده است، میشل ترجیح داد نامی از این شرکت‌ها نبرد زیرا گفت‌وگوها هنوز در مرحله‌ای قرار ندارند که بتوان از آنها نتیجه قطعی گرفت. با وجود این میشل تاکید کرد: «اما بدانید که تعداد زیادی از شرکت‌های ایرانی در زمینه‌های کاری مختلف این پروژه حضور دارند تا آنجا که ممکن است برای پیشبرد کارها بین آنها رقابت نیز ایجاد شود.»

تجربه صف‌شکنی در برابر تحریم‌ها

 با وجود تاکید توتال بر تداوم حضور در ایران، لغو نشدن برجام بزرگ‌ترین‌ امیدواری آنها به نظر می‌رسد. از دیگر سو آن‌طور که مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقای توتال می‌گوید: مسائل فعلی که از سوی آمریکا مطرح می‌شود، بیشتر مسائلی داخلی هستند، اگرنه برجام هنوز معتبر است. ما اصلا نمی‌دانیم در دو ماه آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد پس من نمی‌خواهم با تصورات پیش بروم اما اگر به گذشته نگاه کنیم می‌بینیم که اواخر دهه ۹۰ میلادی، در وضعیتی مشابه امروز بودیم و در شرایطی که تحریم‌های آمریکا فشار وارد می‌کرد و اروپا در آن زمان آنها را قبول نداشت، توتال توانست وارد ایران شود. نمی‌خواهم بگویم این بار نیز مانند دفعه قبل خواهد شد اما این مثال تاریخی نشان می‌دهد که در گذشته انجام برخی کارها ممکن بوده است.

ایران نگران انتقال اطلاعات به قطر نباشد

توتال در حال حاضر ۵/ ۷ میلیارد دلار از سهام بخش نفتی مرسک را خریده است که این بزرگ‌ترین‌ خرید توتال از زمان خرید ELF و یکی شدن آن با توتال بوده است. از دیگر سو مرسک در لایه نفتی پارس جنوبی فعالیت‌هایی داشته، این در حالی است که توتال نیز توسعه لایه نفتی قطر را بر عهده دارد. باتوجه به اینکه توتال، مرسک را خریده است، مسوولان ایرانی نگران انتقال اطلاعات لایه نفتی ایران به قطری‌ها هستند چراکه ممکن است توتال توسعه لایه نفتی پارس جنوبی را نیز بر عهده گیرد.با این حال استفان میشل می‌گوید: اتفاقا به نظر من این نگرانی باید برعکس باشد زیرا اطلاعات توتال از لایه نفتی قطر بیشتر است و آنها بیشتر باید نگران انتقال اطلاعات به ایران باشند. ولی در کل ما اجازه نداریم در رابطه با این فعالیت‌ها با مرسک گفت‌وگو کنیم زیرا قرارداد بین ما باید به شکل عملی اجرا شود و این چند ماه زمان خواهد برد. بنابراین فعلا نمی‌توان گفت بحث‌ها به چه مرحله‌ای رسیده است. ما از ۱۴ جولای سال جاری در میدان شاهین واقع در قطر مشغول تولید هستیم. همان‌طور که در بحث‌ها دیده می‌شود حضور توتال در دو سمت مخزن پارس جنوبی می‌تواند یک مساله باشد اما به هر صورت به لحاظ فنی هیچ مشکلی وجود نخواهد داشت.

این مقام مسوول در توتال در ادامه گفت: در هر صورت مرسک از لایه نفتی ایران اطلاعات بیشتری دارد و ما شناخت خوبی نسبت به این بخش نداریم و نگرانی انتقال اطلاعات تا زمانی‌که قرارداد ما و مرسک در چند ماه آینده به مراحل آخر نرسد، بی‌مورد است. بنابراین سر وقت می‌توان در رابطه با این نگرانی فکر کرد زیرا در حال حاضر فعلا برای ما اجرای فاز ۱۱پارس جنوبی بسیار اهمیت دارد.

نمی‌توان نفت و گاز را نادیده گرفت

وی با بیان اینکه «به‌طور کلی دنیای انرژی چالش‌های بزرگی را در راه دارد»، می‌گوید: ما باید سه مساله را در سال‌های آینده حل کنیم. اول اینکه باید انرژی را با قیمت مناسبی به دست مصرف‌کننده نهایی برسانیم. میشل بر این باور است که تعداد مصرف‌کنندگان انرژی هر روز در حال افزایش است و از سویی بیشتر جوامع مایل هستند وضعیت زندگی بهتری داشته باشند، از این رو واجب است که لوازم لازم برای حمل‌ونقل‌ مردم جهان فراهم شود.

 به گفته وی، هر سال ۵/ ۳ درصد میزان جابه‌جایی‌ها در جهان بیشتر می‌شود و افزایش جابه‌جایی به معنای افزایش حمل‌ونقل‌ و افزایش تقاضا برای انرژی است؛ اما موضوع دوم تغییرات آب و هوایی است. مدیرخاورمیانه و شمال آفریقای توتال، استراتژی این شرکت را درخصوص این موضع تبیین می‌کند. به گفته وی، همراستا با دستورات آژانس بین‌المللی انرژی باید همه جهان به سطح مورد نظر تولید انرژی‌های پاک دست یابد. وی نکته سوم را تحولات و تغییر در سبک زندگی در جهان می‌داند. به گفته استفان میشل، در سال‌های اخیر توسعه ابزارهای دیجیتال موجب تغییر در سبک زندگی‌ مردم شده است. از این رو توتال مایل است، کمپانی بزرگی باشد که به‌طور مسوولانه به تولید انرژی می‎پردازد.

استفان میشل در توضیح این مساله می‌گوید: «به این معنا که ما باید به دنیا انواعی از انرژی را تحویل دهیم که هم آلودگی کمی تولید کند و هم قیمت مناسبی داشته باشد.» به همین دلیل است که ما در انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری می‌کنیم، مثلا در شرکت «سان‌پاور» که یک کمپانی بزرگ تولید انرژی‌های خورشیدی در آمریکاست سرمایه‌گذاری و همچنین یک موسسه بزرگ فرانسوی را خریداری کرده‌ایم. از سویی سهام تولیدکننده شماره یک تولید باتری را در اختیار داریم و از سویی به دنبال راهکارهای افزایش بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌رویم.

با این حال میشل بر این باور است که در ۳۰ سال آینده همچنان وابستگی به نفت و گاز در سطح بالایی قرار دارد و دنیا نمی‌تواند انرژی‌های فسیلی را نادیده بگیرد. بنابراین همزمان باید توتال سرمایه‌گذاری‌های خود در نفت و گاز را همچنان توسعه دهد و برای بهبود تولید از این ذخایر تکنولوژی خود را مدام روزآمد کند. وی در ادامه می‌افزاید: «بنابراین اگر شما نگرانی‌هایی درباره عدم استفاده از ذخایر نفت و گاز ایران در آینده دارید، من به شما می‌گویم این اتفاق نخواهد افتاد. انرژی‌های تجدیدپذیر و استفاده از منابع نفت و گاز در تقابل با هم نیستند.»

چهار گام حضور در ایران

مدیر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقای توتال، به‌عنوان نماینده شرکتی که ریسک سرمایه‌گذاری در ایران را پذیرفته، به شرکت‌های علاقه‌مند به حضور در بازار بزرگ ایران پیشنهادهایی می‌دهد. به گفته وی در اولین گام شرکت‌ها باید شناخت درستی از ایران داشته باشند. میشل با بیان اینکه این بسیار مهم است که نقاط قوت و ضعف سرمایه‌گذاری در ایران شناسایی شود، چه از لحاظ تحریم‌های بین‌المللی و قوانینی که وابسته به آن هستند و چه از لحاظ سیستم‌ها و محدودیت‌های داخلی در زمینه اجرای پروژه، می‌گوید: «این اولین شرط برای ورود به ایران و سرمایه‌گذاری در این کشور است.»اما این مدیر میانی توتال، دومین گام برای حضور در ایران را شناخت کافی از پروژه مورد نظر می‌داند؛ به این معنا که شرکت مورد نظر باید به‌طور کامل بداند که در چه حوزه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کند و این حوزه چه مزایایی برای ایران به ارمغان می‌‍‌آورد.

وی با بیان اینکه ایران کشور بزرگی است، صنعت رو به رشدی دارد و علم و دانش و نیروی کار جوان در ایران در سطح مناسبی هستند، می‌افزاید: « یک قرارداد خوب، قراردادی است که برآورد ارزش زیادی داشته باشد و اتفاق مثبتی را برای هر دو طرف قرارداد فراهم ‌کند.» وی در ادامه می‌افزاید: «برای همین است که ما پارس جنوبی را انتخاب کردیم؛ چرا‌که ما می‌دانیم تجربه توتال و اطلاعاتش از خاورمیانه همچنین تکنولوژی‌هایی که ما در آن متخصص هستیم، می‌تواند برای ایران یک دستاورد مثبت به همراه داشته باشد.»

اما سومین گام برای حضور در ایران از دید مدیر خاورمیانه و شمال آفریقای توتال، ایجاد ارتباطی بین دو طرف مبتنی بر اعتماد دو‌جانبه است. وی در توضیح این مساله می‌گوید: «باید بدانیم که طرف مقابل چه انتظاراتی از شما دارد و باید مشکلات و چالش‌های موجود را با طرف مقابل تقسیم کنیم.» به گفته استفان میشل، زمانی که چنین رابطه‌ای بین دو طرف قرارداد ایجاد شود، در زمان ایجاد مشکل، هر دو طرف با هم راه‌‌حل‌هایی را برای حل آن پیدا کنند که این راه‌حل‌ منافع آنها را تامین خواهد کرد. وی آخرین مورد را داشتن دید بلندمدت برای حضور در ایران دانست. وی بر این باور است که ایران کشور بزرگی است و بازار بزرگی دارد. از این رو باید وقت کافی برای سرمایه‌گذاری در آن صرف کرد.