بلومبرگ: گزینه‌های فروش نفت تهران در حال اتمام است
تشدید نبرد نفتی علیه ایران
اظهاراتی که واکنش مقامات نفتی کشورمان را به دنبال داشت و احتمال برگزاری نشست اضطراری در اوپک برای مقابله با تخلف عربستان از بیانیه پایانی نشست اوپک را مطرح کرد. هر چند همچنان در عملی شدن هدف ترامپ برای به «صفر رساندن خرید نفت از ایران» تردید وجود دارد و گفته می‌شد عربستان و روسیه نمی‌توانند به‌طور کامل صادرات نفت ایران را پوشش دهند، اما حال بر کسی پوشیده نیست تحریم‌های ترامپ بسیار دشوارتر از آنچه پیش از این گمان می‌شد، اعمال خواهد شد. به‌طوری‌که اگر خریداران نفت نتوانند از دولت آمریکا معافیت از تحریم بگیرند، تنها گزینه‌ای که برای فروش نفت ایران باقی خواهد ماند، چین خواهد بود.
مواضع آمریکا نرم‌تر شده است؟
آمریکا که به خریداران نفت ایران اعلام کرده بود واردات نفت از ایران را به صفر برسانند، در روزهای اخیر مواضع نرم‌تری اتخاذ کرد. یک مقام وزارت انرژی آمریکا اعلام کرد دولت ترامپ ممکن است معافیت‌هایی برای مشتریان نفت ایران در نظر بگیرد. به گزارش بلومبرگ، معاون وزیر انرژی آمریکا، دن برویلت گفته است این کشور شرایط تحریم برای هر یک از خریداران نفت ایران را «مورد به مورد» بررسی می‌کند و ممکن است به برخی کشورها اجازه توقف تدریجی خرید نفت از ایران را بدهد. در میانه‌های هفته پیش یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد «این کشور از خریداران نفت ایران خواسته است تا پایان ضرب الاجل ۴نوامبر(۱۳ آبان) خرید نفت از ایران را به‌طور کامل متوقف کنند.» هرچند اظهارات معاون وزیر انرژی آمریکا می‌تواند به عقب‌نشینی دولت ترامپ برای تحریم ۱۰۰ درصدی نفت ایران تعبیر شود، اما او در ادامه اظهارات خود تاکید می‌کند که وزارتخانه متبوعش (وزارت انرژی آمریکا) در این مورد تصمیم‌گیرنده نیست و تصمیم نهایی در این خصوص را وزارت خزانه‌داری این کشور اتخاذ خواهد کرد.
کارشناسان نیز بر این باورند که اظهارات هفته اخیر مقامات دولت ترامپ تنها نشان داد تحریم‌ها علیه ایران می‌تواند دشوارتر از آنچه پیش از این تصور می‌شد یا حتی در سال ۲۰۱۲ وجود داشت، اعمال شود. سارا وخشوری، مدیرعامل شرکت SVC بر این باور است که ایران در شرایط بسیار دشواری قرار گرفته و نمی‌تواند تلاش چندانی برای افزایش صادرات خود انجام دهد. به این معنا که دور جدید تحریم‌ها می‌تواند بخش قابل توجهی از نفت ایران را از بازارهای جهانی خارج کند. صادرات نفت ایران به‌طور متوسط حدود ۵/ ۲ میلیون بشکه در روز است.
پیش از اعلام مواضع اخیر دولت ترامپ برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران برخی کارشناسان بر این باور بودند که تحریم‌ها نهایتا تا پایان سال جاری میلادی تنها ۱۵۰ هزار بشکه از صادرات نفت ایران را کاهش خواهد داد و برخی دیگر ازکارشناسان احتمال کاهش یک میلیون بشکه‌ای صادرات نفت ایران را مطرح می‌کردند. اما در حال حاضر برآوردها از افت صادرات نفت ایران افزایش یافته است. وخشوری در گفت‌وگو با بلومبرگ اعلام کرده که صادرات نفت ایران در سال جاری ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت، او پیش از این اعلام کرده بود که صادرات نفت ایران تا پایان سال جاری کاهش نخواهد یافت و در سه ماه ابتدای سال ۲۰۱۹ بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز افت خواهد کرد. یکی از مدیران بی‌پی نیز اعلام کرده که تحریم‌ها می‌تواند ۵/ ۱ میلیون بشکه از نفت ایران را تا پایان سال از بازار خارج کند. تحلیلگران پلاتس نیز انتظار دارند که تا ماه نوامبر حدود یک میلیون بشکه از عرضه نفت ایران کاسته شود، آنها پیش از این کاهش کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه‌ای صادرات نفت ایران را پیش‌بینی کرده بودند.
کشورهای واردکننده نفت چه مواضعی اتخاذ کرده‌اند؟
آنطور که شواهد نشان می‌دهد احتمالا غالب خریداران نفت ایران دستورات آمریکا را بسیار جدی می‌گیرند و از آن تبعیت می‌کنند. به نظر می‌رسد با وجود اینکه اتحادیه اروپا همچنان در برجام حضور دارد اما بسیاری از خریداران نفت ایران در اروپا به دلیل تبادلات مالی گسترده‌ای که با آمریکا دارند، واردات خود از ایران را متوقف کنند. وزیر نفت هفته گذشته اعلام کرد در اروپا دوشرکت توتال فرانسه و رویال داچ شل هلندی-انگلیسی خرید نفت از ایران را متوقف کرده‌اند. بلومبرگ با اشاره به این خبر مینویسد توقف خرید نفت توتال از ایران نشان دهنده خطر فوری است که صادرات نفت ایران را تهدید می‌کند و در عین حال نشان‌دهنده چشم‌انداز تیره صنعت نفت و گاز ایران در بلندمدت است چراکه توتال تنها شرکت بزرگ اروپایی بود که در دوران برجام با ایران برای توسعه میادین نفتی به توافق رسید.این شرکت قرار بود فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را توسعه دهد. آنطور که بلومبرگ گزارش داده عراق، روسیه و عربستان می‌توانند کاهش صادرات ایران به اروپا را جبران کنند. در دوران قبلی تحریم‌ها نیز این کشورها بازار ایران را در اروپا از آن خود کرده بودند.
کشورهای آسیایی نیز هرچند در ماه‌های اخیر به افزایش خرید نفت از ایران اقدام کرده‌اند، اما بسیاری از آنها از دستورات آمریکا پیروی خواهند کرد. آنطور که خبرگزاری رویترز می‌گوید، کشورهای چین، هند، کره‌جنوبی و ژاپن در ماه مه(اردیبهشت-خرداد) به‌طور متوسط ۸/ ۱ میلیون بشکه در روز از ایران نفت وارد کرده‌اند که بیشترین سطح از سپتامبر(آذر-دی) محسوب می‌شود و همچنین حدود ۱۵ درصد بیشتر از سطح خرید این کشورها در مدت مشابه سال ۲۰۱۷ است. با این حال به نظر می‌رسد تا پایان سال شاهد افت خرید نفت این کشورها از ایران باشیم.
ژاپن به دلیل مبادلات مالی گسترده‌ای که با آمریکا دارد، احتمالا پیش از دیگر کشورها نسبت به کاهش واردات نفت از ایران اقدام کند؛ مگر اینکه مقامات این کشور بتوانند معافیت‌های تحریمی از دولت آمریکا بگیرند. هفته گذشته سخنگوی دولت این کشور اعلام کرد که ژاپن قصد دارد به گفت‌وگوها با آمریکا و دیگر کشورهای مرتبط ادامه دهد تا بتواند از تاثیرات نامطلوب تحریم‌ها بر فعالیت شرکت‌های ژاپنی جلوگیری کند. این کشور در ماه مه خرید خود از ایران را به ۲۱۱ هزار بشکه در روز افزایش داده است و پنجمین خریدار بزرگ ایران محسوب می‌شود. برخی مقامات ژاپنی اعلام کرده‌اند که به دنبال جایگزین کردن نفت ایران با نفت آمریکا هستند، با این حال به دلیل سنگین بودن نفت ایران و سبک بودن نفت آمریکا در عملی شدن این تصمیم تردید وجود دارد. کره‌جنوبی نیز هرچند اعلام کرده به دنبال معافیت از تحریم‌های آمریکا است، اما احتمالا مانند ژاپن زودتر از دیگر کشورها خرید نفت از ایران را کاهش دهد. این کشور در ماه مه روزانه ۲۹۵ هزار بشکه نفت از ایران وارد کرده است و سومین خریدار بزرگ ایران محسوب می‌شود.
تا پیش از این گفته می‌شد هند و چین می‌توانند تا حدود زیادی تاثیر تحریم‌های آمریکا را بی‌اثر کنند، چراکه این دو کشور واردکنندگان بزرگ نفت در جهان محسوب می‌شوند و بیشترین رشد تقاضای نفت را به خود اختصاص داده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد در حال حاضر چندان نمی‌توان به ادامه خرید نفت هند از ایران امید داشت. وزیر امور خارجه این کشور ماه گذشته اعلام کرده بود هند تنها از تحریم‌های سازمان ملل متحد پیروی می‌کند و تبعیت از تحریم‌های آمریکا را رد کرده بود. با این حال به دنبال درخواست هفته گذشته سفیر آمریکا در سازمان ملل از هند برای تجدید نظر در روابط اقتصادی خود با ایران، برخی منابع در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز از تصمیم هند برای کاهش شدید یا حتی توقف خرید نفت از ایران خبر دادند. به گفته این منابع، وزارت نفت هند روز سه‌شنبه با تولیدکنندگان نفتی این کشور جلسه‌‌ای برگزار کرده و از آنها خواسته است تا برای نفت ایران جایگزینی پیدا کنند. این جلسه به دنبال دیدار نیکی هیلی با نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند و درخواست هیلی از مودی برای توقف خرید نفت از ایران رخ داد. هند دومین خریدار بزرگ نفت ایران است و در ماه مه روزانه بیش از ۷۰۵ هزار بشکه نفت خریداری کرده است. با این حال هیلی تاکید کرده آمریکا می‌داند که «هند قادر به تغییر مناسبات خود با ایران ظرف یک روز نیست. » از این رو ممکن است، هند جزو کشورهایی باشد که از تحریم‌های آمریکا معافیت بگیرد. اما باید در نظر گرفت که معافیت از تحریم‌ها به معنای ادامه خرید از ایران در سطح کنونی نیست.
در دوران قبلی تحریم‌های علیه ایران که توسط دولت باراک اوباما اعمال شد، چهار کشور آسیایی خریدار نفت ایران از تحریم‌ها معاف شده و اجازه یافتند به مرور خرید خود از ایران را کاهش دهند. به این معنا که وزارت نفت آمریکا میزان خرید نفت کشورها را رصد می‌کرد و این کشورها باید هر ۶ ماه حدود ۲۰ درصد از واردات خود از ایران می‌کاستند. از این رو در پایان دولت دهم میزان فروش نفت ایران به حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود و درصورتی که توافق موقت انجام نمی‌شد در کمتر از یک سال به صفر می‌رسید.
تا کنون چین تنها کشوری است که به نظر می‌رسد به دستورات آمریکا بی‌توجهی کرده، این کشور در دوران قبلی تحریم‌ها نیز خرید نفت از ایران را کاهش نداده بود. از این رو است که کارشناسان در گفت‌وگو با بلومبرگ، چین را «آخرین گزینه» پیش‌روی ایران برای فروش نفت معرفی کرده‌اند. کارشناس موسسه نفتی FGE گفته است، «ایران قطعا به فروش بیشتر نفت به چین به‌عنوان آخرین راه حل توجه خواهد کرد.» وخشوری نیز در گفت‌وگو با این سایت خبری گفته است که ادامه خرید چین از ایران می‌تواند حداقل درآمد برای تامین نیازهای اساسی از جمله دارو و غذا را در اختیار کشور قرار دهد. با این حال وابسته شدن به یک خریدار از لحاظ امنیتی بسیار خطرناک است؛ به‌خصوص اینکه چین در دوران قبلی تحریم‌ها از پرداخت بخش مهمی از درآمد نفتی ایران خودداری می‌کرد. همچنین این کشور در حال حاضر با آمریکا درگیر جنگ تجاری است و در صورتی که آنها بتوانند برای حل مسائل بین خود به توافق دست یابند، باید انتظار کاهش خرید نفت ایران توسط این کشور را نیز داشت.
چه کشورهایی جایگزین نفت ایران می‌شوند؟
با این حال کارشناسان بر این باورند که آمریکا نمی‌تواند به هدف «صفر کردن صادرات نفت ایران» حداقل در کوتاه‌مدت دست یابد؛ چراکه حتی متحدان آمریکا نیز از تصمیم ترامپ برای خروج از برجام و تحریم یک‌جانبه ایران ناراضی هستند. از سوی دیگر بازار نمی‌تواند جای خالی ۵/ ۲ میلیون بشکه از تولید نفت را پر کند. در حال حاضر بر اساس اظهارات وزیر انرژی آمریکا دو کشور عربستان و روسیه برای تحریم ایران چراغ سبز نشان داده‌اند. به گزارش پلاتس، ریک پری روز پنج‌شنبه گفته است، بازار نفت در نوامبر با اعمال تحریم‌های علیه ایران، آشفته خواهد شد؛ اما آمریکا اطمینان دارد که عربستان و روسیه با افزایش تولید نفت خود می‌توانند جای خالی نفت ایران را پر کنند. او تاکید کرده که تحریم نفتی ایران، یک فرصت برای اعضای اوپک است تا سهم خود را از بازار نفت افزایش دهند.
عربستان هفته گذشته اعلام کرد که در ماه جولای(تیر-مرداد) میزان تولید نفت خود را به ۱۱ میلیون بشکه در روز خواهد رساند. این کشور در ماه مه حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است و بیشترین سطح تولید ماهانه آن حدود ۶۶/ ۱۰ میلیون بشکه در روز بود که در آگوست ۲۰۱۶ اتفاق افتاد. از این رو برخی کارشناسان در توان این کشور برای رسیدن به چنین سطح تولیدی تردید دارند. ازسوی دیگر برخی بر این باورند که در شرایطی که بازار با افت تولید نفت ونزوئلا مواجه است و افت تولیدی در لیبی و کانادا رخ داده، حتی افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید عربستان نیز نمی‌تواند مانع ایجاد کمبود نفت در بازار شود. از این رو بازار نفت هفته گذشته در واکنش به خبر افزایش فشارها بر ایران رشد قابل توجهی را تجربه کرد، نفت‌خام آمریکا روز پنج‌شنبه توانست برای اولین بار از نوامبر ۲۰۱۴ به بیش از ۷۴ دلار بر بشکه برسد. روز گذشته نیز این نفت شاخص حدود ۵/ ۷۳ دلار بر بشکه معامله شد که نسبت به قیمت‌های روز دوشنبه یعنی پیش از انتشار خبر «درخواست ترامپ برای توقف خرید از ایران» بیش از ۸ درصد رشد داشته است. نفت برنت نیز با رشد ۵/ ۵ درصدی نسبت به دوشنبه، روز گذشته از مرز ۷۹ دلار عبور کرد. از طرفی عربستان در حالی اعلام کرده است که تولیدات خود را به ۱۱ میلیون بشکه در روز می‌رساند که در نشست هفته گذشته اوپک تصمیم گرفته شد که توافق دسامبر ۲۰۱۶ برای کاهش تولید تا پایان سال حفظ شود. با این حال در پایان این نشست اظهارات ضد و نقیضی از سوی وزرای نفت اوپک اعلام شد، ایران اعلام کرد که اعضا باید به پایبندی ۱۰۰درصدی تولید برسند ولی سهمیه‌ها باید حفظ شود؛ اما وزیر نفت عربستان گفت که برای افزایش تولید اعضای اوپک سقفی وجود ندارد و بازگشت به پایبندی ۱۰۰ درصدی به معنای افزایش یک میلیون بشکه‌ای عرضه جهانی نفت است. با این حال آمریکا به افزایش یک میلیون بشکه‌ای عرضه جهانی نفت راضی نبود و وزیر انرژی این کشور روز دوشنبه این میزان افزایش عرضه را کافی ندانست. به دنبال آن عربستان نیز اعلام کرد که به تنهایی تولیدات خود را یک میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد. از این رو روز گذشته، حسین کاظم پور اردبیلی، نماینده ایران در اوپک به این اخبار واکنش نشان داد و گفت: «وزارت امور خارجه آمریکا می‌گوید این مقدار تولید کم است و عربستان می‌گوید ما در ماه جولای ۱۱ میلیون بشکه تولید خواهیم داشت. متاسفانه هر دوی این کشورها در حال به سخره گرفتن اوپک هستند.» کاظم‌پور تهدید کرد که در صورت ادامه این روند و تخلف عربستان از بیانیه پایانی این نشست، درخواست نشست اضطراری در اوپک خواهد داد.
ارسال نظر