عرضه اولیه سهام آرامکو که ارزش آن از سوی مقامات عربستان بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد شده بود، در حالی درآمدی قابل اتکا برای دست یافتن به چشم‌انداز ۲۰۳۰ در اختیار محمد بن سلمان قرار می‌داد که با تاخیرهای پی‌درپی در اجرای این طرح و سرانجام توقف آن، مشاوران بن‌سلمان راهکاری جایگزین به او پیشنهاد داده‌اند. خرید ۷۰ درصد از سهام شرکت سابیک (صنایع شیمیایی عربستان) راهکار جایگزینی است که مشاوران بن‌سلمان به او پیشنهاد داده‌اند تا عدم موفقیت در عرضه اولیه سهام آرامکو جبران شود.   عربستان سعودی برای عرضه اولیه سهام آرامکو به قیمت‌های بالای نفت نیاز داشت، در صورتی‌که بعد از اصرار آمریکا به افزایش تولید از سوی عربستان سعودی به منظور کاهش قیمت‌ها، چشم‌انداز رشد قیمت برای سعودی‌ها از بین رفت. به این ترتیب در شرایطی که قیمت‌های فعلی نفت خام چشم‌انداز روشنی پیش روی عرضه سهام آرامکو ترسیم نمی‌کند، بزرگترین شرکت نفتی دنیا برای تامین هزینه‌های مورد نیاز ولیعهد سعودی برای تغییرات اقتصادی، خرید ۵۰ تا ۷۰ درصد از سهام شرکت سابیک را هدف قرار داده است تا به این واسطه مبلغی را که قرار بود به واسطه فروش سهام آرامکو در اختیار صندوق سرمایه‌گذاری عربستان بگذارد، تامین کند.   این راهکار اگرچه با توجه به توقف عرضه اولیه سهام آرامکو، از سوی برخی تحلیلگران جایگزینی هوشمندانه ارزیابی می‌شود اما با برخی مشکلات داخلی مواجه است و از سویی تنگنای مالی عربستان و کسری شدید صندوق سرمایه‌گذاری عربستان را نشان می‌دهد. صندوق سرمایه‌گذاری عربستان منبع مالی اصلی اجرای طرح‌های محمد بن سلمان در افق سعودی ۲۰۳۰ است و به گفته کارشناسان در حال حاضر برای دست یافتن به اهداف خود به نقدینگی زیادی نیاز دارد.

 خیز آرامکو برای سابیک

 هفته گذشته، آرامکو از مذاکراتی حول محور خرید سهام سابیک خبر داد و برای به‌دست آوردن بخشی از سهام سابیک از طریق یک معامله خصوصی ابراز علاقه‌مندی کرد. به گزارش بلومبرگ، سابیک شرکتی پتروشیمیایی است که ارزش بازار آن کمی بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار است. ۷۰ درصد از سهام این شرکت در اختیار صندوق ثروت ملی عربستان(PIF)  است و ۳۰ درصد باقی مانده آن نیز در بورس اوراق بهادار محلی عرضه شده است. آن‌طور که آرامکو اعلام کرده است، قصد خرید سهام سابیک از بازار سهام را ندارد.

 بعد از اعلام آمادگی آرامکو برای خرید سهام سابیک از صندوق ثروت ملی، چند منبع آگاه از بزرگترین وام‌دهندگان وال‌استریت به بلومبرگ از پیشنهاد خود به آرامکو برای اعطای وامی خبر دادند که می‌تواند صرف معامله بالقوه‌ای میان شرکت ملی نفت عربستان سعودی و غول پتروشیمی سعودی‌ها شود. با وجود اعلام آمادگی آرامکو برای خرید ۵۰ تا ۷۰ درصد سهام سابیک، برخی چالش‌ها در مسیر انتقال سهام این غول پتروشیمی به بزرگترین شرکت نفتی دنیا وجود دارد که می‌تواند سناریوی جایگزین عرضه اولیه پنج درصد از سهام آرامکو را با مشکلاتی مواجه سازد.

 چالش‌های خرید سهام سابیک

یکی از این چالش‌ها به مخالفت دیرینه وزیر نفت عربستان با دست بردن در سهام سابیک بازمی‌گردد. به این ترتیب با وجود اینکه پیشنهاد خرید سهام سابیک از سوی بن‌سلمان مطرح شده است، به نظر می‌رسد کمتر کسی از اطرافیان ولیعهد به سر گرفتن این معامله راضی باشد. خالدالفالح، یکی از این افراد است. در عین حال مدیران سابیک نسبت به از بین رفتن هویت سابیک، بعد از انجام هر معامله‌ای، ابراز نگرانی کرده‌اند.

امین ناصر، مدیرعامل آرامکو نیز پیش از این اعلام کرده بود که معامله با سابیک، می‌تواند بر زمان‌بندی عرضه اولیه پنج درصد از سهام آرامکو اثرگذار باشد. با این حال آن‌طور که از اخبار منتشر شده بر می‌آید، آرامکو همچنان در پی خرید سهام سابیک است تا با این کار درآمدی که قرار بود با عرضه اولیه پنج درصد از سهام آرامکو نصیب صندوق ثروت ملی عربستان شود را از طریق سابیک راهی این صندوق کند. در واقع با وجود اظهارنظرهای یاد شده در رابطه با فروش سهام سابیک به آرامکو، واضح است که هیچ‌کدام از این دو شرکت راضی به معاله نیستند اما برای انجام این کار تحت فشار مشاوران شاهزاده‌ جوان سعودی قرار دارند. به این ترتیب است که به گفته مقامات آرامکو و سابیک، آنها گفت‌وگوهای مقدماتی را آغاز کرده‌اند و باور دارند که انجام این معامله به افزایش درآمد منجر خواهد شد.

 عربستان در تنگنای مالی

تحقق چشم‌انداز سعودی ۲۰۳۰ که گفته می‌شود مهم‌ترین بخش آن کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است، با توقف عرضه اولیه پنج درصد از سهام آرامکو با تهدیدهایی همراه است. با این حال عربستان هنوز سابیک را دارد و می‌تواند به واسطه آن، سرمایه‌های بین‌المللی را در حدود چیزی که انتظار می‌رفت از طریق عرضه اولیه سهام آرامکو به دست آورد، روانه صندوق ثروت ملی کند. به گزارش وال‌استریت ژورنال، مقامات و مدیران سعودی در حالی به تامین مالی پروژه خرید سهام سابیک از طریق اوراق بهادار بین‌المللی امیدوار هستند که این موضوع نشان‌دهنده تنگنای مالی بی‌سابقه عربستان سعودی و نیاز این کشور به نقدینگی است. بر‌اساس این گزارش، دو سال قبل بود که عربستان سعودی برای نخستین بار به سمت بازارهای بدهی بین‌المللی رو کرد و از آن زمان تا کنون، حداقل ۴۰ میلیارد دلار بدهی قانونی ایجاد کرده است. انتظار می‌رود در سال جاری بدهی‌های عربستان افزایش پیدا کند و نسبت آن به تولید ناخالص داخلی به ۱۹ درصد برسد.در این میان صندوق ثروت ملی عربستان، یکی از مهم‌ترین نقاط تکیه در تامین مالی طرح‌های چشم‌انداز سعودی ۲۰۳۰ است و برای دست یافتن به ده‌ها طرح اقتصادی نظیر ساخت شهرهای گوناگون یا سرمایه‌گذاری در زمینه‌های غیرنفتی و تکنولوژیک، به درآمدی در ابعاد فروش پنج درصد از سهام آرامکو نیازمند است. آن‌طور که فعالان بانکی در عربستان تاکید می‌کنند، این صندوق که وظیفه جذب سرمایه‌های خارجی را بر عهده دارد، در حال حاضر به شدت به نقدینگی نیاز دارد.

به گفته منابع آگاه، آرامکو قصد دارد برای اولین بار از بازار بین‌المللی اوراق قرضه به منظور تامین مالی خرید سهام سابیک استفاده کند. چنانچه آرامکو از این اوراق قرضه بین‌المللی استفاده کند، این بزرگترین استفاده از این ابزار توسط یک شرکت خواهد بود. از طرفی، چنانچه آرامکو بخواهد معامله با سابیک را به سرانجام برساند، باید برای نخستین بار پس از ملی شدن صنعت نفت در این کشور در چهل سال قبل، از جزئیاتی همچون ذخایر نفت خام عربستان و عملیات‌های استخراج، پرده‌برداری کند. برنامه آرامکو برای استفاده از اوراق بهادار و وام‌های بین‌المللی در حالی است که خرید ۷۰ درصد از سهام سابیک، چیزی حدود ۷۰ میلیارد دلار نقدینگی نیاز دارد.

آرامکو در حالی برای تامین منابع مالی مورد نیاز برای خرید سهام سابیک به فکر استفاده از اوراق و وام‌های بین‌المللی است که یک کارشناس به وال‌استریت گفته است «افزایش بدهی به بانک‌های بین‌المللی نسبت به جذب سرمایه‌ خارجی، ریسک بزرگی برای اهداف عربستان مبنی بر تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور به همراه دارد.» از نظر این کارشناس «آرامکو مجبور است این پول را به صندوق ثروت ملی بدهد به همین دلیل بر خرید سهام سابیک اصرار دارد و در پشت این اقدام منطقی وجود ندارد.»

11-01