وزرای نفت عربستان و روسیه وضعیت بازار نفت را عادی ارزیابی کردند
واکنش سعودی-روسی به شوی نفتی ترامپ
اما موضع اخیرخالد الفالح و الکساندر نواک در حالی به مهم‌ترین خبر نفتی روز گذشته تبدیل شد که بیژن زنگنه، پیش از برگزاری این نشست در گفتوگو با «شانا» با اشاره به توییت اخیر دونالد ترامپ (که سه روز پیش از برگزاری JMMC منتشر شده بود)، آن را توهینی بزرگ به دولت‌ها و ملت‌های دوست آمریکا در منطقه دانسته و ابراز امیدواری کرده بود که «تهدیدها برخی همکاران اوپکی را وحشت‌زده و به اجرای دستورهای رئیس‌جمهور ترامپ ترغیب نکند.»
زنگنه همچنین دو روز پیش از برگزاری این نشست نیز در مصاحبه به اس‌اند‌پی گلوبال‌پلتس و بلومبرگ صراحتا اعلام کرده بود «کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق کاهش عرضه نفت اوپک و غیراوپک از نظر حقوقی دارای صلاحیت نیست که درباره هیچ مساله‌ای به تصمیم برسد و تنها وظیفه‌اش نظارت و بررسی روند پایبندی به توافق کاهش تولید است.» آنطور که وزیر‌نفت ایران اعلام کرده بود، شنیدهها حاکی از آن بوده که «کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق کاهش عرضه اوپک و غیراوپک خارج از حیطه وظایف محوله به آن، در پی آن است که به بهانه به اصطلاح «جبران کاهش تولید ایران» رقمی را برای افزایش تولید ارائه کند.» از همین‌رو زنگنه پیش از برگزاری این نشست اعلام کرد در این نشست حضور پیدا نخواهد کرد. به نظر می‌رسد حضور‌نیافتن زنگنه در این نشست، مخالفتی پیشاپیش با هرگونه تصمیم‌گیری احتمالی در این نشست بوده است. مهم‌ترین مسائلی که ممکن بود در نشست اخیر مورد بررسی قرار گیرند، تصمیم برای افزایش تولید بیشتر و بررسی روش‌های افزایش تولید بود.
پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم خرید نفت خام ایران از سمت این کشور، بازار نفت با واکنش نسبت به کمبود عرضه از سمت ایران با رشد چشمگیر قیمت مواجه شد تا آنجا که از قله ۸۰ دلار بر بشکه که بالاترین سطح از سال ۲۰۱۵ به‌شمار می‌رود نیز عبور کرد. نفت خام در ماه جاری نیز دو‌بار به اوج ۸۰ دلار بر بشکه دست یافت که می‌توان گفت نگرانی از خروج نفت ایران از بازار یکی از علت‌های اصلی آن بوده است. با این حال آنطور که از توییت‌های دونالد ترامپ برمی‌آید، او «اوپک» را مسوول افزایش قیمت‌ها می‌داند و همچنان معتقد است این سازمان باید با افزایش فوری تولیدات باعث کاهش قیمت‌ها شود. آخرین توییت ترامپ با مضمون تکراری لزوم افزایش تولید از سمت اوپک نیز درست چند روز پیش از برگزاری نشست وزارتی نظارت بر توافق کاهش تولید منتشر شد. رئیس‌جمهوری آمریکا در توییت آخر خود نه‌تنها با لحنی دستوری از اوپک خواسته بود فورا تولیداتش را افزایش دهد، بلکه آمریکا را ضامن امنیت منطقه خاورمیانه دانسته و به زعم خود تهدید کرده بود اگر تولید نفت از سوی اوپک افزایش پیدا نکند، خاورمیانه دیگر حمایت امنیتی آمریکا را نخواهد داشت.
اما اظهارات توییتری ترامپ پس از آنکه از سمت بیژن زنگنه بی‌پاسخ نماند، واکنش وزرای نفت عربستان و روسیه را نیز به همراه داشت. نشست وزارتی نظارت بر توافق کاهش تولید تا زمان تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶:۳۰ به وقت تهران) در حال برگزاری بود و مهم‌ترین خبر منتشر‌شده از این نشست نیز اعلام موضعی خلاف خواسته ترامپ بود که هرگونه افزایش تولید فوری از سمت کشورهای عضو و غیرعضو اوپک را رد می‌کرد. خبر دیگری که تا زمان تنظیم این گزارش از نشست الجزایر مخابره شد، اظهارنظر حسین کاظم‌پور اردبیلی، عضو هیات‌عامل ایران در اوپک و ریاست هیات ایرانی حاضر در نشست بود. به گزارش «ایرنا» کاظم‌پور اردبیلی با اشاره به اینکه «ما از همکاری همه کشورها استقبال می‌کنیم وحضور ما در این جلسه برای همکاری درباره وضعیت بازار است»، گفت: چیزی بیش از پایبندی۱۰۰درصدی به توافق اوپک را نمی‌پذیریم. او همچنین در گفتوگو با «شانا» تاکید کرد: «هیچ رقمی برای افزایش تولید در نشست مطرح نشد.»
اظهارات روز گذشته خالد الفالح و الکساندر نواک در الجزایر در رابطه با افزایش تولید در حالی عنوان شد که طبق آخرین آمارهای منتشر‌شده کشورهای عضو و غیرعضو اوپک تا‌کنون به نیمی از هدف تعیین شده در توافق نشست ژوئن دست یافته‌اند. در نشست ماه ژوئن، ائتلاف کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، بر سر افزایش تولید تا رساندن سطح پایبندی به کاهش تولید از ۱۵۰ درصد تا ۱۰۰ درصد با یکدیگر تفاهم کردند. در پی این تصمیم اعلام شد، سطح تولیدات این ائتلاف تا یک میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت تا افت تولید ناخواسته کشورهایی همچون ونزوئلا، ایران و لیبی جبران شود. این موضوع از همان ابتدا با مخالفت ایران مواجه شد. ایران نه‌تنها اعلام رقم را غیرقانونی عنوان کرد بلکه افزایش تولید به منظور پر کردن جای خالی نفت یک کشور را تنها منوط به اجازه کشوری دانست که تولیداتش با کاهش همراه شده است.
الفالح: من تعیین‌کننده قیمت نیستم
تحریم خرید نفت ایران از سوی دولت ترامپ به شکلی که کمترین اثر منفی در سمت عرضه نفت خام داشته باشد؛ اقدامی نبود که بدون همراهی و همکاری سازنده عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت خام دنیا و متحد آمریکا در منطقه اجرایی شود. با این حال روند قیمت‌ها در بازار نفت نشان می‌دهد با وجود افزایش تولید عربستان، قیمت‌ها همچنان در محدوده ۸۰ دلار نوسان دارد. نگرانی بازار از کاهش صادرات نفت خام ایران در حالی مهم‌ترین عامل رشد قیمت نفت به شمار می‌رود که باعث شده است تلاش‌های عربستان برای افزایش تولید خنثی شده و انتقادهای ترامپ علیه متحد خود در منطقه نیز شدت گیرد. از همین رو، وزیر انرژی عربستان سعودی روز گذشته و تنها دو روز پس از اینکه دونالد ترامپ از اوپک خواست قیمت نفت را پایین بیاورد، در الجزایر و در جمع خبرنگاران گفت «من روی قیمت‌های نفت تاثیری ندارم.»
طبق آنچه در گزارش‌ها آمده است، دونالد ترامپ پیش از خروج از توافق بین‌المللی برجام، ابتدا از افزایش تولید نفت خام از سمت عربستان مطمئن شده سپس دست به این اقدام غیرقانونی زده است. نگاهی به آمار تولید روزانه نفت خام سعودی‌ها از ماه مه به این سو نیز به رشد تولید نفت خام از سمت این کشور گواهی می‌دهد. مجموع تولید روزانه نفت خام عربستان سعودی که در میان کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بیشترین پایبندی به توافق کاهش تولید را داشته، در حالی در پایان سه ماه دوم سال جاری میلادی ۱۱/ ۱۰ میلیون بشکه در روز بوده که در ماه گذشته میلادی (آگوست) به ۴۰/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است.
با این حال به نظر می‌رسد رشد تولید عربستان که همراهی روسیه را نیز در کنار خود دارد، باعث آرامش بازار نشده و قیمت‌ها همچنان به باقی ماندن در محدوده ۸۰ دلار بر بشکه تمایل دارند. به گزارش اویل پرایس، در حال حاضر تولید روزانه نفت خام روسیه در بالاترین سطح تاریخی (از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تا‌کنون) خود قرار داشته و بین ۲۹/ ۱۱ تا ۳۶/ ۱۱ میلیون بشکه در روز نوسان دارد.
نشانه‌های ناتوانی در رشد تولید؟
به گزارش بلومبرگ، سطح پایبندی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به توافق کاهش تولید از ۱۰۹ درصد ماه جولای به ۱۲۹ درصد در ماه آگوست افزایش یافته است. این میزان ۶۰۰ هزار بشکه در روز بالاتر از ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای است که طبق توافق کاهش تولید، کشورهای عضو و غیرعضو اوپک باید کاهش می‌دادند. محمد الرومحی، وزیر نفت عمان در این زمینه اعلام کرد: این حقیقت که نرخ پایبندی به توافق نفتی در اوت افزایش یافته است، نشان می‌دهد کشورهایی که تولیدشان را در دو ماه گذشته بالا برده‌اند ممکن است برای حفظ این سطح تولید دچار مشکل شوند. از نظر من، این به معنای آن است که ما مشکل تولید بیشتر داریم و نمی‌توانیم نفت بیشتری تولید کنیم با این حال لزومی ندارد که بازار نسبت به کمبود عرضه نگران شود. الرومحی نیز مانند وزرای نفت عربستان و روسیه عقیده دارد بررسی عوامل بنیادین بازار نشان می‌دهد نفت کافی برای تامین بازار وجود دارد.
الفالح روز گذشته در جمع خبرنگاران اعلام کرد: عربستان سعودی ظرفیت اضافی برای تولید دارد اما در حال حاضر نیازی به افزایش تولید وجود ندارد. اطلاعات من نشان می‌دهد که عرضه نفت خام به میزان کافی انجام می‌شود، من هیچ پالایشگاهی را در دنیا سراغ ندارم که به دنبال خرید نفت باشد و محموله‌ای پیدا نکند. الکساندر نواک نیز دیروز اعلام کرد «افزایش تولید فوری از سمت روسیه ضروری نیست.» او همچنین نسبت به جنگ تجاری آمریکا و چین و آثار منفی آن بر بازار نفت ابراز نگرانی کرد.
روسیه عنصر کلیدی نشست الجزایر
رد درخواست ترامپ از سمت اوپک برای کاهش قیمت نفت در حالی رخ داده است که یکی از کارشناسان ارشد بازار نفت در گفتوگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: بازار جهانى نفت، کارکردها و مکانیزم‌هاى مخصوص به خود را دارد و تابعى از عزم یک فرد یا یک کشور نیست. به گفته فریدون برکشلی، رفتار بازار جهانى نفت منبعث از عوامل متعدد ساختارى و فرا ساختارى است. بنابراین حتى چنانچه وزراى نفت عربستان و روسیه درخواست پرزیدنت ترامپ را بپذیرند، این مطلقا به این معنا نیست که بازار جهانى نفت واکنش معنادار و جدى را نسبت به تصمیم وزراى دو کشور نشان خواهد داد.
نماینده اسبق ایران در اوپک بر این باور است که در حال حاضر بازار جهانى نفت و انرژى دوران انتقال مهمى را مى‌گذراند. به گفته برکشلی «چین که بیش از یک دهه موتور رشد مصرف نفت بوده، تقریبا از نفس افتاده است. از سوی دیگر هند به‌عنوان کاندیدای دوم موتور رشد تقاضا هنوز ظرفیت قابل اتکایى از خود نشان نداده است. در این میان، جنگ تجارى شدیدی بین آمریکا و چین در جریان است که دامنه آن رو به گسترش است. دلار با ارزهاى عمده درگیر شده و پترو-یوآن از یکسو و یورو از سوى دیگر معاملات جهانى را تحت تاثیر قرار داده‌اند. » این موضوع روز گذشته از سوی الفالح نیز مورد اشاره قرار گرفت. او مشکل فعلی بازار را تولیدکنندگان نفت نمی‌داند بلکه مصرف‌کنندگان نفت خام عنوان می‌کند.
رئیس دفتر مطالعات انرژی وین می‌گوید: «اجلاس مشورتى الجزایر و متعاقبا اجلاس وزراى نفت اوپک و غیراوپک در دسامبر امسال مهم‌ترین رویدادهاى بازار جهانى نفت خواهند بود.» او می‌افزاید: «در همین حال روسیه در شرایط کنونى چندان خواهان قیمت‌هاى بالاتر از ٦٠ دلار در بشکه نیست و تمایل جدى برای زمین‌گیر ساختن نفت شیل آمریکا دارد. حال آنکه عربستان مى‌کوشد قیمت‌ها بالاتر باشد. درحقیقت مخاطب آقاى ترامپ در مجمع الجزیره، عربستان است که اینک ناچار است به تنهایى تصمیم بگیرد.»
این کارشناس بازار نفت درباره اظهارات روز گذشته وزیر نفت عربستان مبنی بر پایبندی اوپک به اجرای ۱۰۰ درصدی توافق می‌گوید: «آنچه الفالح از پایبندى ۱۰۰درصدى مى گوید، در واقع پایبندى به تصمیمات اجلاس وزراى اوپک در نشست ماه ژوئن است. در این نشست، کشورها موافقت کردند که در صورت لزوم تا سقف یک میلیون مى‌توانند اضافه کنند. به عبارت دیگر چیزى فراتر از تصمیمات قبلى که جمهورى اسلامى ایران نیز آن را پذیرفته بود، نیست.»
برکشلی معتقد است، «آنچه پرزیدنت ترامپ از اوپک خواسته بود، بیشتر جنبه نمایشى از قدرت او روى کشورهای تولیدکننده نفت دارد.» او می‌افزاید: «در واقع اجلاس الجزایر فاقد مجوز قانونى برای عملى ساختن تصمیم ترامپ یا هر کشور دیگر است. این کمیته به اجلاس عادى دسامبر ٢٠١٨ گزارش خواهد کرد و جنگ اصلى و نبرد سرنوشت‌ساز در وین انجام خواهد شد.»
برکشلی درخصوص نقش روسیه در بازار نفت و تمایل این کشور در سال‌های اخیر برای نزدیکی به اوپک می‌گوید: «روسیه و اوپک بیش‌از ٢٠ سال براى همکارى با یکدیگر در تماس بودند. روسیه سال‌ها از اوپک بیگاری کشیده است. اما تمایل امروز روسیه به همکارى با اوپک داراى ابعاد و عمق استراتژیک است.» به گفته او، «روسیه امروز اوپک را مسیری برای نفوذ به عمق خاورمیانه و شرق مدیترانه می‌داند. در واقع روسیه به اوپک بزرگ به‌عنوان یک سازمان قدرتمند نگاه مى‌کند و نقشى فراتر از سازمانی مانند شانگهاى براى آن قائل است. با این حال در حال حاضر براى روسیه فقط عربستان مهم است و در فازهاى آتی احتمالا عراق.» این کارشناس بازار نفت می‌افزاید: «در واقع روسیه و بازار جهانى نفت مى‌داند که در اوپک منشأ قدرت تعداد بشکه‌های نفت تولیدی است؛ چیزی که در حال حاضر در اختیار عربستان است.» برکشلی معتقد است، «اوپک در سال ٢٠٢٠، سازمانی بسیار سیاسى خواهد بود و اوپک بزرگ، حتی نفت شیل را نیز وارد بازى خود خواهد کرد.» به گفته او، «سه تولیدکننده بزرگ(عربستان، آمریکا و روسیه) با تولید مجموع ٣٥ میلیون بشکه توان مدیریت بازار جهانى نفت را خواهند داشت. این نقشى است که طى دهه‌هاى ١٩۸٠-١٩۷٠ عربستان به تنهایى در اختیار داشت. درحقیقت شرایط براى نبرد نفت با انرژى‌هاى نو در حال شکل‌گیرى است.»
ارسال نظر