ریشه پیش‌بینی متفاوت بازیگران بازار با نهادهای تحلیلی چیست؟
صف‌آرایی معکوس معامله‌گران نفت
از نگاه جان کمپ، ستون‌نویس رویترز، تفاوت دیدگاه معامله‌گران نسبت به مطالعات انجام شده در رابطه با چشم‌انداز بازار در سال آینده را می‌توان با فرضیات مطرح شده در رابطه با بهبود رشد جهانی اقتصاد در سال آینده میلادی توضیح داد. با این حال این فرضیات در گزارش‌های IEA، اوپک و EIA در نظر گرفته نشده است زیرا هر سه آنها پیش‌بینی کرده‌اند که بازار نفت در سال ۲۰۲۰ با معضل مازاد عرضه دست به گریبان خواهد بود. هریک از این سه موسسه پیش‌بینی کرده‌اند که عرضه نفت‌خام از سوی کشورهای غیرعضو اوپک یا همان تولیدکنندگان غیرمتعارف، حدود یک میلیون بشکه در روز در سال آینده رشد خواهد داشت که سرعت آن از رشد تقاضای جهانی نفت‌خام بیشتر است. این سازمان‌ها همچنین رشد تولید کشورهای غیرعضو اوپک را برای سال آینده میلادی حدود ۲/ ۲ تا ۴/ ۲ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی‌کرده‌اند درحالی‌که رشد مصرف را تنها یک تا ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز دیده‌اند.اگر این پیش‌بینی‌ها محقق شوند، نتیجه‌ای جز افزایش ذخایر نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی نخواهد داشت مگر اینکه اوپک و متحدانش، توافق فعلی‌شان بر سر کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای را نه‌تنها تمدید بلکه تعمیق کنند. با این حال نشانه‌ها حاکی از آن است که احتمالا اوپک تن به کاهش تولید بیشتر نخواهد داد و روند فعلی کاهش تولید را نیز نهایتا تا نیمه سال آینده میلادی، یعنی سه ماه بیشتر از تاریخ انقضای قرارداد فعلی (مارس ۲۰۲۰) ادامه خواهد داد.
رمزخوانی آینده بازار از روند معاملات
با وجود مطالعات و پیش‌بینی‌های سازمان‌های معتبر جهانی از بازار نفت در سال آینده که بر سبقت گرفتن عرضه از تقاضا تاکید دارند؛ شکل منحنی معاملات آتی نفت‌خام حاکی از آن است که اتفاقا معامله‌گران و صندوق‌های پوشش ریسک انتظار دارند در سال آینده میلادی، سطح انبارهای ذخیره نفت‌خام کاهش داشته باشند. به نوشته کمپ، سررسید شش ماهه شاخص نفت‌خام برنت به سمت یک بک‌واردیشن قوی درحدود ۵۰/ ۳ سنت در هر بشکه حرکت کرده است. این میزان به مراتب از ۹۰/ ۱ دلار بر بشکه در یک ماه گذشته و یک کنتانگوی ۱۰/ ۱ دلار بر بشکه‌ای در همین بازه زمانی در سال گذشته بیشتر است. بک‌واردیشن (Backwardation) به موقعیتی گفته می‌شود که در آن قیمت محموله‌های نقدی از قیمت‌های آتی آن بیشتر می‌شود و به‌طور معمول در نتیجه موجودی کم یا درحال سقوط نفت‌خام ناشی می‌شود. در مقابل، کنتانگو (contango) به موقعیتی گفته می‌شود که در آن قیمت محموله‌های نقدی کمتر از قیمت‌های آتی قرار می‌گیرد و به‌طور معمول به حجم ذخایر بالا یا روند رو به رشد آن مربوط می‌شود. درحال حاضر سررسید شش ماهه این شاخص نفت‌خام در بالاترین سطح تمام روزهای معاملاتی از آغاز ۱۹۹۰ به این‌سو قرار دارد که نشان می‌دهد معامله‌گران انتظار دارند تولید نفت‌خام طی شش ماه آینده، به میزان قابل‌توجهی نسبت به مصرف کاهش پیدا کند. آن‌طور که کمپ در گزارش خود تاکید کرده، معاملات آتی شاخص نفت‌خام برنت از اوایل سال ۲۰۱۵ به تدریج به سمت موقعیت بک‌واردیشن حرکت کرده است زیرا بازار نفت از تاریخ یاد شده به تدریج درحال بهبود و خروج از رکود سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۴ بوده است.
تفاوت انتظار برای کاهش عرضه
از نگاه این تحلیلگر، درجه بک‌واردیشن فعلی که از انتظار برای کاهش عرضه نفت‌خام ناشی می‌شود؛ غیرمعمول است زیرا بکواردیشنهای قبلی که به لحاظ بزرگی مشابه موقعیت اخیر بوده‌اند، موقتی بوده یا از اختلالات ناگهانی در عرضه نفت‌خام ناشی شده‌اند. برای مثال یکی از بکواردیشنهای اخیر ناشی از حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی در سپتامبر ۲۰۱۹ بوده است. یا نمونه دیگر به تکرار تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران و ونزوئلا در سال ۲۰۱۸ بازمی‌گردد. با این حال بک‌واردیشن فعلی با هیچ اختلال عرضه‌ای ارتباط ندارد بلکه از ترکیبی از انتظار برای کاهش عرضه و انتظار برای رشد تقاضای سریع‌تر در سال ۲۰۲۰ حاصل شده است.
علت انتظار معامله‌گران برای بهبود بازار نفت
در رابطه با چرایی انتظار معامله‌گران برای کند شدن روند عرضه نفت‌خام در سال آینده می‌توان به این موارد اشاره کرد. تحریم‌های نفتی آمریکا همچنان ادامه دارد و صادرات کشورهای ایران و ونزوئلا را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. در عین حال قیمت‌های پایین‌تر نفت‌خام این چشم‌انداز را ایجاد کرده که رشد تولید نفت شیل آمریکا کندتر شود. همچنین این انتظار مطرح است که اوپک بدون عمیق‌تر کردن توافق فعلی کاهش تولید، این سیاست را در سال آینده میلادی ادامه دهد. در همین زمان، سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بازارهای کالایی نسبت به بهبود رشد جهانی اقتصاد امیدوارتر شده‌اند. آنها امید دارند که رکود اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۰ ادامه پیدا نکند، امری که می‌تواند از رشد سریع‌تر مصرف نفت‌خام طی ۱۲ تا ۱۸ ماه آینده حمایت کند. این امیدواری از انتشار تازه‌ترین داده‌های صنعتی و مالی ناشی می‌شود. این داده‌ها به این نکته اشاره دارند که احتمالا چرخه روند نزولی اقتصاد جهانی، از بدترین نقطه خود عبور کرده باشد. اگر این نکته واقعیت داشته باشد، این پتانسیل وجود دارد که پس از تجربه یک چرخه نزولی، چرخه صعودی اقتصاد جهانی در سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۰ سرعت بگیرد. چنین اتفاقی یک‌بار در سال‌های ۱۹۹۸-۱۹۹۷ رخ داده بود. درست بعد از این سال‌ها، چرخه نزولی رشد اقتصاد در سال‌های ۲۰۰۰-۱۹۹۹ وارد مسیر اصلاحی شد.
آثار بهبود اقتصادی
در دو دهه گذشته، مصرف نفت‌خام به‌طور متوسط حدود ۵/ ۱ درصد در هر سال رشد داشته است؛ چیزی که درحال‌حاضر برابر با یک رشد تقاضای ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای در روز است. بنابراین اگر رشد تقاضای نفت‌خام در سال آینده میلادی به روند بلندمدت خود بازگردد، مصرف می‌تواند در مقایسه با پیش‌بینی موسسات بین‌المللی، با یک رشد ۱۵۰ تا ۳۰۰ هزار بشکه‌ای در روز همراه شود و اگر میزان مصرف مانند آنچه در سال ۱۹۹۹ رخ داد، با شدت بیشتری همراه شود، می‌توان انتظار داشت تقاضا در مقایسه با پیش‌بینی‌های موجود، ۷۰۰ هزار تا یک میلیون بشکه در روز بیشتر رشد داشته باشد. در سال ۱۹۹۹ رشد تقاضای نفت‌خام از متوسط سالانه فراتر رفت و به ۱/ ۲ درصد افزایش پیدا کرد. بنابراین بهبود تقاضای نفت‌خام در سال آینده به معنای جذب بخش بزرگی از رشد تولید پیش‌بینی شده برای کشورهای غیرعضو اوپک است. در چنین شرایطی افزایش تنش‌های تجاری آمریکا و چین یا یک آتش‌بس موقت میان آنها می‌تواند برای تعادل بازار نفت و قیمت‌ها در سال آینده میلادی بسیار حیاتی باشد. درحال‌حاضر پیش‌بینی سازمان‌هایی چون صندوق بین‌المللی پول یا سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(OECD) نشان می‌دهد که رشد اقتصادی در سال ۲۰۲۰ محتمل است. اما چنانچه اختلافات تجاری ایالات‌متحده آمریکا و چین حل شود و اگر توسعه جهانی بار دیگر تسریع شود؛ می‌توان انتظار داشت امکان رشد سریع‌تر هم در فعالیت‌های اقتصادی و هم در تقاضای نفت‌خام ایجاد شود.
