طلای سیاه کشور چه زمانی به بازار برمی‌گردد؟
پالایشگران آسیایی منتظر نفت ایران
به نظر می‌رسد قیمت‌های مناسب و تخفیف گریدهای نفتی ایران انگیزه مهمی برای پالایشگران ژاپنی است. هندی‌ها نیز که از گذشته بارها اشتیاق خود به بازگشت نفت ایران به بازار را نشان داده بودند و از قیمت‌های بالای نفت ناراضی هستند، حالا چشم امیدشان به نفت ایران و تخفیف‌های احتمالی آن است. یکی از مدیران ارشد بهارات پترولیوم در این باره به رویترز گفته است که هندی‌ها نیز منتظر لغو تحریم‌ها هستند و به‌رغم آنکه شرکت بهارات قصد افزایش خرید نسبت به دوران پیش از تحریم‌ها را ندارد، اما سایر پالایشگران بزرگ هند نیز همگی به رویترز گفته‌اند که منتظر بازگشت نفت ایران هستند تا خریدهای نقدی خود را از ایران انجام دهند. از سوی دیگر آمریتا سن، مدیر بخش تحقیقات شرکت انرژی اسپکتس به تلویزیون بلومبرگ گفته است که حتی در صورت دستیابی به توافق در همین هفته جاری، باز هم بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی و لغو تحریم‌های آمریکا دست‌کم تا ماه آگوست به طول خواهد انجامید. البته این تحلیلگر برجسته معتقد است که نفت ایران با توجه به روند مذاکرات تا اواخر سال‌جاری میلادی به بازار باز نخواهد گشت.
ژاپنی‌ها واردات را از سر می‌گیرند؟
تسوتومو سوگیموری، رئیس انجمن نفت ژاپن اعلام کرد که پالایشگاه‌های ژاپنی خواهند توانست سه ماه پس از تایید لغو تحریم‌ها علیه ایران، واردات نفت خود از ایران را دوباره آغاز کنند. به گزارش اس‌اندپی گلوبال پلتس، سوگیموری در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی آنلاین عنوان کرد که در صورت لغو تحریم‌ها علیه ایران، زمان آغاز بررسی‌ها درباره واردات نفت را آغاز می‌کنند و احتمالا این پروسه سه ماه طول خواهید کشید. سوگیموری که ریاست هیات‌مدیره شرکت انیوس (ENEOS) را نیز بر عهده دارد می‌گوید تا زمانی که لغو تحریم‌ها تایید نشود، پالایشگران ژاپنی به بررسی از سرگیری واردات نفت خام از ایران نخواهند پرداخت. او همچنین می‌گوید شرکت انیوس نیز بررسی دقیقی درباره واردات مجدد نفت خام از ایران انجام نداده است. انیوس بزرگ‌ترین شرکت نفتی ژاپن است که تحت نام قدیمی‌اش یعنی نیپون اویل (Nippon Oil) نیز شناخته می‌شود، در زمینه اکتشاف، واردات و پالایش نفت خام فعالیت می‌کند و یکی از عرضه‌کنندگان بزرگ فرآورده‌های نفتی محسوب می‌شود.
این اظهارات سوگیموری در شرایطی انجام می‌شود که یک هفته پیش‌تر حسن روحانی از لغو تحریم‌های نفتی، پتروشیمی و حمل‌ونقل آمریکا علیه ایران همزمان با دستیابی به توافق مجدد خبر داده بود. سه پالایشگر بزرگ ژاپن یعنی انیوس، ایدمیتسو کوسان و کاسمو اویل در روز ۲۱ ماه مه اعلام کردند که پس از تایید لغو تحریم‌ها علیه ایران، به شکلی محتاطانه احتمال از سرگیری واردات نفت از ایران را بررسی خواهند کرد. یک مقام شرکت ایدمیتسو کوسان در این باره گفته است: «اگر چه این اتفاق به لغو رسمی تحریم‌های ایالات متحده و جزئیات آن بستگی دارد اما ما از نزدیک با دولت ژاپن، موسسات مالی و شرکت‌های حمل‌ونقل در این زمینه هماهنگی و همکاری خواهیم کرد.» ژاپنی‌ها واردات نفت خود از ایران را در ماه مه سال ۲۰۱۹ و پس از پایان معافیت ۶ ماهه‌ای که دولت ایالات متحده برای وارد‌کنندگان در نظر گرفته بود، متوقف کردند. داده‌های وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن نشان می‌دهد که واردات نفت خام ژاپنی‌ها از ایران در سال ۲۰۱۹ بیش از ۶۳ درصد کمتر از واردات ۵۱/ ۴۶ میلیون بشکه‌ای سال ۲۰۱۸ میلادی بوده است. همچنین پلتس به نقل از مقامات پالایشی و تجاری در چین، کره جنوبی، هنگ‌کنگ، ژاپن و هند می‌گوید که بازگشت گریدهای نفتی و میعانات گازی ایران به بازار، زمینه رقابتی جدیدی بر سر تقاضای نفت خام در آسیا به وجود می‌آورد که تولید‌کنندگان بزرگ را مجبور به ارائه پیشنهادهای رقابتی‌تری در بازار می‌کند. روی دادن چنین اتفاقی خبر بسیار خوبی برای پالایشگران آسیایی خواهد بود و حاشیه سود آنان را نیز بالا می‌برد.
پالایشگران هند منتظر لغو تحریم‌ها
بهارات پترولیوم که یک شرکت پالایشی تحت کنترل دولت هند است می‌گوید پس از لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌تواند خرید نفت خام خود از ایران را از سر بگیرد، اما در صورتی این کار را انجام خواهد داد که جمهوری اسلامی ایران نفت خود را با تخفیف به فروش برساند تا جذابیت بیشتری برای مشتریان داشته باشد. این اظهارات یکی از مدیران ارشد بهارات پترولیوم در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز است. ویجایاگوپال، مدیر مالی بهارات پترولیوم همچنین درباره میزان واردات احتمالی شرکت خود گفته که بهارات در صورت از سرگیری خرید، همان ۲ میلیون تُنی که پیش از تحریم‌ها از ایران می‌خرید را به سبد خود بازمی‌گرداند و قصد افزایش این میزان را نیز ندارد.
ویجایاگوپال همچنین اضافه کرد که حجم واقعی خرید بهارات پترولیوم از ایران به میزان رقابتی بودن بهای نفت خام ایران در مقایسه با گریدهای مشابه بستگی دارد. پیش‌تر نیز مقامات پالایشی هندی به رویترز گفتند که پالایشگاه‌های بزرگ دولتی هند در اواخر سال‌جاری قصد دارند خریدهای تکی خود را کاهش دهند چرا که انتظار دارند تحریم‌های ایالات متحده علیه بخش نفت ایران تا پایان سال ۲۰۲۱ برداشته شود. آنها اظهار کردند که شرکت نفت هند، بهارات پترولیوم، هندوستان پترولیوم و مجتمع پالایشگاهی و پتروشیمی مانگالور می‌خواهند که در صورت لغو تحریم‌ها و قیمت مناسب نفت ایران، خریدهای خود را کاهش داده و به نفت ایران روی آورند.
زمان بازگشت نفت ایران به بازار
آمریتا سن، رئیس بخش تحقیقات شرکت انرژی آسپکتس معتقد است که در صورت نتیجه حاصل شدن از مذاکرات هسته‌ای در بهترین حالت نفت ایران در اوایل ماه آگوست بدون تحریم‌های آمریکا به بازار بازمی‌گردند. آمریتا سن در گفت‌وگو با تلویزیون بلومبرگ گفت که ایران و آمریکا هر دو می‌خواهند تا پیش از انتخابات ۱۸ ژوئن ریاست جمهوری ایران به توافق برسند.
وی می‌گوید حتی اگر در این هفته توافق میان ایران و آمریکا حاصل شود نیز در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۲ ماه طول خواهد کشید تا نفت ایران به بازار رسمی بازگردد چرا که دولت بایدن باید این توافق را برای مجلس نمایندگان آمریکا به جهت بررسی ارسال کند و این پروسه بررسی ۶۰ روز طول خواهد کشید. این مدیر انرژی اسپکتس اضافه کرد که روی کاغذ دولت بایدن می‌تواند پروسه بررسی کنگره را دور بزند، اما تحلیلگران انرژی اسپکتس معتقدند چنین نخواهد شد.
سن همچنین خاطرنشان کرد که ایالات متحده منتظر آن خواهد ماند که ایران به تعهدات خود درباره فعالیت‌های هسته‌ای بازگردد و تنها در چنین وضعیتی حاضر به صدور معافیت یا لغو تحریم‌ها خواهد بود. پس در چنین شرایطی می‌توان گفت زودترین زمان ممکن برای بازگشت نفت ایران در ماه آگوست است، اما به احتمال زیاد و با توجه به روند مذاکرات، این اتفاق در آگوست رخ نخواهد داد و در اواخر سال ۲۰۲۱ شاهد رفع تحریم‌های ایران خواهیم بود. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که بازگشت نفت ایران در اواخر سال‌جاری میلادی تاثیر چندانی بر سر بازار جهانی نفت نخواهد گذاشت، چرا که در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ تقاضا برای نفت خام تقویت خواهد شد. تحلیلگران انرژی اسپکتس درباره وضعیت ایران و اوپک‌پلاس پیش‌بینی می‌کنند که تولید ایران نیز پس از بازگشت به بازار شامل توافق کاهش تولید نخواهد شد.
