«بالاخره بازار نفت در حال بهبود است. علایم بهبود در بازار هم به‌چشم می‌خورد.» این جمله‌ای است که عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان‌سعودی در یک دیدار مجازی بر زبان آورد. این دیدار میان اعضا و سران کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در روز اول ژوئن برگزار شد. اعضای این سازمان به‌انضمام روسیه در دوران شیوع همه‌گیری کرونا دچار مشکلات بسیاری شدند و تحت‌فشار شدیدی قرار گرفتند.

بازار نفت کاملا بر پایه عرضه و تقاضا پیش می‌رود. حالا تصور کنید که در این بازار، ناگهان تقاضا برای نفت‌خام از روزانه حدود ۱۰۰ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۹ به‌روزانه حدود ۹۱ میلیون بشکه در سال ۲۰۲۰ رسید. اوپک به‌همراه برخی از دیگر تولیدکننده‌های بزرگ نفتی نظیر روسیه (اوپک‌پلاس) تصمیم گرفتند برای کنترل این وضعیت، میزان عرضه نفت را کاهش دهند. البته تصمیم‌گیری در این زمینه کاری ساده نبود اما بالاخره اعضای اوپک‌‌پلاس به‌رهبری عربستان‌سعودی و روسیه تصمیم گرفتند میزان تولید نفت خود را کاهش دهند. نکته اینجاست که کاهش تولید نفت هم نتوانست جلوی کاهش شدید قیمت نفت را بگیرد. قیمت نفت در این مدت به‌زیر ۲۰ دلار در ازای هر بشکه سقوط کرد.

اما حالا اوپک می‌گوید تقاضا برای نفت بالاخره در مسیر بهبود قرار گرفته‌است. به‌همین خاطر است که وزرای نفت کشورهای حاضر در اوپک تصمیم گرفته‌اند تولید نفت را ۴۵۰ هزار بشکه در روز افزایش دهند. بخشی از برنامه آنها این است که کاهشی را که پارسال در دستور کار قرار داده بودند به‌کلی لغو کنند.

 بازی با طلای سیاه

عربستان‌سعودی در میان این کشورها، کم‌هزینه‌ترین نفت را تولید می‌کند. این کشور در عین‌حال بیشترین ظرفیت تولید را دارد و در جهان هم در کنار روسیه و آمریکا، جزو سه کشور برتر در زمینه تولید نفت است. اکنون این کشور اعلام کرده‌است که به‌زودی کاهش یک‌سویه نفت را تغییر خواهد داد. این کشور روزانه یک میلیون بشکه نفت کمتر از گذشته تولید می‌کرد‌ اما اکنون تصمیم دارد به‌بازار جهانی نفت بازگردد.

در واکنش به‌این اتفاقات، قیمت نفت در مسیر صعودی قرار گرفت. قیمت نفت برنت برای نخستین‌بار در دو سال گذشته به‌بالای ۷۰ دلار در ازای هر بشکه در روز نخست ژوئن رسید. بررسی‌ها نشان می‌دهد هم‌زمان با رشد اقتصادی می‌توان در انتظار افزایش تقاضا برای نفت هم بود. به‌همین خاطر است که کشورها می‌گویند به‌زودی تقاضا برای نفت افزایش خواهد یافت. در نتیجه تولیدکنندگان هم تصمیم دارند نفت بیشتری تولید کنند تا از بازی عقب نمانند.آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرده‌است که تقاضا برای نفت طی یک سال آینده به‌سطوح خود در دوران پیش از شیوع کرونا خواهد رسید. در آمریکا از همین حالا تقاضا برای نفت افزایش پیدا کرده‌است. این افزایش تقاضا به‌نوعی بهبود اقتصادی را هم نشان می‌دهد. به‌این ترتیب کشورهای تولیدکننده نفت می‌توانند کمی خوشحال باشند و این موقعیت جدید را با تولید نفت بیشتر، جشن بگیرند.

البته شاید هنوز برای خوشحالی‌کردن خیلی زود باشد، برای مثال ایران می‌تواند معادلات را به‌کلی به‌هم بزند. این کشور در حال‌حاضر به‌دلیل تحریم‌های آمریکایی نمی‌تواند نفت خود را روانه بازارهای جهانی کند‌ اما مذاکرات دوباره احیا شده‌اند و هر لحظه امکان دارد دوباره میان این دو کشور توافقی صورت بگیرد. طبیعی است که در چنین شرایطی، احتمال بازگشت دوباره ایران به‌بازار جهانی نفت بسیار زیاد است. تحلیلگران هم می‌گویند ایران بلافاصله پس از توافق، نفت خود را وارد بازارهای جهانی خواهد کرد. به‌این ترتیب بازار نفت ناگهان با شوکی جدی مواجه خواهد شد.

این موارد روی وضعیت اوپک هم اثر خواهد گذاشت‌ اما هیچ‌چیزی به‌اندازه تحولات فناوری نمی‌تواند برای این سازمان تهدید به‌شمار بیاید. هر تغییر در عرصه فناوری می‌تواند به‌دیگر کشورها این قابلیت را بدهد که خودشان وارد عرصه تولید نفت بشوند و در نتیجه دیگر نیازی به‌نفت‌های تولیدی دیگر کشورها نداشته باشند. در آمریکا هم به‌دلیل پیشرفت‌های فناوری، هرکسی می‌تواند نفت را با قیمتی نسبتا معقول، تولید کند.  به‌هر حال موقعیت اوپک کاملا بی‌ثبات است و نمی‌توان با مشاهده علایمی مثل بهبود در بازار نفت، به‌آینده اوپک هم امید داشت.سازمان کشورهای صادرکننده نفت مهم اما در خطر است که موقعیت آن با کرونا بیشتر از هر زمانی به‌خطر افتاده‌است.

اخبار مرتبط