با ظهور سویه جدید کرونا در آفریقای‌جنوبی، قیمت نفت سقوط کرد
شوک آفریقایی به بازار نفت
پیش از انتشار این خبر، کمیسیون اقتصادی اوپک نیز در گزارشی هشدار داد آزادسازی ذخایر استراتژیک نفت که کشورهای مصرفکننده به سرکردگی آمریکا پیش گرفته‌‌‌اند، می‌تواند در همین‌ماه دسامبر بازار نفت را ۴۰۰ هزار بشکه در روز وارد مازاد عرضه کند که در ژانویه و فوریه به ترتیب به ۳/ ۲ و ۷/ ۳ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت. همین موضوع احتمال بازبینی سیاست افزایش ماهانه تولید اوپکپلاس را در جلسه پنج‌شنبه این ائتلاف بالا برده است. حالا دو عامل قوی بر قیمت نفت فشار می‌‌‌آورند: سویه B.۱.۱.۵۲۹ و مازاد عرضه ناشی از آزادسازی ذخایر نفتی.
سقوط آزاد طلای‌سیاه
بهای نفت در معاملات روز جمعه به‌‌‌شدت تحت‌تاثیر خبر ظهور نوع جدید کرونا قرار گرفت که چشم‌‌‌انداز تقاضا را تیره کرد و بازارهای جهانی را به سطوح پایینی هول داد.
بهای نفت وست‌تگزاس‌اینترمدییت ساعت ۱۵:۵۰ به‌وقت تهران نزدیک به ۵ دلار معادل ۳۳/ ۶درصد پایین‌تر از بهای روز گذشته معامله میشد که برابر با ۴۳/ ۷۳ دلار بر بشکه بود. قیمت شاخص برنت هم با ۶۸/ ۴ دلار کاهش معادل ۶۹/ ۵درصد به ۵۴/ ۷۷دلار بر بشکه رسید، با این حال هر دو شاخص سطوح پایین‌تری هم در ساعات قبل داشتند. وســت‌تگزاس اینترمــدییت و برنت در پایین‌ترین معاملات به ترتیب به ۶۴/ ۷۲ و ۲۵/ ۷۷دلار در هر بشکه هم تنزل یافته بودند.
ظهور سویه جدید باعث‌شده بسیاری از کشورها سفرها از آفریقای‌جنوبی و برخی کشورهای همسایه آن را محدود کنند. همزمان بازارهای جهانی با فروش گسترده دارایی‌های پرریسک مواجه شدند و معامله‌‌‌گران به دارایی‌های امن گریختند. به گزارش خبر‌گزاری رویترز، بریتانیا درباره این نوع ویروس که B.۱.۱.۵۲۹ خوانده می‌شود، گفته؛ دانشمندان این سویه را قابل‌ملاحظه‌‌‌ترین نوع از ابتدا تاکنون در نظر می‌گیرند که به نگرانی‌‌‌ها در مورد مازاد عرضه نفت که ممکن است در فصل اول سال ۲۰۲۲ شکل بگیرد، افزود. کشاو اوهیا، موسس شرکت تحلیلی اویلیتیکس به بلومبرگ گفت: «در حالی که اطلاعات کمی درباره آن (سویه جدید) داریم، بازار حق دارد وحشت‌‌‌زده شود.»او با این حال معتقد است «این یک بازی موش و گربه بین واکسن و سویه‌های کرونا است.»
کاهش شدید قیمت نفت پیش از نشست سیاستگذاری اوپک و متحدانش موسوم به اوپکپلاس رخ می‌دهد که قرار است پنج‌شنبه دوم نوامبر برگزار شود تا درباره برنامه تولید ماه ژانویه بحث کنند. این گروه از سوی آمریکا و دیگر کشورهای مصرفکننده تحت‌فشار بوده است.
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا هفته گذشته اعلام کرد ۵۰ میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک این کشور از اواسط یا اواخر‌ماه دسامبر آزاد خواهد شد تا قیمت انرژی به‌‌‌خصوص بنزین در این کشور متعادل شود و نگرانی‌‌‌ها درباره رشد بیش از پیش تورم اندکی کاهش یابد. این اقدام به دو صورت انجام می‌شود: ۳۲ میلیون بشکه طی چند ماه آینده به شرکت‌های نفتی وام داده می‌شود که باید در آینده آن را بازگردانند و همچنین ۱۸میلیون بشکه دیگر در واقع تسریع برنامه فروشی است که در سال ۲۰۱۸ کنگره این کشور تصویب کرده بود.
هند هم اعلام کرده ۵ میلیون بشکه از ذخایرش را همگام با آمریکا آزاد می‌کند. به گفته مقامات آمریکایی، چین، ژاپن، کره‌جنوبی و بریتانیا هم در این حرکت هماهنگ شرکت خواهند کرد، با این حال گفته می‌شود چین به‌عنوان مهم‌ترین عضو این گروه پس از آمریکا قصد دارد ذخایرش را بر اساس نیازهای خودش به بازار عرضه کند؛ به این معنا که این کشور با دیگر کشورها همکاری خواهد کرد، اما نه آنچنان که به استقلالش آسیب وارد شود. سرمایه‌‌‌گذاران همچنین انتظار واکنش چین در این مورد را می‌‌‌کشند که می‌تواند موضع مصرف‌‌‌کنندگان را تقویت یا تضعیف کند.
ضعف قیمتی روز جمعه فقط به قراردادهای ماه پیش‌‌‌رو محدود نبود، بلکه در اروپا سود تبدیل نفت‌خام به دیزل به پایین‌ترین سطح در چندین هفته گذشته سقوط کرد. در آمریکا هم یک شاخص‌کلیدی برای رونق بازار به‌‌‌شدت پایین آمد.
اثر آزادسازی ذخایر نفتی بر مازاد عرضه
گروه کمیسیون اقتصادی اوپک که متشکل از کارشناسان است و به وزیران این گروه مشاوره می‌دهد، هفته جاری در آستانه دیدار دوم دسامبر وزیران اوپکپلاس تشکیل جلسه داد. این پنل پیش‌‌‌بینی کرد آزادسازی ۶۶ میلیون بشکه نفت در مجموع طی دو‌ماه ژانویه و فوریه باعث می‌شود مازاد عرضه بازار ۱/ ۱ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند. اوپک در روزهای اخیر نسبت به ایجاد مازاد عرضه در سال ۲۰۲۱ هشدار داده است.
به گزارش «ایسنا» به نقل از رویترز، یک منبع آگاه در این مورد گفته کارشناسان اوپک انتظار دارد در صورت اجرایی‌شدن آزادسازی ذخایر نفت کشورهای مصرفکننده، ۴۰۰ هزار بشکه در روز مازاد عرضه در دسامبر شکل بگیرد و به ۳/ ۲ میلیون بشکه در روز در ژانویه و به ۷/ ۳ میلیون بشکه در روز در فوریه افزایش پیدا کند. بایدن که با کاهش محبوبیت عمومی در آستانه انتخابات میان‌دوره‌‌‌ای کنگــره در سال آینده روبــه‌روست، از بی‌اعـــتنایی اوپـــک‌‌‌پلاس به درخواست‌‌‌های مکررش برای افزایش بیشتر تولید نفت به خشم آمده است. بانک آمریکایی گلدمن‌ساکس اعلام کرده است برداشت ۷۰ تا ۸۰میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک قطره‌‌‌ای در اقیانوس خواهد بود. اوپکپلاس در برابر درخواست‌‌‌های آمریکا برای افزایش سریع‌‌‌تر تولید ایستادگی کرده و سرگرم تسهیل تدریجی محدودیت عرضه است که تا پایان دسامبر به ۸/ ۳ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این گروه از آگوست هر‌ماه ۴۰۰ هزار بشکه در روز به تولیدش اضافه و اعلام کرده که به دلیل پیش‌‌‌بینی مازاد عرضه بازار نفت در سال آینده، این حجم افزایش کافی است.
بعضی از تحلیلگران بازار از جمله جی‌پی‌مورگان پیش‌‌‌بینی کردهاند که اوپک ممکن است پس از اقدام کشورهای مصرفکننده برای آزادسازی ذخایر استراتژیک خود، افزایش تولید برنامه‌‌‌ریزی شده را متوقف کند. با این حال منابع آگاه در اوپکپلاس اظهار کردند که این گروه هنوز هیچ‌گونه مذاکره‌ای برای متوقف‌کردن افزایش تولید برنامه‌‌‌ریزی‌شده برای ژانویه را آغاز نکرده است. در این بین، اعضای کلیدی اوپک حمایت خود را از توافق اوپکپلاس اعلام کردند.
خبر‌گزاری WAM به نقل از وزیر انرژی امارات‌متحده‌عربی در گزارشی نوشت: «وزارت انرژی تایید می‌کند که امارات‌متحده‌عربی به توافق همکاری با اوپکپلاس کاملا متعهد است و هیچ موضعی پیش از نشست آتی این گروه ندارد. این وزارتخانه تاکید می‌کند که تصمیمات در نشست آینده وزیران به‌‌صورت گروهی در اوپکپلاس گرفته می‌شود.» وزارت نفت عراق و کویت هم موضعی مشابه اتخاذ کردهاند.
انتقاد IEA از تولیدکنندگان
رئیس آژانس بین‌‌‌المللی انرژی (IEA) گفته؛ برخی کشورها در اتخاذ موضع سازنده برای آرام‌کردن قیمت‌های فزاینده نفت و گاز ناکام بوده‌‌‌اند. او همچنین از «رونق مصنوعی» بازارهای انرژی انتقاد کرده است.
به گزارش سی‌‌‌ان‌‌‌بی‌‌‌سی، فاتح بیرول چهارشنبه در یک وبینار مطبوعاتی گفت: «[یک] عاملی که مایلم بر آن تاکید کنم که باعث این قیمت‌ها شده است، موضع برخی از تامین‌کنندگان عمده نفت و گاز است و از نظر ما برخی از کشورها موضع مفیدی در این زمینه اتخاذ نکرده‌‌‌اند.» او ادامه داد: «در واقع، برخی از محدودیت‌‌‌های کلیدی در بازارهای امروز ممکن است به‌عنوان رونق مصنوعی در نظر گرفته شود، زیرا در بازارهای نفت امروز نزدیک به ۶میلیون بشکه در روز ظرفیت تولید اضافی متعلق به تولیدکنندگان کلیدی، کشورهای اوپکپلاس است.» این اظهارات زمانی ایراد می‌شوند که تحلیلگران میزان اثرگذاری اقدام هماهنگ کشورهای مصرفکننده برای کاهش قیمت‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.
بیرول گفت که آژانس اعلام آزادسازی ذخایر استراتژیک توسط آمریکا همزمان با دیگر کشورها را در نظر گرفته و اذعان می‌کند که افزایش قیمت نفت باری بر دوش مصرف‌‌‌کنندگان در سراسر دنیا قرار داده است. او افزود: «این امر همچنین فشار مضاعفی بر تورم طی دوره‌‌‌ای می‌‌‌گذارد که ریکاوری اقتصادی همچنان ناهموار است و هنوز با ریسک‌‌‌‌هایی مواجه است.» بیرول البته عنوان کرد که این فقط موضع اوست که نباید به‌عنوان موضع جمعی و رسمی آژانس در نظر گرفته شود. او همچنین گفت که آژانس بین‌‌‌المللی انرژی فقط در مواقع اختلال عرضه عمده به ذخایر انرژی رجوع می‌کند. لوئیس دیکسون، تحلیلگر ارشد بازار نفت در ریستاد انرژی در یک یادداشت پژوهشی گفت: «نوع جدیدی از جنگ قیمتی نامشخص در بازار نفت در حال شکل‌‌‌گیری است. بزرگ‌ترین مصرف‌‌‌کنندگان نفت جهان متعهد شده‌‌‌اند که ذخایر استراتژیک بی‌‌‌سابقه و نسبتا قابل‌توجهی را در بازار آزاد کنند تا قیمت‌های بالای نفت را در بحبوحه بهبود بیماری همه‌گیر کرونا مهار کنند.»
ریستاد انرژی گفته این اقدام اگر با همکاری دیگر کشورها همراه باشد، برای اینکه عرضه از تقاضا در‌ماه آینده (دسامبر) پیشی بگیرد کافی است، با این حال دیکسون معتقد است این حرکت از سوی مصرف‌‌‌کنندگان دیرهنگام و با حجم زیادی انجام می‌شود چراکه چنین تصمیمی باید در سپتامبر اتخاذ میشد، نه حالا که بازار نفت بدون آن‌هم در در فصل اول سال آینده از نظر بنیادی تضعیف خواهد شد.
