گزارشی از روند سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در انرژی‌های تجدیدپذیر
مانع تعرفه‌ای تولید برق پاک
متولیان نیرو امسال تابستان سختی داشتند؛ خاموشی‌ها بارها و بارها در پیک بار رخ داد و هشدار تزلزل تامین برق در کشور را گوشزد کرد. کسری ۵ هزار مگاواتی برق تابستان ۹۷، این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که چرا با وجود نیروگاه‌های متعدد حرارتی، برقابی، مولدهای کوچک مقیاس، تجدیدپذیرها و...در کشور باز هم خاموشی‌ها رخ داد؟ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد باوجود اینکه تجدیدپذیرها انرژی‌هایی هستند پاک و کارآمد، اما سهم آنها از تامین برق در پیک تابستان امسال ۶۱۰ مگاوات بوده است. به گفته سیدمحمد صادق‌زاده، معاون وزیر نیرو، تاثیری که انرژی‌های تجدیدپذیر در تامین برق امسال داشته‌اند را می‌توان در دو مولفه مورد بررسی قرار داد. اولین مولفه این است که عمدتا ۹۰ درصد از این نیروگاه‌ها بادی و خورشیدی هستند. نیروگاه‌های بادی عمدتا قبل از ظهر به اوج تولید می‌رسند و پیک ظهر و پیک شب را کامل تولید می‌کنند و از ساعت ۱۲ شب به بعد آرام آرام از میزان تولیدشان کاسته می‌شود. صادق‌زاده در گفت گو با «دنیای اقتصاد» نیروگاه‌های تجدیدپذیر را طلایی‌ترین نیروگاه‌های کشور برمی‌شمارد؛ چرا که به اعتقاد وی این نیروگاه‌ها ۸۰ درصد تولید برق خود را دقیقا در چهارماه پرمصرف سال تولید می‌کنند و راهی برای گذر از خاموشی‌های گسترده در سال‌های آینده به شمار می‌روند. این در حالی است که بسیاری از نیروگاه‌ها به‌خصوص نیروگاه‌های حرارتی در زمان پیک تابستان با افت ظرفیتی که به دلیل افزایش دما اتفاق می‌افتد، روبه رو می‌شوند. رئیس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق، مولفه دوم را تلفات بسیار پایین انتقال و توزیع آنان می‌داند که به‌طور متوسط سالانه ۱۳ درصد است. به اعتقاد وی، این موضوع باعث شده ۶۱۰ مگاواتی که در پیک امسال تولید شده به اندازه هزار مگاوات کارکرد به همراه داشته باشد.
حال این روزهای سرمایه‌گذاری
یکی از ابهاماتی که این روزها برای بسیاری از فعالان اقتصادی به وجود آمده، وضعیت سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر است. صادق‌زاده در این مورد می‌گوید: سرمایه‌گذارانی که از کشورهایی مانند آلمان و ایتالیا به ایران آمده‌اند، مستقرند و نیروگاه‌های خود را احداث و به بهره‌برداری رسانده‌اند و هم اکنون نیز ما از آنها برق خریداری می‌کنیم. از همان روزهای نخست، ۱۰۰ درصد اتکای ما روی سرمایه‌گذاری خارجی نبود. البته این موضوع به این معنا نیست که تبعیضی بین سرمایه‌گذار خارجی و داخلی وجود خواهد داشت. سرمایه‌گذاران خارجی از همان ابتدا سهم قابل توجهی در سرمایه‌گذاری‌ها داشته‌اند، اما امروز به دلیل مسائلی که در حوزه سیاست خارجی رخ داده، سهم داخلی‌ها بیش از پیش شده است. معاون وزیر نیرو همچنین معتقد است توسعه تجدیدپذیرها این امکان را در کشور فراهم کرده که بخشی از جریان نقدینگی سرگردان به این بخش سوق داده شود. این در حالی است که به گفته وی با وجود اینکه از نظر تکنولوژی، افراد متخصص و سرمایه به خوداتکایی دست یافته‌ایم، اما اکنون انرژی‌های تجدیدپذیر با یک خطر مواجه هستند. صادق‌زاده معتقد است نبود تعادل اقتصادی در این صنعت و تعرفه‌های نامتوازن خطری است که در حال حاضر در کمین بنگاه‌های برق خصوصی، تولیدکنندگان تجهیزات و فناوری و پیمانکاران این صنعت نشسته است؛ خطری که نخستین آسیب خود را در تابستان امسال و وقوع خاموشی‌ها به خوبی نشان داد. معاون وزیر نیرو افق این سازوکار را مطلوب نمی‌داند و بر این باور است اگر زودتر متولیان تعادل را به اقتصاد برق کشور بازنگردانند، ابعاد این موضوع در سال‌های پیش رو بیشتر نیز خواهد شد. به اعتقاد وی، راه برگشت به وضعیت نرمال، عدم دخالت دولت در فعالیت‌های اقتصادی بنگاه‌های خصوصی برق است.
دغدغه خصوصی‌ها
فعالان بخش خصوصی اما معتقدند از زمانی که دولت حسن روحانی در راس امور قرار گرفته، کلیه حوزه‌های تجدیدپذیر در اختیار شرکت‌های خصوصی قرار گرفته است. به اعتقاد آنها، از اقدامات مهمی که در طول ۵ سال اخیر در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر رخ داده تصمیم‌گیری در این مورد بوده است که تمام عوارض را تنها به شرکت‌های خصوصی بدهند و آنان هم تضمین دهند برق مورد نیاز را تولید و دولت هم تضمین کند از بودجهای که در اختیار دارد به‌صورت خرید تضمینی ۲۰ ساله با یک تعرفه مشخص هزینه‌ها را پرداخت کند. این موضوع باعث شده بسیاری از بنگاه‌های خصوصی برای سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر رغبت نشان دهند. اکبر ادیب‌فر، رئیس هیات‌مدیره انجمن تجدیدپذیرها معتقد است این سازوکار نه‌تنها باعث شده راندمان و میزان تولید برق افزایش یابد، از نظر کمی هم تعداد مزارع بادی و خورشیدی که بیشترین منابع آن نیز در ایران وجود دارد توسعه پیدا کرده است. ادیب‌فر درمورد روند سرمایه‌گذاری‌ها در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر نیز به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: موضوع سرمایه‌گذاری‌ها را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. یک بخش عمومی است که این موضوع را روشن می‌کند که مطالبات یک جامعه از دولتمردان و تصمیم‌سازان چیست؟ در گام نخست شهروندان به هوای پاک نیاز دارند. براساس گزارش سازمان ملل در ایران به ازای هر ۱۰۰ مگاوات نیروگاه بادی که در کشور احداث می‌شود، معادل ۲۵۰ هزار تن CO۲ تولید نمی‌شود. بعد از آن مردم به آب نیاز دارند. نیروگاه‌های تجدیدپذیر تقریبا هیچ آبی برای تولید برق مصرف نمی‌کنند؛ یعنی صرفه‌جویی ۲۵۰ هزار مترمکعب در سال. در این میان سالی ۹۰ میلیون لیتر هم سوخت مصرف نمی‌کنند. این در حالی است که برای اینکه بخواهیم این مقدار CO۲ را جذب کنیم، ۵۰ میلیون اصله درخت باید کاشته شود. به گفته ادیب‌فر استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر امروزه به یکی از مطالبات جدی جوامع پیشرفته تبدیل شده است. وی بخش دوم الزام سرمایه‌گذاری‌ها در انرژی‌های تجدیدپذیر را یکی از نیازهای جامعه، یعنی اشتغال می‌داند. به اعتقاد او انرژی‌های تجدیدپذیر اشتغال پایدار ایجاد و به ازای ۶۰۰ مگاوات تولید برق، بالغ بر ۴۵ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌کنند. از طرف دیگر بسیاری از این نیروگاه‌ها در مناطق روستایی و محروم بنا شده‌اند. این نیروگاه‌ها حداقل به ۱۰ تا ۸۰ میلیون یورو سرمایه نیاز دارند که این عدد برای یک منطقه محروم و روستایی عدد بسیار قابل توجهی است. داشتن محیط زیست سلامت به معنای توسعه پایدار است که ادیب‌فر همه این خصوصیات را در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر خلاصه شده می‌داند. اما چالش بخش خصوصی در حوزه تجدیدپذیرها در کجا رخنه کرده است؟ رئیس هیات‌مدیره انجمن تجدیدپذیرها مهم‌ترین چالش را بودجهای می‌داند که به‌طور کامل به این بخش تخصیص داده نمی‌شود. به گفته وی، مجلس مصوب کرده ۸ درصد قبوض برق برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در نظر گرفته شود؛ اما این بودجه تا زمانی که به دست متولیان برسد، در پیچ و خم‌هایی مانند منابع هدفمندی یارانه‌ها گرفتار شده که معمولا در آن دخل و تصرف‌هایی صورت می‌گیرد و در نتیجه با ارقام بسیار پایین‌تری به وزارت نیرو داده می‌شود که نتیجه‌ای جز عدم توسعه‌یافتگی و بدهی‌های انباشت را در پی نخواهد داشت. ادیب‌فر معتقد است این بودجه که حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان در سال است تنها باید صرف انرژی‌های تجدیدپذیر شود، چراکه پای مطالبه ۸۰ میلیون نفر در میان است.
ارسال نظر