ماموریت‌های ساتکاب در پسا احیا بررسی شد
فصل جدید تامین کالای آب و برق
عكس: دنیای‌اقتصاد
با توجه به احیای مجدد ساتکاب اهداف و برنامه‌های شرکت در سال ۱۳۹۸ را تشریح کنید؟
در سال ۱۳۹۶ زمانی که ساتکاب در دولت مصوبه‌اش را گذراند و قرار شد مجددا احیا شود، وزیر نیرو در دو محور اساسی وظایف و ماموریت‌های جدید این شرکت را ابلاغ کرد. محور نخست ماموریت‌ها در بخش عمومی تعریف شده است که شامل ارتقای نظام سلامت اداری، حقوق شهروندی، استفاده از اقوام و مذاهب مختلف، دوری از فساد اداری و مبارزه با فساد احتمالی است. محور دوم؛ در حوزه تخصصی است که خود در دو بخش اصلی طبقه‌بندی می‌شود. بخش اول آن در مورد سهامداری است. براساس ماموریت‌ها و وظایف تعبیه شده، باید سهامی که مستقیم یا غیرمستقیم در یکسری از شرکت‌های زیرمجموعه ساتکاب وجود دارد به روش‌های نوین طراحی، مدیریت و ارتقا داده شود. بخش دوم؛ بخش عملیات اجرایی فعالیت‌هاست. این بخش باز هم به چند شاخه مختلف تقسیم می‌شود. یکی از اصولی‌ترین و بااهمیت‌ترین زیرشاخه‌های بخش عملیاتی، رونق تولید در صنعت آب و برق است. در این زمینه قرار است موضوع حمایت از کالاهای ساخت داخل مورد توجه قرار گیرد. زیرشاخه بعدی، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت از محصولات مبتنی بر دانش نوین و فناوری‌های جدید است. این موارد جزو ماموریت‌های اصلی بود که به شرکت ساتکاب محول شد، اما وزیر نیرو اجماع ملی برای حمایت از ساخت داخل را یکی دیگر از ماموریت‌های این شرکت برشمرده است.
منظور از اجماع ملی، دخیل بودن تمام نهادها در مبادرت به بومی‌سازی و حمایت از صنعت آب و برق است. بر این اساس، باید قوه قضائیه، گمرک، وزارت صمت، بازرسی کل کشور، نهادهای نظارتی، نهادهای امنیتی و سایر نهادهایی که در این عرصه نقش موثری ایفا می‌کنند، حضور داشته باشند. سازوکار این موضوع چیده شده که در اسرع وقت این اجماع ملی اجرایی و شکل خواهد گرفت.نکته بعدی که باید به آن اشاره کرد، درمورد حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان یا کسب‌وکارهای نوپا یعنی استارت‌آپ‌ها است. در این زمینه جوان‌هایی که افکار نو دارند و می‌خواهند محصولات جدیدی را تولید و نیازهای جامعه را تامین کنند، مورد حمایت شرکت ساتکاب قرار خواهند گرفت. ریشه این سازوکار به پشتیبانی از افراد خلاق و نوآور بازمیگردد. دنبال کردن این روند چند مزیت به همراه دارد. نخست اینکه اگر مبتکران حمایت شوند، محصولات تولید شده آنها در صنعت آب و برق به‌کار گرفته می‌شود. دوم اینکه نگاه‌شان از خارج به داخل معطوف می‌شود. وظیفه و ماموریت شرکت ساتکاب این است که رویکرد کلی توسعه در صنعت آب و برق را از خارج به سمت داخل هدایت کند.
برای تحقق این امر باید به پتانسیل نیروی انسانی توجه شود. این امر به‌دلیل اینکه وسعت فعالیت در صنعت آب و برق بالاست، باعث می‌شود در بحث ایجاد اشتغال و توسعه افراد بسیاری درگیر شوند، زیرا بخش خدمات این دو صنعت کاملا به مردم تعلق دارد. کدام ایرانی است که امروز از محصول وزارت نیرو که برق و آب است استفاده نکند؟ بنابراین می‌توان گفت با حمایت از دانش‌بنیان‌ها و استارت‌آپ‌ها یک خدمت و ارتباط فراگیر ایجاد خواهد شد. درحال‌حاضر دو استارت‌آپ در زمینه صنعت آب و برق راه‌اندازی شده که قرار است تا پایان امسال ۹ استارت‌آپ دیگر نیز به عرصه فعالیت وارد شوند. در گذشته جوانان صاحب سبک و تفکر در همه زمینه‌ها ایده‌پردازی می‌کردند و بعد به دنبال جذب سرمایه برای تحقق اهداف پروژه‌هایشان بودند. آنان در این مسیر با مشکلات مختلفی مواجه می‌شدند. گاهی سرمایه‌گذار پیدا نمی‌کردند و گاهی هم دسترسی به تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان وزارت نیرو برایشان فراهم یا ممکن نبود. اما شرکت ساتکاب که با ماموریت‌های جدید ایجاد شده است، می‌تواند بخش اعظمی از این چالش‌ها را از میان بردارد.
ساتکاب معضلات صنعت آب و برق را اعلام می‌کند و اگر مبتکری در بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات توانایی رفع معضلات را داشته باشد، راه‌حل خود را ارائه می‌کند. درحال‌حاضر مشاهده می‌شود که در چند بخش مشکلاتی جانمایی شده است. در وهله نخست در نظر داریم اپلیکیشنی ساخته شود که در دسترس عموم مردم باشد تا میزان مصرف و سایر خدمات ارائه شده را به‌صورت آنلاین مشاهده کنند. البته مقدمات این کار فراهم شده است. وزارت نیرو به هر حال با دو قشر متقاضیان و مشترکان در ارتباط است. از بُعد متقاضیان، آنان یا آب می‌خواهند یا برق و از بُعد مشترکان خدمات مورد توجه است. هدف ساتکاب این است که نرم‌افزاری طراحی شود که تمام این اقشار را در برگیرد. درحال‌حاضر در این زمینه ایده‌هایی از سوی چند جوان خوش‌فکر ارائه شده که در دست بررسی است.
ساتکاب در دوره جدید خود برنامه دارد تا چنین افرادی را جذب کند. زمانی که این شرکت به‌عنوان نماینده وزارت نیرو موظف شده است چنین افرادی را وارد گود فعالیت‌ها کند و محصولات تولیدی آنها را خریداری کند، یقینا سرمایه‌گذار هم برای سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها تمایل خود را نشان خواهد داد. همین موضوع مسیر را برای هدایت نقدینگی‌ها به سمت پروژه‌های آب و برق هموار می‌کند. یکی از اهداف ساتکاب این است که برخی پروژه‌ها و فعالیت‌های جذاب را که در ظرفیت‌های بالقوه وزارت نیرو است برای رفع نیازهای این صنایع به‌کار گیرد تا مردم سرمایه‌گذاری‌های سودآور و مطمئنی را در این زمینه انجام دهند. بخش دیگر ماموریت‌ها این است که ظرفیت‌های بالقوه وزارت نیرو را که درآمدزا هستند شناسایی و آنها را بالفعل کنیم. این موضوع به لحاظ اقتصادی و درآمدزایی بسیار حائز اهمیت است و می‌توان این درآمدها را به سمت پروژه‌های آب و برق هدایت کرد. بخش دیگر وظایف تعبیه شده هم به ایجاد اشتغال بازمیگردد. ساتکاب به‌دنبال آن است که با بسترسازی و فعال‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان مسیر تازه‌ای را در اشتغال‌زایی باز کند.
مقایسه عملکرد ساتکاب در گذشته و اکنون از برخی تغییرات حکایت دارد. در فصل جدید فعالیت این شرکت چه اتفاقاتی درحال وقوع است؟
سال ۱۳۴۷ بود که ساتکاب با هدف پشتیبانی از صنعت آب و برق تاسیس شد. در آن سال‌ها این شرکت بیشتر واردکننده تجهیزات بود و ابزارآلات مورد نیاز را خریداری و توزیع می‌کرد. اما این شرکت بعدها به نقطه‌ای رسید که باید یکسری از کالاها را در داخل کشور تولید، مونتاژ و پشتیبانی می‌کرد؛ کالاهایی مانند کنتورها و ترانسفورماتورها. اما ساخت این محصولات یا در توان بخش‌خصوصی نبود یا انگیزه‌ای برای ساخت آنها وجود نداشت یا تک‌محصول و انحصاری بودند و دولت اجازه نمی‌داد ساخت این محصولات در دست خصوصی‌ها باشد. به هر ترتیب ساتکاب علاوه بر تامین تجهیزات، یکسری پشتیبانی‌ها را برای صنعت آب و برق انجام داد. این حمایت‌ها یا منجر به ایجاد یک صنعت شد، یا باعث احیای برخی از واحدهای صنعتی شد. بخش دیگری از فعالیت‌ها حمایت از شرکت‌های پیمانکاری و مشاور بود که در نهایت با ایجاد مستقیم شرکت‌ها همراه بود. مهاب قدس یکی از این شرکت‌ها بود که مدیریت اجرایی سهام چنین شرکت‌هایی به عهده ساتکاب بود. اما در مقطعی براساس سیاست‌های کشور سیاست‌گذاران به این نقطه رسیدند که شرکت‌های موجود را به بخش‌خصوصی واگذار کنند. برخی از واگذاری‌ها موفق و برخی دیگر ناموفق از آب درآمد. در انتها شرکت ساتکاب به سمت انحلال و تعطیلی پیش رفت.
در فضای جدید و در قالب قانون‌اصل ۴۴ ظرفیت وسیعی از حضور بخش‌خصوصی ایجاد شد. برخی از ماموریت‌های ساتکاب که کمک و مدیریت بخش‌خصوصی بود انجام شد اما برخی وظایف قابل واگذاری نبود. نتیجه این شد که ماموریت‌های اداری و اجرایی در سایر شرکت‌های وزارت نیرو پخش شد. این موضوع باعث شد وزارت نیرو به‌خصوص در مقوله حمایت با برخی چالش‌ها روبه‌رو شود. این ساختار پابرجا بود تا اینکه در دولت یازدهم سیاست‌گذاران به این نتیجه رسیدند که شرکت ساتکاب باید احیا شود. ابتدای دولت دوازدهم بود که وزیر نیرو به این سیاست رسید که این شرکت ستون فقرات صنعت آب و برق است؛ زیرا حمایت از بخش‌خصوصی به جریانی نیاز داشت که آن را مدیریت کند. بنابراین می‌توان گفت، فصل نوین ساتکاب، حمایت از بخش‌خصوصی و ساخت داخل، تنظیم بازار و ایجاد رقابت و کیفیت برای محصولات است تا از این مسیر مانع ورود کالاهای خارجی شود که مشابه داخلی دارند.
یکی از موضوعاتی که همواره مطرح بوده صادرات تجهیزات صنعت برق و آب است. شرکت ساتکاب چه برنامه‌های صادراتی در حوزه خدمات فنی و مهندسی دنبال می‌کند؟
سال گذشته رئیس‌جمهور در هیات دولت عنوان کردند که وزارت نیرو باید فعالیت‌های خود را در بخش ارزآوری برای کشور توسعه دهد. به همین دلیل وزیر نیرو نیز به مجموعه ساتکاب دستور داد که این روند را در دستور کار قرار دهد. مطابق با آمارها ایران سومین تربیت‌کننده مهندس در جهان است. مسلما تفاوت‌هایی بین متخصصان و استخراج نتایج از دانش کسب‌شده وجود دارد؛ اما در فعالیتی که ساتکاب آغاز کرده، استفاده از ظرفیت‌های صادراتی در این بخش دیده شده است. دانش فنی و مهندسی کشور به‌ویژه در صنعت برق به لحاظ تئوری و بعضا عملی به دانشگاه‌های معتبر دنیا نزدیک است. اما مهم باور و اجرایی کردن آنهاست. در برخی کشورهای اطراف ایران، ظرفیت‌های بی‌شماری در زمینه آب، برق و ساختمان وجود دارد که توان توسعه تولید در آنها فراهم است مانند عراق و سوریه. امروز ایران در تولید علم در این بخش‌ها پیشتاز است و حرف اول را در خاورمیانه می‌زند. روی همین حساب، یکی‌دیگر از ماموریت‌های واگذار شده به ساتکاب فعالیت در مقوله صادرات است. درحال‌حاضر تیم‌های صادراتی درحال تشکیل هستند و مقدمات آن فراهم شده است. از سوی دیگر، حضور بین‌المللی در قالب نمایشگاه‌ها هم از دیگر اهداف صادراتی این شرکت است. قرار است زنجیره یک خدمت را در قالب بسته‌های صادراتی ارائه دهیم و برای کشور ارزآوری داشته باشیم.
سهامداری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از ماموریت‌های تعبیه شده برای ساتکاب است. در این رابطه توضیح بیشتری دهید.
وزارت نیرو چندی پیش به دولت پیشنهاد داد که ساتکاب به‌عنوان یک سازمان توسعه‌ای انتخاب شود. اما تبدیل این شرکت به یک سازمان توسعه‌ای چه آورده‌ای به همراه خواهد داشت؟ در صورت تصویب این طرح، یکی از وظایف آن حمایت از شرکت‌های نوپا و دانش‌بنیان و به‌طور کلی افرادی است که می‌خواهند فعالیت‌های برق و آب را توسعه دهند. در اصل ۴۴ قانون‌اساسی یک ظرفیت قانونی گنجانده شده است که براساس آن سازمان‌های توسعه‌ای می‌توانند برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تا ۴۹ درصد سهام آنها را از شرکت‌های مذکور خریداری کنند تا پول به آنها تزریق کند، اما مدیریت شرکت به عهده صاحب آن باشد. این موضوع تا سه سال ادامه خواهد داشت و بعد از این بازه زمانی این شرکت‌ها می‌توانند سرمایه ساتکاب را برگردانند تا سهام خود را پس بگیرند. در واقع این‌کار به‌نوعی حمایت هدفمند از بخش صنعت یا شرکتی است. اگر ساتکاب به سازمان توسعه‌ای تبدیل شود، می‌توان با ظرفیت بسیار قدرتمندی در جهت حمایت از شرکت‌های نوپا و دانش‌بنیان صنعت برق و آب گام برداشت.
به برنامه‌های ایجاد اشتغال اشاره کردید. تصویری از اقدامات در دست اجرا در این زمینه را ارائه می‌کنید؟
یکی از پروژه‌های بسیار مهم که در برنامه ششم توسعه در مجلس به تصویب رسید و ابلاغ شد، بحث هوشمندسازی لوازم اندازه‌گیری آب و برق است. وسایلی مانند کنتورهای هوشمند آب و برق. ایران یکی از کشورهایی است که در دنیا مصرف انرژی بالایی دارد. این درحالی است که می‌توان این میزان را کاهش داد، اما ابزار آن چیست؟ یکی از ابزارهای اصلی نصب کنتورهای هوشمند است. این ماموریت هم‌اکنون به ساتکاب واگذار شده که ایجاد اشتغال بالایی به همراه خواهد داشت. برآورد ما این است که تنها در بخش برق برای ۳۶ میلیون کنتور برق هوشمند، حدود ۲۵۰ هزار شغل ایجاد خواهد شد. یک بخش دیگر هم که در زمینه ایجاد اشتغال فعال شده، برگزاری نمایشگاه‌های کسب‌وکار مرتبط با کنتورهای هوشمند است. مطمئنا زمانی که قرار است سیاستی اجرایی شود، یکسری کسب‌وکارها در کنار آن ایجاد می‌شوند. همچنین در سال ۱۳۹۶ یک ظرفیت ۱۰۰ هزار نفری را وزارت نیرو با وزارت ارتباطات برنامه‌ریزی کرد و آن هم مبنی بر اینکه ۱۰۰ هزار شغل ایجاد و هزار شرکت کوچک نوپا را تقویت کند تا در عرصه برق و آب فعالیت کنند.
ارسال نظر