فعالان صنعت برق پاسخ دادند؛ تجربه تابستان ۹۸ تکرار می‌شود؟
راه خلاصی از خاموشی
سناریوهای کنترل خاموشی‌ها
مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق و معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی توانیر در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» رموز موفقیت عبور از پیک تابستان امسال آن هم بدون اعمال خاموشی‌ها را تشریح کرد. او معتقد است عبور از پیک ۹۸ به هیچ‌عنوان راحت نبود و این موفقیت با توجه به برنامه‌ریزی در بخش‌های مختلفی همچون ادارات، کشاورزی، صنایع و... به‌دست آمد. رجبی‌مشهدی داستان بدون خاموشی تابستان امسال را این‌گونه توضیح داد: بعد از عبور از پیک سال ۹۷ که خشکسالی شدیدی در کشور حکمرانی می‌کرد، وزارت نیرو برنامهها و استراتژی‌هایی را در دستور کار قرار داد که براساس آن پیش‌بینی می‌شد مصرف برق در پیک بار امسال به حدود ۶۱ هزار مگاوات برسد. سیاست‌گذاران و متولیان این وزارتخانه، پس از تخمین میزان مصرف برق در تابستان ۹۸، با توجه به میزان بارش‌ها در سال قبل این سناریو را ترسیم کردند که برای عبور از پیک امسال حدود ۸ هزار مگاوات کسری برق وجود خواهد داشت. برای جبران این ۸ هزار مگاوات کسری چند سناریو نوشته شد.
سناریوی نخست، به مدار آوردن ۵ هزار و ۲۲۲ مگاوات نیروگاه بود که از این میزان موفق شدیم ۳ هزار و ۲۵۱ مگاوات نیروگاه حرارتی را به مدار وارد کنیم که بخشی از آن نیروگاه‌های جدیدی بودند که احداث شدند. بخش دیگری از این کسری از مسیر نیروگاه‌های بخار یا گازی مرتفع شد. اما چگونه؟ این نیروگاه‌ها اگر محدودیتی برای تولید داشتند از میان برداشته شد و دوباره قدرت از دست رفته‌شان بازیابی شد. سخنگوی صنعت برق در ادامه به اقدامات صورت گرفته در بخش انتقال اشاره کرد و گفت: در بخش انتقال برای اینکه بتوان برق تولید شده را به دست مصرف‌کنندگان رساند، حدود ۱۰ هزار مگاوات خطوط انتقال به توزیع متصل شد و همچنین ۱۶ هزار کیلومتر مدار در شبکه احداث شد. بخش مدیریت مصرف، روزنه دیگری بود که سیاست‌گذاران نیرو از این مسیر کاهش مصرف را در دستورکار قرار دادند. به اعتقاد رجبی‌مشهدی، یکی از عمده‌ترین اقداماتی که در پیک امسال عملیاتی شد، برنامه‌های متنوعی بود که برای مدیریت مصرف تدارک دیده شده بود. او در این‌باره اظهار کرد: حدود ۳ هزار و ۸۷۴ مگاوات در بخش مدیریت مصرف تامین شد که این میزان تاکنون بی‌سابقه بوده است و رکورددار شد، زیرا حداکثر میزانی بود که در پیک توانستیم از آن استفاده کنیم.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی توانیر در ادامه اعلام کرد: ابتکاری که امسال انجام شد در چند موضوع جانمایی می‌شود که اگر آنها را در کنار یکدیگر قرار دهید، در نهایت چگونگی عبور سلامت از پیک تابستانه را نمایان خواهد کرد. نخست اینکه ما برای هر شرکت برق منطقه‌ای و توزیع نیروی برق در هر استان، میزان سقف مصرفی را تعیین کردیم که با اقدامات مدیریت مصرف می‌توانستند بار را روی سقف در نظر گرفته شده مدیریت کنند. این اقدام خوشبختانه جواب داد و پاسخگوی نیاز برق مصرفی استان‌ها آن‌هم در زمان پیک بار بود.
او ادامه داد: در کنار این اقدام، استراتژی دیگری نیز عملیاتی شد. امسال با استفاده از کنتورهای هوشمند و کنتورهایی که روی فیلرهای ۲۰ کیلوولت بودند، میزان مصرف برق پایش می‌شد؛ یعنی ابزار اصلی این کار هم فراهم شد. علاوه بر این اقدامات، به دستور وزیر نیرو با هرکدام از استاندارها مکاتبه‌ای انجام شد که در این مکاتبات قید شده بود که متناسب با میزان صرفه‌جویی یا کاهش مصرف برق تعیین‌شده، پاداش‌هایی در قالب منابع یا اعتبارات به شرکت‌های توزیع برق استانی داده می‌شود که عمدتا در طرح‌های بهینه‌سازی مصرف تعریف می‌شد. خوشبختانه این گام باعث شد انگیزه لازم برای متولیان هر استان فراهم شود. همچنین به‌صورت روزانه در نقشه جغرافیایی مشخص می‌شد که کدام شرکت‌ها کمتر از سقف در نظر گرفته مصرف داشتند و کدام شرکت‌ها بیشتر از این سقف مصرف برق را تجربه کردند. این زاویه دید و پایش کامل باعث شد در همان لحظه تذکرات لازم داده شود و این بازخوردها منجر به آن شد که مجموع شرکت‌ها بتوانند در رقابتی سهیم شوند که ارزش بسیار زیادی داشت.
به گفته سخنگوی صنعت برق، طرح‌های مدیریت مصرف عمدتا در بخش صنایع، کشاورزی و حتی در بخش خانگی بود که این طرح‌ها عمدتا تشویق محور بودند. به این شکل که مثلا در بخش کشاورزی اگر در چهار ساعت اوج مصرف، چاه‌های برق قطع می‌شدند، کشاورزان ۲۰ ساعت باقی‌مانده را برق رایگان دریافت می‌کردند. یا در بخش صنایع حدود سه تا چهار برابر میزان برق مصرفی‌شان به آنها پاداش داده می‌شد اگر متناسب با ساعات اوج بار، کاهش مصرف را در دستور کار قرار می‌دادند. ادارات هم بخش دیگری بودند که در عبور از پیک تابستانه امسال کمک قابل‌توجهی داشتند. مطابق با ارزیابی‌ها این موضوع به‌خصوص در استان‌های گرمسیر که بار سرمایشی ادارات آنها در گذشته زیاد بود، به‌خوبی انجام شد. همچنین در بخش‌های تجاری تفاهم‌نامه‌هایی امضا شد که در نهایت به مدیریت مصرف کمک شایانی کرد. در بخش استارت‌‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوین هم موفقیت‌هایی به دست آمده است. به گفته سخنگوی صنعت برق، با استفاده از ظرفیت‌هایی که این شرکت‌ها در اختیار دارند، به‌خصوص در برخی از موارد پایلوت موفقیت‌هایی کسب شده که این روند در سال‌های بعد هم ادامه‌دار خواهد بود. مثلا اینکه منافع طرح کاهش مصرف را در اختیار کودکان کار قرار داده‌اند. به اعتقاد رجبی‌مشهدی، این برنامهها انگیزه بسیاری از اقشار از جمله مدیران کسب‌وکارهای نوین را برای سال ۹۹ افزایش داده که در بخش مدیریت مصرف بتوانند سهم قابل‌توجهی داشته باشند.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی توانیر در ادامه این گفت‌وگو به چند آمار هم اشاره کرد و گفت: طی ۱۰ سال اخیر رشد مصرف پیک حدود ۲/ ۵ درصد بوده است، این درحالی است که امسال حدود یک درصد رشد پیک مصرف داشته‌ایم. به لطف بارش‌های سال ۹۸ ما توانستیم به‌طور متوسط حدود ۳ هزار مگاوات تولید برق از نیروگاه‌های برق‌آبی داشته باشیم که این موضوع منجر به آن شد که سطح صادرات ما نسبت به دوره‌های مشابه سال قبل افزایش چشمگیری را تجربه کند. همچنین در بخش مدیریت مصرف که پایش‌پذیر بوده و به‌خوبی مدیریت شد هم رکورد ۳ هزار و ۸۷۴ مگاوات یک رکورد بسیار مطلوب بود که فکر می‌کنم در سال‌های بعدی هم با این طرح‌هایی که انجام خواهد شد و طرح‌های تکمیلی که در دست تهیه است، بتوانیم از پیک سال آینده هم با موفقیت عبور کنیم.
خاموشی‌ها چگونه برمی‌گردند؟
علی بخشی، رئیس هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران هم در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» به چند موضوع کلیدی در مورد گذر از پیک تابستان امسال اشاره کرد و گفت: دو عامل عمده وجود داشت که امسال از پیک تابستانه به سلامت عبور کردیم و توانستیم خاموشی‌ها را مدیریت کنیم. مهم‌ترین عامل وقوع این رخداد به مدار وارد شدن نیروگاه‌های برق‌آبی به دلیل بارش‌های قابل‌توجهی بود که امسال رخ داد. با عملیاتی شدن افزایش تولید از سمت نیروگاه‌های برق‌آبی، عملا مشکل عمده خاموشی‌ها از این مسیر حل شد. به اعتقاد رئیس هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران، بخش دیگر هم به‌صورت مدیریت توزیع بار بود که در شرکت‌های توزیع اتفاق افتاد. به گفته او، امسال عملکرد قابل‌قبولی برای مدیریت بار به ثبت رسید و در تقسیم صنایع در ساعت‌های پیک هم موفقیت‌های بسیاری دیده شد.
او در ادامه توضیح داد: حجم ناچیزی از تامین برق تابستان هم از افزایش تولید در نیروگاه‌های حرارتی بود. بنابراین براساس آمارهای اعلام شده، در سال‌جاری حدود هزار مگاوات برق بیشتر وارد مدار شد و بخشی هم از مسیر برق‌آبی‌ها به مدار اضافه شد و مابقی هم از طریق مدیریت مصرف بود که امسال را به سلامت و بدون خاموشی سپری کردیم. بحث‌هایی هم مطرح است که سیاست‌گذاران می‌گویند ۳ هزار مگاوات دیگر قرار است از طریق نیروگاه‌های حرارتی وارد مدار شود که در کنار بارش‌های مطلوب می‌توان امیدوار بود که سال بعد هم بدون مشکل از پیک تابستانی عبور کرد.
در این میان، اما یک معادله دیگر هم وجود دارد؛ اگر بارش‌ها مانند امسال مطلوب نباشد، آیا این سناریو که تابستان سال آینده خاموشی‌ها از راه خواهند رسید، محتمل خواهد بود؟ در پاسخ به این سوال بخشی گفت: اگر ما دوباره به شرایط بی‌آبی سال‌های گذشته و در واقع زمانی که نیروگاه‌های برق‌آبی از مدار تولید خارج شدند بازگردیم، حدود ۵ تا ۶ هزار مگاوات عملا از مدار خارج خواهد شد. این درحالی است که نمی‌توان پیش‌بینی کرد که تا سال آینده به همین میزان نیروگاه حرارتی وارد مدار خواهد شد یا نه. هرچند که قرار بر این بوده است که سالانه ۵ هزار مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار شود. اما شرایط موجود این خبر را تایید نمی‌کند که ما بتوانیم تا پیک سال آینده ۵ هزار مگاوات جدید دیگر وارد مدار کنیم. بنابراین اگر ما به شرایط سال قبل که خشکسالی و بی‌آبی بود برگردیم، قطعا مجبور خواهیم بود دوباره بحث خاموشی‌ها را داشته باشیم.
بخشی درحالی سناریو اعمال خاموشی‌ها را با تجربه احتمالی چنین وضعیتی مطرح می‌کند که برای عبور از آن هم نسخه‌هایی را می‌پیچد. به گفته او، غیر از اینکه باید بحث نیروگاه‌های حرارتی را موردتوجه قرار داد، باید مدیریت مصرف را از برنامهها خارج نکرد. علاوه بر این، بحثی که سال‌ها مطرح است این که شبکه‌های مرزی را تقویت کنیم و ارتباط الکترونیکی با کشورهای همسایه را بیش از پیش گسترش دهیم.
به گفته رئیس هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران، می‌توان از کشورهای شمالی که در پیک ما مصرف پایینی دارند، در آن زمان‌ها کمک گرفت. به اعتقاد بخشی، این راهکار بهترین، سریع‌ترین و امن‌ترین روش ممکن خواهد بود. به‌علاوه اینکه براساس تکلیف قانون باید ۵ هزار مگاوات را به مدار آورد تا بتوان این مساله را ریشه‌ای حل کرد. بخشی در ادامه گفت: متاسفانه اتفاقی که در طول چند سال اخیر رخ داده این است که ما فکر می‌کنیم اگر نیروگاه‌ها و ظرفیت تولید را افزایش دهیم، مشکلات از ریشه حل خواهند شد، درحالی‌که این‌گونه نیست زیرا شبکه‌های انتقال متناسب با تولید پیش نمی‌روند و سرمایه‌گذاری‌ها در بخش انتقال به‌صورت مطلوب انجام نمی‌شود. اگر تمام سرمایه‌گذاری‌ها روی بخش تولید انجام شود و به شبکه رسیدگی نشود و سرمایه موردنظر شبکه را به آن تخصیص ندهیم، در سال‌های نه‌چندان دور به اینجا می‌رسیم که تولیدمان کفاف پیک را می‌دهد اما شبکه پاسخگوی پیک نیست. به گفته بخشی، در این صورت اگر تبادل برق هم صورت بگیرد، باز مشکل حل نخواهد شد، زیرا باید تناسبی را بین بخش تولید و انتقال برقرار کرد.
ارسال نظر