مدیریت پسماند؛ نیازمند رویکردهای جدید

به‌طوری‌که امروزه سیستم‌های مدیریت سنتی پسماند جوابگوی آلودگی‌های میکروبی، شیمیایی و بیولوژیکی نبوده و نیاز به مشارکت عمومی برای اصلاح الگوی مصرف، کاهش تولید پسماند، تفکیک از مبدأ، اجرای برنامه‌های بازیافت برای کاهش حجم نهایی و استفاده از فناوری‌های نو دارد. در همین راستا به گفته مدیرعامل «شرکت مهندسین مشاور یکم» مشکلات مدیریت پسماند از سال‌های دور گریبان‌گیر بشر بوده و ساده‌ترین راه‌حل برای این چالش، انباشت زباله در مکان‌هایی در خارج از شهرها یا سوزاندن آن بوده است. راه‌حلی که متاسفانه در حال حاضر نیز در بیشتر شهرهای کشور در حال اجرا بوده و چالش‌های زیست‌محیطی فراوانی ازجمله آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی، آلودگی خاک و هوا، تولید بو و انتشار بیماری‌های مختلف را به همراه دارد.حسن شنطیا با بیان اینکه این چالش‌ها به‌ویژه در استان‌های شمالی کشور به دلیل بارش زیاد، سطح بالای آب زیرزمینی و تولید شیرابه زیاد، از شدت بیشتری برخوردار است، گفت: در حال حاضر مهم‌ترین چالش پسماند کشور، عدم توجه به رویکردهای جدید ازجمله «هرم ضایعات (سلسله‌مراتب پسماندها)»، «چرخه حیات محصولات» و عدم استفاده مناسب و فراگیر از فناوری‌های جدید متناسب با شرایط محیطی است. وی در ادامه افزود: این امر موجب می‌شود که بخش اعظم زباله تولیدشده بدون بازیافت موثر به مراکز دفنی منتقل شود که شرایط درست فنی را نداشته و از پتانسیل بالای آلایندگی برخوردارند. همچنین شیرابه تولیدی این مراکز با توجه به ترکیب و قدرت آلایندگی، به‌ویژه در شهرهای بزرگ و مناطق شمالی کشور از معضلات زیست‌محیطی مهم کشور محسوب شده و باعث تهدید بهداشت و سلامت جامعه و آلودگی منابع آب‌وخاک شده است.

  افزایش بهره‌وری با کمترین میزان زباله

شنطیا با بیان اینکه در قدم اول برای حل چالش‌های پسماند در کشور نیاز به اجرای برنامه‌ای جامع و نقشه راه پسماند کشور داریم در خصوص این طرح گفت: طرح جامع پیشنهادی متشکل از پازل‌های مختلفی است که از دانش فنی، ساختار تشکیلاتی و تربیت نیروهای متخصص گرفته تا فرهنگ‌سازی، آموزش‌ گروه‌های مختلف و استفاده از فناوری‌های نو را شامل می‌شود. در این راستا نیاز است برنامه‌ریزان پسماند کشور با رویکرد جدید خود، توجه به «هرم ضایعات» یا سلسله‌مراتب پسماندها را در کنار بهبود و ارتقای «چرخه حیات محصولات» و «قانون پرداخت هزینه توسط تولیدکننده پسماند یا آلوده‌کننده»  به‌عنوان اصول ضروری مدیریت پسماند مدنظر قرار دهند.به گفته وی هدف اصلی هرم ضایعات، بیشترین بهره‌برداری با کمترین میزان زباله است. به این‌صورت که با اقداماتی مانند کاهش تولید زباله، تفکیک در مبدأ، بازیافت، استفاده مجدد، تولید کمپوست و بازچرخانی، میزان پسماند نهایی را که نیازمند دفن بهداشتی است به حداقل برسانند. «چرخه حیات محصولات» رویکردی است که طی آن مراحل طراحی، ساخت و توزیع محصولات با توجه به اجزای ذکرشده در هرم پسماند، باهدف افزایش عمر محصول و کاهش آلودگی مورد بازبینی قرار می‌گیرند. مطابق با «قانون پرداخت هزینه توسط آلوده‌کننده یا تولیدکننده پسماند»، آلوده‌کننده یا تولیدکننده پسماند باید هزینه‌ای را متناسب با عوارض محیط‌زیست حاصله پرداخت ‌کند.مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور یکم در ادامه افزود: استفاده از «فناوری‌های جدید» پازل مهمی از طرح جامع پسماند است که حلقه نهایی مدیریت پسماند محسوب می‌شود. این پازل می‌تواند شامل فناوری‌های مختلفی ازجمله طراحی مهندسی لندفیل با حداقل آلایندگی، استحصال گاز تولیدی از زباله، جمع‌آوری و فرآیندهای‌ تصفیه شیرابه و تاسیسات زباله‌سوز متناسب با نوع و ترکیب زباله باشد. باید توجه داشت که با توجه به فرهنگ، اقتصاد، شرایط اقلیمی و محیطی، نوع و ترکیب زباله کشور ما متفاوت با دیگر کشورها بوده و به‌کارگیری هرگونه فناوری بدون بررسی‌های کارشناسی می‌تواند همراه با ریسک‌های بالایی باشد.وی در ادامه در خصوص نقش و تجارب مهندسین مشاور یکم در خصوص موضوع پسماند به تفسیر گفت: مهندسین مشاور یکم باسابقه ۵۰ ساله خود در ارائه خدمات مهندسی در سطح ملی و بین‌المللی و با برخورداری از تجهیزات تخصصی، کادر فنی مجرب و متخصص و اشراف به چالش‌های زیست‌محیطی کشور، موضوع پسماند را به‌عنوان یک چالش مهم ملی باور دارد. این شرکت باهدف کمک به حل این معضل ملی، با راه‌اندازی دپارتمان ویژه‌ای برای موضوع مدیریت پسماند، در چهار حوزه اصلی «مدیریت طرح جامع پسماند کشور»، «نظارت و اجرای طرح‌های زباله‌سوز»، «مشاوره و طراحی مهندسی لندفیل» و «طراحی و نظارت بر تصفیه‌خانه شیرابه» که از ارکان اصلی و پازل‌های نهایی مدیریت پسماند هستند، ورود پیداکرده است.