اتاق تهران بررسی کرد

تولید، مصرف و تجارت برق

دنیای‌اقتصاد : ارزیابی‌ها نشان می‌دهد از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹، میزان تولید برق به‌جز سال ۱۳۹۷، در سایر سال‌ها همواره در حال افزایش بوده است. طبق بررسی‌ها، میانگین رشد سالانه تولید برق طی ۵ سال منتهی به سال ۱۳۹۹ حدود ۴ درصد است.

تولید برق در سال 1399 نیز حدود 341میلیارد کیلووات ساعت بوده که نسبت به سال قبل از آن با افزایش حدود 4درصدی همراه است. فروش داخلی برق نیز طی بازه مذکور همواره روندی افزایشی را طی کرده و در سال 1399 به 287میلیارد کیلووات ساعت رسیده که نسبت به سال قبل، افزایش 5/ 7 درصدی داشته است. میانگین رشد سالانه فروش داخلی برق نیز طی 5 سال منتهی به سال 1399 حدود 4/ 8 درصد است. نسبت فروش داخلی به تولید نیز طی سال‌های 1393 تا 1399 بین 80 تا 84 درصد متغیر بوده و بیشترین مقدار آن (84 درصد) مربوط به سال 1399 است. مازاد تولید برق نیز طی بازه مذکور در سال 1399 حدود 54میلیارد کیلووات ساعت بوده که نسبت به سال قبل از آن، حدود 2 هزار کیلووات ساعت کمتر است. به‌رغم همه‌گیری کووید-19 و اعمال تعطیلی‌ها و محدودیت‌های گوناگون در سال 1399، فروش برق طی سال مزبور با افزایش همراه بوده است.

  مقدار تولید برق بر حسب نوع موسسه

به گزارش «معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران»، همواره طی سال‌های 1393 تا 1399 سهم سایر موسسات از تولید برق بیشتر از سهم وزارت نیرو بوده است.

در سال 1399 حدود 60 درصد، معادل 204میلیارد کیلووات‌ساعت، از کل برق تولیدی توسط سایر موسسات و 40 درصد آن، معادل 139 میلیارد کیلووات ساعت، توسط وزارت نیرو تولید شده است. برق تولید‌شده توسط سایر موسسات در سال 1399 نسبت به سال 1398 با افزایش 11درصدی همراه بوده؛ این درحالی است که میزان تولید برق وزارت نیرو در سال مذکور نسبت به سال قبل، 4 درصد کاهش یافته است.

با توجه به رشد 4 درصدی تولید برق در سال 1399، تنها عامل تحقق رشد مزبور، رشد تولید در سایر موسسات (با سهم 6/ 2واحد درصد) بوده که حتی افت تولید در نیروگاه‌های متعلق به وزارت نیرو را نیز جبران کرده است.

  مقدار تولید برق بر حسب نوع نیروگاه

طی هفت سال گذشته (از سال 1393 تا 1399) سهم نیروگاه‌های گازی و چرخه طبیعی، در تولید برق کشور از سایر انواع نیروگاه‌ها بیشتر بوده که پس از آن نیروگاه‌های بخاری و آبی، دیزلی، بادی و اتمی قرار داشته‌اند. در سال 1399 برق تولید‌شده توسط نیروگاه‌های گازی و چرخه ترکیبی، حدود 230 میلیارد کیلووات ساعت بوده که نسبت به سال قبل از آن، حدود 2درصد افزایش داشته است. تولید برق نیروگاه‌های بخاری نیز از 85/ 8 میلیارد کیلووات‌ساعت در سال 1398 به 84/ 48 میلیارد کیلووات‌ساعت در سال 1399 (کاهش یک‌درصدی) رسیده است. نکته قابل‌توجه درخصوص تولید برق توسط نیروگاه‌ها در سال 1399، افزایش 55 درصدی تولید برق توسط نیروگاه‌های آبی، دیزلی، بادی و اتمی نسبت به سال 1398 است. میزان تولید نیروگاه‌های آبی، دیزلی، بادی و اتمی در سال 1399 حدود 29 میلیارد کیلووات‌ساعت است. در مجموع عامل مهم در افزایش 4 درصدی تولید برق در سال 1399، افزایش تولید نیروگاه‌های گازی و چرخه ترکیبی و با سهم 7/ 9 واحد درصدی است.

  مقدار فروش برق بر حسب نوع مصرف

از سال 1393 تا 1397 بیشترین سهم از مصرف برق متعلق به مصارف صنعتی و خانگی بوده که در برخی از سال‌ها مصرف برق خانگی از صنعتی بیشتر و در برخی از سال‌ها عکس آن اتفاق افتاده است. از سال 1398 مصرف برق صنعتی از خانگی بیشتر شده و در سال‌1399 به 104‌میلیارد کیلووات‌ساعت رسیده که نشان‌دهنده افزایش 10 درصدی نسبت به سال قبل است. طی سال 1399 مصرف برق کشاورزی و خانگی نیز نسبت به سال 1398 به ترتیب با افزایش 7 درصدی و 4 درصدی همراه شده است؛ در مقابل مصرف برق روشنایی معابر، سایر مصارف و عمومی به ترتیب کاهش 3 درصدی، 2 درصدی و یک درصدی داشته‌اند.

در میان بخش‌های مصرف‌کننده برق، میانگین رشد سالانه مصرف برق صنعت طی 5 سال منتهی به سال 1399 حدود 8 درصد بوده که بیشترین میانگین رشد را در مقایسه با سایر بخش‌ها نشان می‌دهد.

 پس از صنعت، میانگین رشد سالانه مصرف برق بخش‌خانگی (4/ 1 درصد) از سایر بخش‌ها بیشتر بوده است.

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد کل فروش داخلی برق در سال 1399 رشد 5/ 7درصدی را نسبت به سال 1398 داشته است. عامل موثر در رشد فروش داخلی طی سال مزبور، افزایش مصرف برق بخش صنعت با سهم 3/ 6 واحد درصدی بوده است. پس از صنعت، مصرف برق خانگی و کشاورزی با سهم 1/ 4 واحد درصدی و یک واحد درصدی بیشترین تاثیر را در رشد کل فروش برق در سال 1399 داشته‌اند.‌

  صادرات و واردات برق

تراز بازرگانی برق طی بازه هفت ساله منتهی به سال 1399، همواره دارای مازاد بوده که در سال 1399 به بیشترین رقم یعنی 7/ 1 میلیاردکیلووات ساعت می‌رسد. تجارت برق در سال 1399 در مجموع حدود 12/ 5 میلیارد کیلووات ساعت بوده که 9/ 8 میلیارد کیلووات ساعت از آن را صادرات و 2/ 7 میلیارد کیلووات ساعت آن را‌ واردات تشکیل داده است. طی بازه 1393 الی 1399 روند صادرات برق با نوساناتی همراه بوده و متوسط رشد سالانه آن طی این بازه منفی 2/ 0 درصد است. در سال 1399 برای دومین سال پیاپی، صادرات برق‌ افزایش می‌یابد و نسبت به سال 1398 رشد 22 درصدی را کسب می‌کند.

روند نزولی واردات برق نیز پس از سه سال، در سال 1398، متوقف شده و در سال 1399 نسبت به سال قبل از آن، حدود دوبرابر شده است. میانگین رشد سالانه واردات برق طی دوره مورد بررسی منفی 8درصد است.

طی هفت سال منتهی به سال 1399، سهم صادرات از کل تولید برق با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده اما در سال 1399 برای دومین سال پیاپی این سهم افزایش یافته و از 2/ 4 درصد در سال 1398 به 2/ 9درصد رسیده است. بیشترین سهم صادرات طی مدت مذکور با رقم 3/ 5 درصد در سال 1393 اتفاق افتاده است.

  مشترکان برق

تعداد مشترکان برق در سال 1399 حدود 37 میلیون مشترک بوده که نسبت به سال 1398، حدود 2/ 7 درصد افزایش یافته است. در سال 1399 سهم مشترکان برق خانگی (80/ 2 درصد) از سایر مشترکان بیشتر بوده و با افزایش 2/ 6 درصدی نسبت به سال 1398 به حدود 30/ 2 میلیون مشترک رسیده است.

در میان مشترکان برق از حیث تعداد، سهم مشترکان صنعت از سایر مشترکان کمتر (7/ 0درصد) است. در سال 1399 نسبت به سال 1398 در کلیه بخش‌های ذکر‌شده تعداد مشترکان افزایش یافته است. اگرچه تعداد مشترکان برق خانگی، نسبت به مشترکان برق صنعتی بیشتر است، اما مصرف برق صنعتی، بیش از مصرف برق خانگی است.