مدیرعامل «تولید نیروی جنوب غرب صبا» در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» مطرح کرد
توسعه صنعت برق در گیر و دار انحصار
به همین دلیل و به منظور چابک‌سازی و شفافیت در ساختارهای تولید برق، در عمده کشورها نیروگاه‌ها جزو اولین حوزه‌های واگذار شده به بخش خصوصی محسوب می‌شوند. در ایران خصوصی‌سازی نیروگاه‌ها ۱۷ سال پیش با واگذاری نیروگاه زرگان آغاز شد و پس از آن تا سپردن مسوولیت تولید بیش از ۶۰ درصد برق مورد نیاز کشور به نیروگاه‌های غیردولتی ادامه یافت، اما در نهایت تولیدکنندگان غیردولتی برق با مشکلات متعددی دست به گریبان هستند که کمبود منابع مالی ناشی از قیمت‌گذاری دستوری برق و اقتصاد نابسامان این صنعت یکی از اصلی‌ترین آنها است.
گلوگاه قیمت‌گذاری دستوری برق
مدیرعامل شرکت «تولید نیروی جنوب غرب صبا» با تاکید بر اینکه قیمت‌گذاری دستوری و ارزان برق یکی از اصلی‌ترین عواملی است که افول سرمایه‌گذاری، کاهش توان تولید و در نهایت بروز خاموشی‌ها را به دنبال داشته، بیان می‌کند: قیمت‌گذاری یارانه‌ای برق عملا انگیزه سرمایه‌گذاران را برای حضور در این صنعت از بین برده و همین مساله به بروز خاموشی‌ها در زمان اوج مصرف منجر شده است. شاید اگر امروز برای مردم بین برق ارزان‌قیمت نامطمئن و برق پایدار با بهای واقعی حق انتخاب بگذاریم، آنها ترجیح می‌دهند قیمت واقعی برق را پرداخت کرده، اما در مقابل قطعی و خاموشی نداشته باشند.
محمدهادی سپهری در ادامه تصریح می‌کند: اگر خسارات وارد شده به صنایع و مشترکان خانگی و تجاری را طی خاموشی‌های امسال بررسی کنیم، قطعا به این نتیجه خواهیم رسید که زیان ناشی از قطعی برق چند برابر بهای واقعی برقی است که به مشترکان عرضه می‌شود. خاموشی‌های تحمیل شده به صنایع مختلف از جمله سیمان و فولاد بهای تمام شده این محصولات را افزایش داد که در نهایت به مردم به‌عنوان مصرف‌کننده نهایی تحمیل خواهد شد. این در حالی است که با قیمت‌گذاری درست و شفاف برق، از ایجاد چنین زیان انباشته‌ای جلوگیری شده و سرمایه‌گذاران را نیز به صنعت برق باز می‌گردانیم و از این طریق تولید و عرضه برق پایدار تسهیل خواهد شد.
مدیرعامل شرکت «تولید نیروی جنوب غرب صبا» با تاکید بر اینکه اقشار کم‌درآمد مصرف برق زیادی ندارند و افزایش تعرفه‌های برق هزینه‌های آنها را چندان اضافه نمی‌کند، خاطرنشان می‌کند: عمده مصرف برق کشور بر صنایع پرمصرف و گاه کم‌بازدهی متمرکز است که سود بسیاری را از محل انرژی ارزان مصرفی خود به دست می‌آورند. به علاوه ارزان بودن انواع انرژی اعم از برق، گاز و سایر سوخت‌های فسیلی باعث شده آنها نیازی برای بهینه‌سازی مصرف و به روزآوری تجهیزات خود احساس نکنند.
وی در ادامه تصریح می‌کند: برقی که با بهای اندک در اختیار مشترکان پرمصرف گذاشته می‌شود، در حقیقت منابع ملی است که نصیب یک گروه خاص شده است. اگر همین مشترکان بهای واقعی برق مصرفی خود را پرداخت کنند، صنعت برق به موازنه درآمد و هزینه‌ها تا اندازه‌ای نزدیک می‌شود. در غیر این صورت ابعاد بحران خاموشی‌ها در سال ۱۴۰۱ بسیار گسترده‌تر خواهد بود. ضمن اینکه صنایع بزرگ و پرمصرف بیش از سایر بخش‌ها متحمل خسارات ناشی از خاموشی‌ها خواهند شد.
این فعال صنعت برق شیوه قیمت‌گذاری برق در هیات تنظیم بازار برق را نیازمند تجدید نظر جدی می‌داند و می‌گوید: امیدواریم در دولت سیزدهم شاهد یک تغییر رویه جدی نسبت به صنعت برق کشور باشیم تا حداقل برخی از مشکلات فعالان این صنعت به ویژه در بخش غیردولتی رفع شود.
انحصار در تولید و تامین قطعات نیروگاهی
سپهری انحصار ایجاد شده در تولید قطعات و خدمات فنی و مهندسی حوزه نیروگاهی را یکی دیگر از مشکلات تولیدکنندگان غیردولتی برق برمی‌شمرد و بیان می‌کند: بدون تردید نمی‌توان از مساله انحصار برخی شرکت‌ها به‌رغم نقش غیرقابل انکار آنها در توسعه صنعت برق به راحتی عبور کرد. چرا که این موضوع در آینده‌ای نه‌چندان دور برای این حوزه مساله‌ساز خواهد شد. وی در ادامه می‌افزاید: محصولات برخی شرکت‌ها تولید داخل بوده و در غالب موارد از کیفیت مناسبی برخوردار است. اما واقعیت این است که تولیدات این شرکت‌ها جوابگوی نیاز واحدهای نیروگاهی نصب شده در کل کشور نیست. این در حالی است که به دلیل انحصار ایجاد شده، واردات قطعات و تجهیزات مورد نیاز نیروگاهی امکان‌پذیر نیست و همین مساله برای بسیاری از نیروگاه‌های کشور مشکل‌ساز شده است.
مدیرعامل شرکت تولید نیروی جنوب غرب صبا ضمن تاکید بر لزوم واردات برخی از قطعات و تجهیزات نیروگاهی، خاطرنشان می‌کند: انحصار در تولید قطعات و عدم واردات آنها، عملا به نوعی تحریم داخلی برای نیروگاه‌ها تبدیل شده است. از این رو ضروری است که روندی پویا و رقابتی سالم را در بازار قطعات و تجهیزات نیروگاهی ایجاد کنیم. در حقیقت ما مانند بسیاری از کشورهای دنیا به یکسری قوانین ضدانحصار نیاز داریم که به واسطه آنها بازاری رقابتی و توسعه‌زا در بازار تجهیزات صنعت برق کشور ایجاد کنیم.
سپهری در ادامه به نقش نهادهای بالادستی صنعت برق برای تغییر رویه‌های موجود اشاره می‌کند و می‌گوید: متولی تولید برق باید در تدوین وندورلیست‌ها و تایید شرکت‌های سازنده و پیمانکار نقش موثر ایفا کنند، اما بعضا خود نقش پیمانکار گرفته‌اند. به این دلیل که تا امروز این نقش به درستی ایفا نشده، عمده نیروگاه‌ها ناگزیرند به صورت مستقل برای بررسی و تست تجهیزات مورد نیاز خود اقدام کنند.
وی ورود شرکت‌های فاقد صلاحیت‌های لازم به حوزه تامین تجهیزات نیروگاهی را یادآور می‌شود و تصریح می‌کند: سوال این است که چنین شرکت‌هایی چطور مجوزهای لازم را برای ورود به وندورلیست‌ها و عرضه محصولات خود به نیروگاه‌ها کسب کرده‌اند؟ به همین دلیل است که رتبه‌بندی شرکت‌های سازنده و پیمانکار فعال در حوزه نیروگاه‌ها یک الزام غیرقابل چشم‌پوشی است. بی‌توجهی به این موضوع خسارات جبران‌ناپذیری برای نیروگاه‌ها و صنعت برق کشور در پی خواهد داشت.
لزوم چاره‌اندیشی برای رفع انحصار در صادرات برق
مدیرعامل شرکت «تولید نیروی جنوب غرب صبا» ضمن تاکید بر لزوم تغییر رویکردهای دولت نسبت به صنعت برق بیان می‌کند: تجدیدنظر در نحوه قیمت‌گذاری برق با در نظر گرفتن هزینه‌ها و خسارات ناشی از خاموشی‌ها مهم‌ترین انتظاری است که می‌توان از مسوولان دولت داشت. در کنار آن ضروری است که زمینه صادرات برق توسط نیروگاه‌های غیردولتی فراهم شود.
وی در ادامه می‌افزاید: نیروگاه‌های زرگان و خرمشهر در نزدیکی مرز عراق قرار دارند و صادرات برق به این کشور از نیروگاه خرمشهر انجام می‌شود. به علاوه توانیر مجوز صدور برق توسط این نیروگاه را نیز صادر کرده است، اما در نهایت نیروگاه خرمشهر هیچ سهمی از درآمدهای حاصل از صادرات برق ندارد. در حقیقت صنعت برق در این حوزه هم گرفتار نوعی انحصار زیانبار است.
سپهری عدم توسعه بازارهای هدف ایران برای صادرات برق را از جمله پیامدهای انحصار حاکم بر صادرات این کالای استراتژیک می‌داند و تصریح می‌کند: صدور برق به عراق از طریق نیروگاه خرمشهر انجام می‌شود، اما درآمدهای ارزی آن متعلق به وزارت نیرو است و ما بهای ریالی مطابق با بازار داخلی را برای برق فروخته شده به عراق دریافت می‌کنیم. از این رو انتظار می‌رود دولت سیزدهم به منظور حفظ و توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی کشور و نیز جذب سرمایه‌های جدید برای توسعه زیرساخت‌های این صنعت، صدور مجوزهای لازم برای صادرات برق توسط نیروگاه‌های غیردولتی را نیز در دستور کار خود قرار دهد.
این فعال صنعت برق به افزایش قیمت برق صنایع پرمصرف به عنوان یک اقدام موثر برای رفع بخشی از مشکلات صنعت برق کشور اشاره می‌کند و می‌افزاید: امیدواریم دولت و وزارت نیرو برای توزیع عادلانه درآمد حاصل از افزایش قیمت برق صنایع سازوکار موثری ایجاد کنند، تا حداقل نیروگاه‌های غیردولتی هم از محل این افزایش قیمت منتفع شوند. به ویژه آنکه در حال حاضر نیروگاه‌ها علاوه بر تحمل زیان ناشی از انباشت مطالبات معوق، ناگزیرند هزینه قابل توجهی را برای تامین قطعات و انجام تعمیرات دوره‌ای و اساسی صرف کنند.
نبض تولید برق در جنوب غرب ایران
مدیرعامل تولید نیروی جنوب غرب صبا، با اشاره به اینکه نیروگاه زرگان اهواز که پس از شهادت تعدادی از پرسنل آن طی جنگ تحمیلی به صورت رسمی به «نیروگاه شهید مُدحِج» تغییر نام داد، می‌گوید: نیروگاه شهید مدحج که 46 سال از عمر آن می‌گذرد، اولین نیروگاهی است که به بخش خصوصی واگذار شد و شرکت برق و انرژی صبا تملک آن را در اختیار گرفت.
این کارشناس صنعت برق در ادامه می‌گوید: نیروگاه زرگان دارای دو واحد بخار 145 مگاواتی GEC و چهار واحد 32 مگاواتی آسِک است. البته اگرچه به دلیل قدیمی بودن واحدهای نیروگاه زرگان عمدتا برای کنترل و پایش واحدها و همچنین تامین قطعات و نگهداشت آنها با مشکلات عدیده‌ای مواجه بوده‌ایم، اما تلاش کردیم هر 6 واحد این نیروگاه را با حداکثر ظرفیت در مدار نگه داشته و پروژه‌های متعدد اتوماسیون و بهینه‌سازی نیز اجرایی شده است.
وی تصریح می‌کند: در حال حاضر شرکت تولید نیروی جنوب غرب صبا علاوه بر نیروگاه زرگان، مالکیت و اداره نیروگاه خرمشهر را نیز عهده‌دار است. در حقیقت نیروگاه خرمشهر یکی از نیروگاه‌های کلاس E گازی کشور است که 6 واحد گازی زیمنس با ظرفیت اسمی 972 مگاوات دارد. در طول سال جاری عمده تمرکز ما بر اجرای پروژه خنک‌کاری هوای ورودی نیروگاه خرمشهر و به منظور افزایش 120 مگاواتی ظرفیت این نیروگاه در زمان پیک بار بود. این پروژه مهر ماه امسال کلید زده شد و تا پیک مصرف سال آینده نیز به بهره‌برداری خواهد رسید. سپهری در پایان می‌گوید: پروژه بخش بخار نیروگاه خرمشهر با ظرفیت 480 مگاوات پس از عقد قرارداد بیع متقابل اجرایی خواهد شد که تاثیر بسزایی در افزایش راندمان نیروگاه و افزایش تولید و پایداری شبکه جنوب غرب کشور ایفا خواهد کرد.
