تجربه عربی خصوصی‌سازی در فوتبال
به‌نظر می‌رسد پس از افت شدید قیمت نفت در سال‌های اخیر، سردمداران عربستان به فکر پاره‌ای از اصلاحات افتادند که گوشه‌گوشه این کشور را دربر می‌گیرد. این رویدادها در حیطه ورزش و به‌خصوص فوتبال نیز رخ داده است. شورای وزیران عربستان سعودی در اواخر ماه نوامبر سال ۲۰۱۶ با خصوصی کردن باشگاه‌های این کشور موافقت کرد. بر اساس این تصمیم، قرار شد تنها تیم‌هایی که در دسته برتر عربستان سعودی بازی می‌کنند، مشمول شرایط خصوصی‌سازی و واگذاری آنها به شرکت‌ها قرار بگیرند. پیش از این تصمیم، بیشتر باشگاه‌هایی که در دسته برتر این کشور توپ می‌زدند، متعلق به دولت بودند. افزون بر این، قواعد و مقرراتی برای چنین اموری و هماهنگی با وزارت بازرگانی و اقتصاد این کشور فراهم آمد.
همچنین هیات‌وزیران تشکیل یک کمیته ناظر برای اجرا، ارزیابی و بررسی فرآیند خصوصی‌سازی باشگاه‌ها در این کشور را درخواست کرد. این کار تحت‌نظر مقامات ورزشی این کشور در کنار وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی انجام می‌شد و قوانین آن در وزارت بازرگانی و سرمایه‌گذاری مشخص می‌شدند. همچنین نمایندگانی از وزارت مالیه، فدراسیون فوتبال عربستان سعودی و لیگ این کشور نیز در آن حضور داشتند. همچنین در این کار از برخی خدمات مشاوره‌ای از سوی شرکت‌های معتبر جهانی استفاده شده بود. هدف از این کار این بود که خصوصی‌سازی باشگاه‌ها سرمایه‌گذاری را برای ساخت استادیوم‌ها افزایش دهد و همچنین سرمایه‌های خارجی را وارد این کشور کند. در فصل فوتبالی سال ۲۰۱۵ میانگین حضور در لیگ به ازای هر مسابقه ۶۹۰۶ نفر بود و این به‌رغم آن است که بسیاری از تیم‌هایی که در این لیگ در استادیوم‌ها بازی می‌کنند، ظرفیتی بالغ بر ۶۰ هزار نفر دارند.
شرکت سرمایه‌گذاری «جدوا» که در عربستان سعودی فعالیت می‌کند و بانک سرمایه‌گذاری خصوصی محسوب می‌شود نیز به‌عنوان شرکتی که به برخی از باشگاه‌های فوتبال سعودی که درصدد خصوصی‌‌شدن بودند، کمک‌هایی ارائه می‌کرد. یکی از اهدافی که برای ارتقای خصوصی‌سازی تیم‌های باشگاهی در این کشور وجود داشته، این بوده است که دسترسی به سرمایه برای فعالیت‌های این باشگاه‌ها، خرید بازیکنان و نیز سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های باشگاه‌ها بهتر و راحت‌تر صورت گیرد. علاوه‌بر این تغذیه و پرورش استعدادها و به‌وجود آمدن انگیزه و مشوق‌هایی برای شکل‌گیری مدیریت صحیح‌تر در باشگاه‌ها از دلایل دیگری هستند که کارشناسان این کشور برای خصوصی‌سازی باشگاه‌های عربستانی ذکر کرده‌اند.
در واقع جذب مالکانی که انگیزه دارند تا بهترین تیم‌های مدیریتی را به باشگاه بیاورند تا به موفقیت تجاری نیز دست پیدا کنند، می‌تواند برای افزایش درآمدهای باشگاه‌ها از مسابقات و سایر منابع درآمدی و رقابت‌پذیرتر شدن آنها در سطح بین‌المللی نقش ایفا کند. طبق طرحی که عربستان برای اقتصاد خود مطرح کرده، قرار است تا سال ۲۰۳۰ وابستگی اقتصاد این کشور به نفت کاهش یابد و البته هزینه‌های فراوانی که در این کشور در بخش‌های مختلف وجود دارد با مدیریت بیشتری صورت بگیرد. این مساله شامل باشگاه‌های دولتی این کشور نیز خواهد شد. توجه به بخش‌های درآمدی باشگاه‌ها مانند درآمدهای حاصل از پخش تلویزیون داخلی عربستان که به تنهایی رقم بسیار بزرگی را تشکیل می‌دهد، یکی دیگر از مواردی است که در کانون توجه سعودی‌ها قرار گرفته است. بالا بردن کیفیت لیگ، فراهم کردن منابع متنوع درآمدی و مشارکت بیشتر در اقتصاد این کشور از جمله اهداف دیگر خصوصی‌سازی باشگاه‌های ورزشی و به‌خصوص فوتبال در این کشور هستند.
سازوکار خصوصی‌سازی
در راه خصوصی‌سازی باشگاه‌های فوتبال در عربستان سعودی مشکلاتی وجود داشته است. شکی نیست که فوتبال در این کشور ورزش شماره یک بوده و باشگاه‌های آن چند ورزش را ارائه می‌کنند. فوتبال در این کشور به نوعی با سلیقه عمومی نیز ارتباط پیدا کرده و نظر بسیاری را به خود جلب کرده است. همین توجه همگانی نیز بر خصوصی‌سازی باشگاه‌ها و فرآیند آن اثراتی داشته است.
به‌نظر می‌رسد تغییر کامل ساختار باشگاه‌ها در عربستان سعودی در برهه‌ای کوتاه دشوار باشد و تا زمانی که سرمایه‌گذاران نتوانند کنترل باشگاه‌ها را به نحوی روشن در اختیار بگیرند و خطوط مشخصی را برای وجه‌های مختلف و به‌ویژه اقتصادی آن لحاظ کنند و در پیاده‌سازی و اجرای طرح‌های اقتصادی و درآمدزایی خود در چارچوب آن خط‌مشی‌های مشخص آزادی کافی را نداشته باشند، حمایت‌های دولتی همچنان برقرار خواهند بود. معرفی طرح «چشم‌انداز عربستان سعودی در سال ۲۰۳۰» در آوریل سال ۲۰۱۶ و در ماه مه این سال نیز به سرعت از سوی رئیس سازمان رفاه جوانان این کشور پیگیری شد و در زمینه توسعه باشگاه‌های ورزشی و برخی تسهیلات دیگر مورد بررسی قرار گرفت. در ماه ژوئن نیز این طرح به رشد خود ادامه داد و اهداف مختلف آن تبیین شدند. در ماه ژوئیه رئیس سازمان ورزش در عربستان همراه با وزارت بازرگانی و سرمایه‌گذاری کمپینی را به‌راه انداختند تا آگاهی بیشتری در میان باشگاه‌های فوتبال و سایر ذی‌نفعان فعال در این بخش ایجاد کنند.
ارسال نظر