ویترین‌های زشت!

فرودگاه‌های بین‌المللی ایران و به‌ویژه فرودگاه امام خمینی فاصله بسیار زیادی از استانداردهای جهانی دارند و این مساله بارها صدای شکایت گردشگران را بلند کرده است. پس از برجام، رشد چشمگیری در تعداد گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند ایجاد شده است، اما ظرفیت محدود فرودگاه امام خمینی و دیگر فرودگاه‌های بین‌المللی کشور که در طراحی آن، ورود و خروج این تعداد مسافر پیش‌بینی نشده بود، توانایی لازم برای پشتیبانی از حجم کنونی گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند را ندارند. گواه این امر صف‌های طولانی و زمانبر تحویل بار، کنترل گذرنامه و سایر خدمات مسافری است که بارها با واکنش منفی این گردشگران همراه بوده است.

علاوه بر ظرفیت محدود و نامتناسب با میزان تردد، مسائل اساسی و زیرساختی دیگری نیز وجود دارند که گلوگاه ارتباطی کشور با آنها دست به‌گریبان است. «سرویس‌های بهداشتی محدود، دور از دسترس و نامناسب»، «دسترسی دشوار به فرودگاه، بدون چاره‌اندیشی خاصی برای ارائه سرویس‌های حمل‌ونقل متنوع» و «پارکینگ نامناسب و دور از دسترس از ترمینال» بخشی از مهم‌ترین این ضعف‌ها است. در کنار این موارد، باید ناکامی طراحی این فرودگاه در نمایش نشانه‌های فرهنگی و هویتی کشور و فقدان سازوکار و سامانه‌ای برای معرفی محصولات و جاذبه‌های گردشگری در این ایستگاه نخست گردشگران خارجی را نیز اضافه کرد.

فعالان چه می‌گویند؟

در همین راستا، «دنیای اقتصاد» درخصوص مشکلات فرودگاهی کشور که یکی از مهم‌ترین ضعف‌های صنعت گردشگری ایران در پذیرایی و ارائه خدمات به گردشگران خارجی است، با تعدادی از کارشناسان و فعالان این حوزه گفت‌وگو کرده است. محمد محب‌خدایی، معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، با اشاره به طیف وسیعی از مشکلاتی که در خدمات پذیرایی از گردشگران خارجی وجود دارد، معتقد است: «شاید بتوان مشکلات فرودگاهی را از باقی موارد بارزتر و شاخص‌تر دانست؛ چراکه فرودگاه‌های بین‌المللی کشور ایستگاه اول قریب به‌اتفاق گردشگرانی است که از خارج کشور به ایران سفر می‌کنند.»

رئیس اتحادیه هتل‌داران مشهد نیز با نامتناسب دانستن ظرفیت فرودگاه‌های بین‌المللی کشور با حجم کنونی گردشگری که در این فرودگاه‌ها جابه‌جا می‌شوند، اظهار می‌کند: «به‌دلیل این کمبود ظرفیت، اغلب اوقات ازدحام و صف‌هایی طولانی در این فرودگاه‌ها شکل می‌گیرد. این فرودگاه‌ها در نقش ویترین گردشگری کشور عمل می‌کنند و چنین شرایطی موجب می‌شود که گردشگر مایوس شود.» محمد قانعی ادامه می‌دهد: «این مشکل در دو فرودگاه اصلی بین‌المللی کشور، یعنی فرودگاه امام خمینی و فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد وجود دارد و باید برای گسترش ظرفیت آن متناسب با میزان مسافر و همچنین تجدیدنظر در نوع برخورد کارکنان گمرک و کنترل گذرنامه با مسافران اقدامات فوری صورت گیرد.»

همچنین رئیس جامعه تورگردانان ایران نیز فاصله بسیار زیادی میان کیفیت فرودگاه امام با فرودگاه‌های بین‌المللی سایر کشورها قائل است. ابراهیم پورفرج می‌گوید: «ساماندهی مسافران در این فرودگاه به‌هنگام ورود و خروج وضعیت بسیار نامطلوبی دارد؛ به‌گونه‌ای که موجب تجمع، ازدحام و شکل‌گیری صف‌هایی بسیار طولانی می‌شود که هم وقت بسیار زیادی از مسافر می‌گیرد و هم به‌دلیل غیرقابل پیش‌بینی بودن، برنامه‌ریزی را برای مسافر دشوار می‌کند.»

یک فعال تورگردانی نیز با اشاره به اهمیت فرودگاه‌های بین‌المللی کشور به‌عنوان پیشانی گردشگری ایران تصریح می‌کند: «فرودگاه امام خمینی، جهت ترانزیت و ارائه خدمات مرتبط با آن، از کمبود زیرساخت‌ها و امکانات اساسی رنج می‌برد. به‌عنوان مثال هتل ترانزیت فرودگاه به ترمینال آن متصل نیست و فاصله زیادی با آن دارد، به‌همین دلیل اگر یک مسافر بخواهد در این هتل اقامت داشته باشد، باید گذرنامه وی ممهور به مهر ورود به‌کشور شود که این مساله در هیچ‌جای دنیا مرسوم نیست.» رقیه حاتمی‌پور خاطرنشان می‌کند: «باید برای حل مشکلات فرودگاه امام که به لحاظ ورود و خروج گردشگر خارجی پرترددترین فرودگاه کشور است، تصمیمات و اقداماتی فوری اتخاذ شود؛ چراکه به‌لحاظ تبلیغاتی اثری سوء بر گردشگر می‌گذارد و این مساله به‌اعتبار گردشگری ایران ضربه‌ای اساسی وارد می‌کند.»

فرودگاه امام به‌عنوان شاهراه ورود به ایران، در زمان آغاز به‌کار و در سال ۸۴ میزبان حدودا یک میلیون مسافر بوده است؛ حال آنکه آمارهای شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران گواهی می‌کنند که این رقم در سال ۹۵ به نزدیک ۸ میلیون نفر رسیده و همین امر موید آن است که حجم مسافری که در طراحی این فرودگاه در نظر گرفته شده، پاسخگوی واقعیت کنونی نیست. بنابراین بدیهی است که در صورت ادامه فعالیت این فرودگاه با ازدحامی که همه‌روزه گریبانگیر آن است صدمه‌ای جبران‌ناپذیر به اعتبار گردشگری ایران وارد خواهد آمد و برای جلوگیری از این امر، اقداماتی فوری در جهت توسعه ناوگان فرودگاهی کشور باید صورت گیرد.