ایران در شوک پسازلزله است
«غم» و «ترس» زلزله
یکشنبه شب، ۴۳ دقیقه بعد از وقوع یک پیش‌لرزه ۵/ ۴ ریشتری در ۵ کیلومتری منطقه «ازگله» واقع در استان کرمانشاه (نزدیک مرز ایران و عراق)، در ساعت ۲۱:۴۸ دقیقه، زلزله ۳/ ۷ ریشتری در همین منطقه، باعث لرزش شدید در شهرها و روستاهای غربی کشور شد به‌طوری‌که امواج زلزله اصلی، برخی شهرهای ۱۶ استان کشور و حتی ۸ کشور مجاور ایران و عراق را نیز لرزاند و باعث احساس زمین لرزه در تقریبا نیمی از پهنه ایران شد. گزارش‌هایی که در بامداد دوشنبه به‌عنوان اطلاعات مستند اولیه درباره زلزله مرزی در ایران مخابره شد، نشان داد: بیش از ۱۵۰ میلیون نفر در ایران و عراق و کشورهای اطراف، این زمین لرزه را احساس کردند. نتایج بازدیدهای مسوولان بخش مسکن از شهرها و روستاهای زلزله‌زده کرمانشاه تا سه‌شنبه مشخص کرد ۱۵ هزار و ۵۰۰ واحد مسکونی در شهرها و روستاهای کرمانشاه به‌صورت ۱۰۰ درصد تخریب شدهاند.
درباره میزان تلفات و آسیب‌دیدگی ساکنان مناطق زلزله‌زده نیز بررسی‌ها حکایت از آن دارد که به علت «بروز پیش‌لرزه ۵/ ۴ ریشتری»، چون که شدت آن در حدی بوده که اهالی منطقه احساس کرده بودند، در نتیجه باعث هوشیاری و خروج آنها از بناها شده است. به بیان دیگر، بروز زلزله اصلی در ساعات نیمه‌شب و بدون بروز پیش‌لرزه محسوس، می‌توانست تلفات را بیش از این، افزایش دهد. اکنون در روزهای پسازلزله مرزی، ایرانی‌ها از یکسو با «غم ماندگار» از دنیا رفتن هموطنان‌شان روبه‌رو هستند و از سوی دیگر، «ترس لحظه‌ای» از بابت تاب‌آوری بنایی که هر ایرانی در نقطه‌ای از کشور در آن سکونت دارد نیز احساس منفی نسبت به درون زمین را افزایش داده است. طی سال‌های اخیر تصور عمومی بر آن بود که به‌واسطه عزم دولت، شهرداری‌ها و سازمان‌های نظام مهندسی به‌عنوان سه ضلع مسوول حسن اجرای ساخت‌وسازها و کنترل‌کننده فعالیت‌های ساختمانی برای انطباق آنها با قوانین و مقررات تضمین‌کننده آسایش و امنیت بهره‌برداران، «ساختمان‌های جدید مطابق آیین‌نامه ۲۸۰۰ که مرتبط با مباحث ایمنی در برابر زلزله است، ساخته شدهاند.» اما تخریب ساختمان‌های مسکن مهر در زلزله یکشنبه شب نشان داد، نه تنها «عزم» در حد «تکالیف کاغذی» متوقف مانده است که کیفیت ساختمان‌های جدید در مقایسه با ساختمان‌های قدیمی، «تنزل» پیدا کرده است.
در کرمانشاه، از بین دو بیمارستان مجاور هم، آن ساختمانی که قدیمی‌ساز بوده، در مقابل زلزله تاب‌آورده اما بیمارستان تازه افتتاح شده، آسیب‌دیده است. در ساختمان‌های مسکونی سرپل ذهاب نیز ساختمان‌های مسکن مهر که از زمان ساخت آنها بیش از ۵ سال نمی‌گذرد و در حکم «نوساز» محسوب می‌شوند، بیش از سایر بناها آسیب دیده و تخریب شدهاند. هر چند شکل تخریب برخی ساختمان‌های مسکن مهر به‌گونه‌ای بوده که سازه اصلی سرپا مانده و نماها و دیوارها دچار تخریب کامل شده اما از نگاه کارشناسان متخصص و مهندسان ساختمانی، این طرز واکنش ساختمان‌های مسکن مهر به امواج زلزله، از ضعف اساسی در طراحی، اجرا، نظارت و ساخت‌وساز آن در هم در پروژه‌هایی که مجموعه دولت و به‌خصوص وزارت راه و شهرسازی از صفر تا ۱۰۰ کار را تحت‌مدیریت و کنترل روزانه خود داشته است، حکایت دارد.
آیین‌نامه ۲۸۰۰ –آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله- در سال ۱۳۴۱ بعد از زلزله بویین‌زهرا در دستور کار برای اجرا در ساخت‌وسازها قرار گرفت، با این حال در سال ۱۳۶۹ بعد از زلزله رودبار و منجیل، عزم مسوولان برای اعمال محتوای این آیین‌نامه در ساخت‌وسازها، بیشتر می‌شد و بعد از آن، با وقوع زلزله بم، اجرای این آیین‌نامه در ساخت‌وسازها، به شکل گسترده، اجباری شد. در مسکن مهر نیز عمل به این آیین‌نامه، اجباری بوده اما تخریب بناهای دولتی‌ساز سرپل ذهاب و مقایسه شتاب وارد شده به آنها در اثر زلزله با «حداقل شتاب قابل تحمل در ساختمان‌های منطبق با آیین‌نامه ۲۸۰۰»، از عیب و اشکال در این ساختمان‌ها پرده می‌دارد.
ارسال نظر