دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی از بازار این محصول می‌گوید
شتاب به سوی توسعه اقتصادی
وضعیت کلی صنایع خانگی در ایران چگونه است و آیا این صنعت، روندی رو به رشد داشته است؟ ضمن اینکه این سوال مطرح است که از میان محصولات متنوع موجود در این بازار، چه میزان در ایران تولید می‌شود؟
در ابتدا ضروری است به برخی نکات اشاره کنم که باعث افزایش شفافیت نسبت به این صنعت خواهد شد. صنعت وسایل خانگی از جمله صنایعی است که طیف وسیعی از محصولات را شامل می‌شود و هر خانواده با هر سطح درآمدی را درگیر محصولات خود می‌کند و جزو اسباب جدایی‌ناپذیر زندگی خانوارها محسوب می‌شود. ممکن است در یک منزل مبل یا موکت استفاده نشود، اما اسباب طبخ غذا بی‌شک باید وجود داشته باشد. همچنین زنجیره تولید در این صنعت به نحوی است که صنایع بالادستی نظیر فولاد، مس، آلومینیوم، پتروشیمی و غیره نیز با آن در ارتباطی مستقیم هستند. به همین جهت است که صنعت لوازم خانگی در تمامی دنیا به عنوان شتاب دهنده توسعه اقتصادی محسوب می‌شود. در کشور ما این صنعت را باید به ۳ قسمت تقسیم کرد. قسمت اول شامل لوازم خانگی انرژی بر از جمله لوازم پخت و پز، لوازم سرمایشی و گرمایشی و لوازم دیگری نظیر چرخ گوشت، آبمیوه‌گیری و بسیاری دیگر می‌شود.
قسمت دوم شامل لوازم خانگی غیرانرژی بر است که لوازمی نظیر ظروف چینی، تفلون و سرویس‌های غذاخوری را شامل می‌شود. قسمت سوم نیز شامل قطعاتی می‌شود که در ساخت لوازم خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند، نظیر ترموکوپل، شیر گاز و دیگر قطعات که در مجموعه‌های دیگری تولید می‌شوند، اما در خصوص این بحث که این بخش‌ها امروزه در چه وضعیتی قرار دارند باید گفت از حدود ۱۰ سال قبل، تغییرات تکنولوژیک مثبتی، به خصوص در بخش لوازم انرژی بر صورت گرفت که ریشه آن به خواست عمومی مبنی بر استفاده از لوازم کم مصرف بازمی‌گشت. به موازات این تحولات، به لحاظ ارگونومی نیز تغییراتی در ظاهر تولیدات صورت گرفت، به ویژه اینکه واردات محصولات خارجی، سلیقه مشتری را تحت تاثیر خود قرار داده بود. نتیجه این تحولات به جایی رسیده است که در تمامی سه بخش این صنعت، همه موارد تولید می‌شوند و تنها موردی که در ایران تولید نمی‌شود، کمپرسور یخچال است که آن هم در گذشته در دو کارخانه در شیراز و قزوین ساخته می‌شد که به دلیل عدم تطابق کیفیت با نیاز کارخانه‌داران، تولید آنها متوقف شد.
مشکلات تکنولوژیک یکی از معضلات کشورهای وابسته به درآمد نفتی است. آیا صنعت لوازم خانگی ایران نیز از این معضل رنج می‌برد؟
امروزه ما در بعضی قسمت‌ها از نظر زیبایی، تکنولوژی، رنگ و کیفیت در بهترین شرایط هستیم. به خصوص در بخش ظروف چینی، کریستال، تفلون و محصولاتی از این دست که قابلیت رقابت با محصولات جهانی را دارا هستند، اما در بخش وسائل انرژی بر با توجه به تنوع محصولات نمی‌توان همه را با استفاده از یک گزاره مورد قضاوت قرار داد و طبقه‌بندی کرد. به عنوان مثال در تولید یخچال، واحدها به مرحله خوبی رسیده‌اند که تمام آپشن‌ها را در محصولات خود لحاظ می‌کنند. در زمینه اجاق گاز و ماشین لباسشویی نیز پیشرفت ملموس است و کیفیت مناسبی وجود دارد. حتی در کولر آبی نیز پیشرفت‌ها و تحقیقات متنوعی در کاهش مصرف انرژی و افزایش سرمادهی و غیره ایجاد شده است. به صورت کلی باید گفت که طی ۱۰ سال گذشته این عقب ماندگی نسبت به پیشتازان این صنعت بسیار کاهش یافته و امکان رقابت تا حدود زیادی پدید آمده است. نگاه مشتری محور در این صنعت به وجود آمده است اما باید تکرار کرد که نمی‌توان نسبت به تمام طیف محصولات، یک حکم کلی ارائه کرد.
آیا تا امروز سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت لوازم خانگی ایران وارد شده‌اند؟ چگونه می‌توان زمینه ورود سرمایه خارجی به کشور را مهیا کرد؟
در این زمینه بنده معتقد هستم که هرچه سریع‌تر باید این اتفاق رقم بخورد، اما این بدان معنی نیست که سرمایه‌گذاران به صورت مستقل به بازار ما ورود پیدا کنند. موقعیت جغرافیایی ایران به لحاظ همسایگی با ۱۵ کشور، قرار داشتن در کریدور شمال-جنوب و نیز دارا بودن منابع سرشار انرژی از جمله پتانسیل‌های خاص ایران محسوب می‌شود و عملا این ما هستیم که فرصت حضور را به آنها می‌دهیم. برای ورود این سرمایه‌گذاران باید به منافع طرف ایرانی توجه شود و از طریق انعقاد قراردادهای مشارکت انتفاعی(Joint venture)، منافع حاصله به نحو بهتری بین طرفین توزیع شود. ضمن اینکه برای اجازه ورود به این سرمایه‌گذاران، باید امکانات و سطح تکنولوژی آنها نیز مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد. همچنین برندسازی این شرکت‌ها در عرصه جهانی نیز موضوعی است که نمی‌توان به راحتی از کنار آن عبور کرد. این گونه از همکاری‌ها در ادامه موجب ارتقا کیفیت محصولات ایرانی و در نتیجه موجب افزایش صادرات غیر نفتی ایران خواهد شد.
چه عواملی در تعیین قیمت نهایی محصولات و قدرت رقابت‌پذیری صنعت لوازم خانگی نقش دارند؟ به طور کلی مشکلات این بخش را توضیح بفرمایید.
عوامل موثر بر قیمت به چند گروه تقسیم می‌شوند. یک بخش مربوط به مواد اولیه می‌شود. یک بخش مصرف انرژی است. یک بخش مربوط به سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته است که باید نرخ بهره‌وری صنعتگر را تامین کند. ضمن اینکه دستمزدها و هزینه‌های متغیر نیز روی قیمت تمام شده اثرگذار خواهد بود، متاسفانه در تمامی بخش‌ها تولیدکننده دچار بی‌اطمینانی است. نرخ بهره‌وری فعلی در ایران به گونه‌ای نیست که مشوقی برای سرمایه‌گذاری باشد. برنامه‌ریزی برای افزایش بهره‌وری مساله‌ای است که رقابت‌پذیری را افزایش داده و در هر دو حوزه کیفیت و قیمت اثرگذار خواهد بود. ضمن اینکه تبعیت از سلیقه مردم و ارائه کالاهای متنوع در بخش‌های تولید لوازم خانگی می‌تواند موجب افزایش رقابت‌پذیری این صنایع شود. همچنین توجه بیشتر به خدمات پس از فروش به عنوان موضوعی که در ادامه خط تولید قرار دارد و نیز نصب، آموزش استفاده، تضمین کیفیت و سرویس‌های دوره‌ای و دیگر خدماتی از این دست موجب افزایش رضایت‌مندی مشتری و افزایش فضای رقابتی خواهد شد.
اما در خصوص مشکلات این صنعت باید به موضوع تسهیلات بانکی اشاره کرد که اساسا برای سرمایه‌گذاری یا توسعه آن امری ضروری است. زمانی که صنعتگر سود بانکی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد پرداخت می‌کند، نمی‌تواند انگیزه بالایی برای ورود به صنعت داشته باشد. سیاست کاهش سود تسهیلات همچون دیگر کشورها از جمله مواردی است که نه در این صنعت، بلکه به صورت کلی در تمامی بخش‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. موضوع دیگر به مالیات مصرف کننده باز می‌گردد که امروزه از تولیدکننده اخذ می‌شود. همچنین قاچاق و واردات بی‌رویه کالا از جمله موارد دیگری است که فشار زیادی به تولیدکنندگان صنعت لوازم خانگی تحمیل می‌کند. در کشوری که لوازم خانگی با کیفیت بالا امکان تولید دارد، هیچ دلیلی برای واردات در این اندازه و مقدار وجود ندارد.
ارسال نظر