حسین راهداری در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به تحولات بازار ارز پرداخت
واقعیت نوسانات اخیر
تحلیل و ارزیابی شما از نوسانات نرخ ارز در ایام اخیر چیست؟
در مورد تحولات اخیر، به‌طور خاص می‌توان دو نگاه را در نظر گرفت. یک بخش، تحولاتی است که در واقعیت در حال وقوع است و بخش دیگر، شایعاتی است که پیرامون دلیل افزایش نرخ در بازار پخش می‌شود. در واقعیت، بانک مرکزی در سال جاری، قیمت ارز را به شکل پلکانی افزایش داده است و اجازه داده تا حدودی بازار راه خود را طی کند. بانک مرکزی این رویکرد را با محدود کردن تزریق ارز دنبال کرده است. بخشی از این رویکرد باعث شده بازار ارز دچار التهاب‌های مقطعی شود و تقاضا در قالب‌های مختلف مثلا سفته‌بازی به بازار ورود کند. در نتیجه تعادل عرضه و تقاضا بهم خورده و همین التهابات را تشدید کرده است که البته به شکل مقطعی بوده‌اند و بانک مرکزی با ورود به بازار توانسته صعودهای شدید را مهار کند. اما در بخش شایعات، این مساله مطرح است که با توجه به نزدیکی پایان سال، دولت بابت جبران کسری بودجه خود، تصمیم به افزایش نرخ ارز گرفته است تا با تبدیل درآمدهای ارزی با دلار گران‌تر، کسری بودجه را جبران کند. ضمنا اثر تهدیدات ترامپ را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. به نظر من در کل، افزایش نرخ ارز در شرایط فعلی به نفع اقتصاد کشور است. البته لازم به ذکر است که افزایش فعلی فقط محدود به ارز بازار آزاد بوده و نرخ ارز مبادله‌ای به همان اندازه افزایش پیدا نکرده و شکافی بین بازار و ارز مبادله‌ای به وجود آمده است. اگر این افزایش با افزایش نرخ ارز مبادله‌ای همراه می‌شد، بدون شک اثر بهتری می‌داشت.
برخی کارشناسان این مساله را مطرح می‌کنند که سرکوب نرخ ارز در سال‌های گذشته، موجب این نوسانات در حال حاضر شده است، شما با این نظر موافقید؟
در سال‌های اخیر نرخ تورم حدود ۱۰ درصد و حتی کمتر بوده است. اگر افزایش نرخ ارز را با تورم بسنجیم، فاصله چندانی مانند دهه‌های قبل در این سال‌ها مشاهده نمی‌شود. دولت یازدهم و در ادامه دولت دوازدهم، از نظر تورمی عملکرد بهتری را در مورد نرخ ارز نسبت به دولت‌های گذشته داشته است. البته ما هنوز یک تورم انباشته از گذشته داریم که خود را نشان نداده است. ولی در کل من اعتقاد ندارم که نوسانات اخیر به علت سرکوب نرخ ارز در سال‌های گذشته رخ داده است. دولت اگر قدرت داشته باشد و بخواهد، سرکوب نرخ ارز را پیاده خواهد کرد. چنانچه دولت‌های قبلی نیز این کار را کرده بودند. بنابراین تصمیمی گرفته شده تا این اتفاق بیفتد. یادمان باشد شرایط بازار ارز همانند سال‌های ۹۱ و ۹۲ بحرانی نیست و از کنترل دولت خارج نشده است. البته آینده معلوم نیست.
می‌توان گفت تحولی در سیاست‌گذاری ارزی به وجود آمده است؟
در حال حاضر سیاست‌گذاری چندان شفاف نیست. اگر نرخ مبادله‌ای نیز افزایش می‌یافت در آن صورت با اطمینان بیشتری می‌توانستیم بگوییم تحولی در سیاست‌گذاری رخ داده است. اما اکنون اظهار‌نظر درستی در این باره نمی‌توان کرد. از طرفی اگر در حال حاضر نرخ مبادله‌ای افزایش یابد، مطمئنا بر نرخ آزاد نیز اثر می‌گذارد و موجب نوسان بیشتر می‌شود. در حقیقت با افزایش نرخ مبادله‌ای نمی‌توان گفت شکاف پر می‌شود. چرا‌که به‌طور کلی سیستم دو نرخی یک سیستم غلط است. شکاف دو نرخ هر چه از هم بیشتر شوند، فضا برای ایجاد رانت مستعدتر خواهد بود. اما در همین سیستم غلط نیز افزایش نرخ ارز آزاد به نفع اقتصاد خواهد بود. چرا که از خروج ارز از کشور جلوگیری می‌کند. مثلا با افزایش نرخ ارز آزاد انگیزه برای قاچاق که عمدتا از بازار آزاد تامین می‌شود، کاهش می‌یابد یا مثلا تقاضای سفرهای خارجی را نیز کمتر می‌کند. در حالی‌که شرایط سیاسی خارج چندان باثبات به نظر نمی‌رسد، افزایش نرخ ارز و حفظ ذخایر ارزی در کشور رویکرد مناسبی است.
پیش‌بینی شما از روند نرخ ارز در ماه‌های آینده چیست؟
نرخ ارز همچنان می‌تواند افزایش یابد و از سخنان رئیس کل بانک مرکزی و رئیس‌جمهور این‌طور به نظر نمی‌آید که قصد جدی داشته باشند تا ترمز نرخ ارز را در این محدوده بکشند. اما با توجه به اینکه افزایش نرخ ارز، اعتراضاتی را در ارکان حاکمیت به خصوص مجلس به دنبال می‌آورد، پیش‌بینی می‌شود نرخ ارز، در قیمت‌های بالاتر مجبور به تعدیل شود و روند کاهشی پیش بگیرد. در نتیجه پیش‌بینی این است که اگر هم نرخ ارز افزایش پیدا کند، تا ابتدای سال آینده در نهایت به سطوح فعلی و حتی پایین‌تر برمی‌گردد.
شرایط را برای یکسان‌سازی ارزی چطور می‌بینید؟
اگر قرار بر یکسان‌سازی نرخ ارز بود، سال گذشته و پیش از آن شرایط بهتری حاکم بود. چون در آن زمان فشارهای سیاسی کمتری بر اقتصاد سایه افکنده بود. در حال حاضر با توجه به اینکه مشخص نیست ترامپ در موعد تصمیم‌گیری بعدی در چند ماه دیگر چه تصمیمی را در قبال برجام خواهد گرفت، شرایط برای یکسان‌سازی مهیا نیست. حتی چینی‌ها هم محدودیت‌های تجاری در قبال ایران اتخاذ کردند. این محدودیت‌ها، عملیات بانکداری را نیز مشکل کرده و به همین دلیل یکسان‌سازی نرخ ارز در حال حاضر چشم‌انداز روشنی ندارد.
ارسال نظر