توسعه مترو از محل صرفه‌جویی سوخت

امضای تفاهم‌نامه میان شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور و شهرداری تهران موجب شکل‌گیری یک اعتبار پایدار برای توسعه ناوگان متروی تهران شد که قرار است هر سه ماه یک بار به مدت ۱۰ سال پرداخت شود. به گزارش «دنیای اقتصاد»، قرار است ظرف مدت ۱۰ سال پیش‌رو از اعتباری که به شکل تدریجی از محل صرفه‌جویی ناشی از کاهش مصرف سوخت در ازای انتقال سفرهای درون‌شهری از ناوگان شخصی به مترو حاصل می‌شود، ۱۰۰۰ قطار جدید به ناوگان مترو افزوده شود که این برنامه جدای از ۱۰۰۰ واگنی است که دولت برای مترو در نظر گرفته و اکنون مناقصه ۶۳۰ دستگاه از آن در حال برگزاری است.

بر اساس این تفاهم، قرار است به ازای هر سفری که از محل افزایش واگن به مترو اضافه می‌شود ۸/ ۹ سنت به شهرداری تهران به‌عنوان سرمایه‌گذاری که عامل صرفه‌جویی در مصرف سوخت شده است، پرداخت شود. سقف این تفاهم‌نامه ۱۰ ساله یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار اعلام شده که به گفته وزیر نفت، در صورتی که شهرداری بتواند واگن‌های بیشتری به خطوط اضافه کند، امکان افزایش سقف تفاهم در سال‌های آتی وجود دارد. در این صورت به ازای هر یک سفر اضافه شده به مترو بابت افزایش واگن‌های مترو بیش از سقف ۱۰۰۰ ‌تایی تعیین شده نیز ۸/ ۹ سنت پرداخت خواهد شد.

در قالب این تفاهمنامه قرار نیست تامین واگن از سوی وزارت نفت مستقیما صورت گیرد، بلکه شهرداری تهران در وهله اول باید عملکرد موثری در حوزه تقویت ناوگان حمل‌ونقل‌ ریلی و پوشش سفرهای بیشتر با مترو رقم بزند و به‌دنبال آن، تحت‌تاثیر صرفه‌جویی در مصرف سوخت ناشی از افزایش آمار سفر با مترو و جایگزین شدن این مدل حمل‌و‌نقل پاک به جای خودروی شخصی، از منابع مالی ناشی از این صرفه‌جویی برای بازپرداخت هزینه‌های تامین واگن استفاده کند. به‌عبارت دیگر، شرط پرداختی‌های نفتی به شهرداری تهران این است که بتواند تعداد سفر با مترو را افزایش دهد و در ازای هر سفر اضافی به وسیله افزودن ۱۰۰۰ واگن به مترو، تا سقف یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار طی ۱۰ سال از وزارت نفت اعتبار دریافت کند. مبنای محاسبه میزان افزایش سفر با مترو در این تفاهم‌نامه سه ماه اول سال ۹۶ پیش‌بینی شده و به این ترتیب حتی افزایش سفر با مترو به ازای ۵ قطاری که اخیرا به ناوگان قطار شهری تهران افزوده شد، محاسبه و معادل صرفه‌جویی ناشی از آن، سه ماه یکبار به شهرداری تهران پرداخت خواهد شد. به ازای تحقق هر سفر اضافه با مترو حدود ۶/  ۰ لیتر صرفه‌جویی در مصرف بنزین صورت می‌گیرد که معادل ارزی آن برای پرداخت به شهرداری، ۸/ ۹ سنت پیش‌بینی شده است.

این تفاهم‌نامه در چارچوب ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب سال ۱۳۹۴ منعقد شد. به استناد این ماده قانونی، وزارت نفت چندی پیش طرح «توسعه حمل‌ونقل مسافر با قطار شهری در تهران و هشت کلان‌شهر اصفهان، تبریز، شیراز، اهواز، کرمانشاه، مشهد، کرج و قم» را با هدف بهبود و ارتقای سفرهای درون‌شهری با مترو، دستیابی به اهداف قانون توسعه حمل‌و‌نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت و نیز برای کاهش مصرف سوخت و میزان انتشار آلاینده‌های زیست محیطی، به شورای اقتصاد ارائه کرد که پس از تصویب در این شورا به شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور تکلیف شد. در این طرح شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت مکلف شده به ازای تحقق هر سفر اضافه با مترو ناشی از افزایش ۱۰۰۰ واگن در تهران و ۱۰۰۰ واگن در هشت کلان‌شهر دیگر، ۸/ ۹ سنت به «سرمایه‌گذار عامل صرفه‌جویی» پرداخت کند. برآورد صرفه‌جویی حاصل از افزوده شدن هر دستگاه واگن در یک سال، ۱۴۲ هزار و ۱۴۸ دلار برای تهران و ۷۸ هزار و ۷۶۳ دلار برای کلان‌شهرها پیش‌بینی شده است. به این ترتیب، با اجرای کامل این طرح صرفه‌جویی حدود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلاری در بازه زمانی ۱۰ ساله محقق خواهد شد. با اجرای کامل این طرح در پایتخت طی بازه زمانی یادشده، حدود ۵/ ۹ میلیارد لیتر بنزین، ۰۹/ ۴ میلیارد لیتر مترمکعب CNG و ۴/ ۰ میلیارد لیتر گازوئیل صرفه‌جویی خواهد شد و در ضمن کاهش انتشار ۷/ ۲۵ میلیون تن دی‎اکسید‎ کربن در تهران محقق می‌شود.

محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری تهران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»، درباره کیفیت اجرای این تفاهم‌نامه توضیح داد: مدت زمان اجرای این تفاهم‌نامه یک سال تعیین شده است، به این معنا که شهرداری یک سال فرصت دارد تا قراردادهای تامین ۱۰۰۰‌ واگن را منعقد کند و پس از آن تزریق واگن‌های جدید به‌تدریج صورت خواهد گرفت و هر میزان واگن و به‌ازای آن هر میزان مسافر که به میزان جابه‌جایی‌های روزانه مترو اضافه شود، هر سه ماه یکبار محاسبه و ما‌به ازای آن از سوی شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور پرداخت خواهد شد. وی ماموریت مهم شهرداری تهران پس از امضای این تفاهم‌نامه را پیگیری تامین مالی برای خرید واگن‌های جدید عنوان کرد و گفت: شهرداری می‌تواند از محل منابع در اختیار خود، سرمایه‌های بخش خصوصی، انتشار اوراق مشارکت یا فاینانس‌های خارجی برای تامین ۱۰۰۰ واگن جدید استفاده کند و با امضای قراردادهای مربوط به ساخت واگن طی یک سال، از امتیاز دریافت اعتبار نفتی از محل صرفه‌جویی در مصرف سوخت برخوردار شود.

وی تاکید کرد: مزیت تفاهم‌نامه مذکور در این است که شهرداری می‌تواند روی این منابع برای بازپرداخت فاینانس‌های خارجی حساب کند، چراکه منابع حاصل از صرفه‌جویی سوخت در یک روند مستمر هر سه ماه یک بار محاسبه و پرداخت می‌شود که کار بازپرداخت فاینانس‌ها در ۱۰ سال آینده را ساده‌تر می‌کند. به گفته معاون شهردار تهران، از محل اعتبار این تفاهم‌نامه می‌توان بخش عمده هزینه افزودن ۱۰۰۰ واگن به ناوگان مترو را به‌تدریج و طی ۱۰ سال آتی تامین کرد و بخش باقی‌مانده نیز از سایر منابع از جمله بلیت‌فروشی و نظایر آن، قابل تامین است. به گفته وی، پرداخت یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار به شهرداری تهران طی ۱۰ سال آتی، منوط به عقد قرارداد مربوط به تامین ۱۰۰۰ واگن جدید مترو خواهد بود و شهرداری به پشتوانه این اعتبار، قرارداد خرید ۱۰۰۰ واگن را در ماه‌های پیش‌رو منعقد خواهد کرد.