راه حل موقت ریلی برای حـومه‌نشینان
شهر تهران به‌عنوان پرجمعیت‌ترین کلان‌شهر کشور در اطراف خود مراکز جمعیتی بسیاری را در قالب شهرهای کوچک و اغلب جدید جای داده است اما با وجود اینکه انتظار می‌رود امکانات ضروری زودتر از سایر شهرها در تهران به واسطه استقرار دولت فراهم شود، حتی در این مجموعه شهری نیز حمل و نقل ریل پایه، انبوه‌بر و سریع‌السیر وجود ندارد. به جز متروی تهران که فقط استخوان‌بندی حمل و نقل داخل پایتخت را شامل می‌شود و در این بین کرج را نیز به‌عنوان یک استثنا به تهران متصل کرده است، تنها حمل و نقل ریلی در دسترس برای سایر شهرها اعم از پرند و هشتگرد، استفاده از خدمات شرکت راهآهن است. از طرفی خدمات این شرکت نیز سریع‌السیر محسوب نمی‌شود، چراکه سرفاصله حرکت قطارها، سرعت حرکت و برخی دیگر از پارامترهای آن در حدی نیست که بتوان به‌عنوان یک مد حمل و نقلی سهل‌الوصول و هر روزه روی آن حساب کرد. به همین خاطر روزانه حدود ۵۴۰ هزار خودرو از شهرهای حومه‌ای به تهران وارد و همین تعداد نیز در بعدازظهر از شهر خارج می‌شود و به این ترتیب دست‌کم یک میلیون و ۲۵۰ هزار شهروند ساکن حومه، هر روز برای امور گوناگون به پایتخت به‌عنوان شهر مادر مجموعه شهری تهران سفر می‌کنند.
در این میان شهرداری تهران و دو مجموعه دولتی با امضای یک توافق سه‌جانبه موضوع اتصال فوری ریلی تهران و شهرهای حومه را کلید زدند. طی این توافق قرار است در یک سال پیش‌رو زمینه پوشش سفرهای میان تهران و حومه از طریق یک راهکار موقتی اما فوری و کم‌هزینه فراهم شود. این توافق سه‌جانبه توانسته راه حلی را از مسیر همکاری مشترک شرکت راهآهن، شرکت عمران شهرهای جدید و شهرداری تهران ارائه دهد که از ابتدای سال ۹۸ بخشی از آن قابلیت بهره‌برداری خواهد داشت. طی این توافق سه‌جانبه تهیه برنامه هماهنگ برای توسعه قطارهای حومه‌ای تهران به‌عنوان اقدامی بلندمدت مورد تاکید قرار گرفته است. اما در عین حال یک مسیر میانبر برای اتصال ریلی تهران و حومه پیشنهاد شده که به نظر می‌رسد قابل اجرا بوده و در کوتاه‌مدت می‌تواند با پوشش بخشی از سفرهای بین حومه و پایتخت، از یکسو مشکل ترافیک صبحگاهی در مبادی ورودی شهر را برطرف و از سوی دیگر امکان بهره‌گیری از ظرفیت بلااستفاده سکونت در برخی شهرهای حومه‌ای را نیز ایجاد کند.
ویژگی این توافق سه‌جانبه ایجاد هم‌راستایی و هم‌افزایی میان سه نهادی است که پیش از این هر یک به تنهایی برای اتصال ریلی تهران – حومه تلاش می‌کردند. شهرداری تهران، شرکت عمران شهرهای جدید و شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته بدون هماهنگی با یکدیگر در تلاش بودند بخشی از سفرهای روزانه شهروندان از حومه به تهران و بالعکس را با ارتقای ظرفیت‌های ریلی اعم از مترو و خطوط راهآهن پوشش دهند. اما هر یک از این نهادها به تنهایی به امکانات مالی، زیرساختی، زمین و ظرفیت‌های مورد نیاز دیگر به شکل محدود دسترسی داشتند و به همین خاطر تلاش‌های انفرادی آنها به موفقیت منتج نشد. نمونه این تلاش‌های ناموفق، متروی پرند است که سال‌ها از کلنگ‌زنی آن می‌گذرد اما هنوز مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است. هدف از توافق مذکور این است که بخشی از جمعیت شناور تهران که هر روز با انگیزه اشتغال، تحصیل، درمان یا هر دلیل دیگری ناگزیر هستند بین محل سکونت خود و «شهر مادر» در تردد باشند، با استفاده از ظرفیت خالی خطوط راهآهن و نیز اراضی حریم ریلی در خطوط تهران – حومه دست‌کم تا زمانی که «شبکه قطار حومه‌ای» شکل بگیرد، جابه‌جا شوند.
طی این توافق طرفین پذیرفته‌اند از کریدورهای ریلی موجود شامل مترو و به ویژه خطوط راهآهن به‌صورت مشترک استفاده شود؛ به این معنا که در مسیر پرند – تهران بخشی از شبکه ریلی مترو که تکمیل شده در اختیار راهآهن قرار گیرد و برای جابه‌جایی مورد استفاده قرار گیرد و در خطوط راهآهن تهران – حومه نیز از دو طریق این هم‌افزایی ممکن شود. راه اول این است که خطوط ریلی موجود که قطارهای راهآهن با سرفاصله زمانی بالا در آن تردد می‌کند، در ساعات خالی میزبان ناوگان «ریل‌باس» باشد و به این ترتیب ظرفیت خالی موجود برای جابه‌جایی سفرهای تهران – حومه مورد استفاده قرار گیرد. راهکار دوم نیز ایجاد خط ریلی دوم در حریم خطوط موجود است. شرکت راهآهن برای افتتاح مسیر دوخطه راهآهن تا شهر پرند با سرفاصله حداکثر نیم ساعت از ابتدای سال ۹۸ اعلام آمادگی کرده است.
راهکار دائمی پوشش سفرهای حومه – تهران که در بلندمدت باید اجرا شود، ایجاد «شبکه یکپارچه قطار حومه‌ای» است. این شبکه شامل خطوطی است که از شهرهای حومه تهران آغاز شده و ضمن پوشش تمام شهرهای حومه‌ای اطراف که در مسیر قرار دارد، در شهر مادر نیز عمدتا از طریق مسیر زیرزمینی و تونل امتداد پیدا می‌کند و دست‌کم در سه نقطه از شهر ایستگاه دارد. قطارهای حومه‌ای سریع‌السیر بوده و عمدتا مسافت بین حومه تا اولین ایستگاه شهر مادر را حول و حوش ۱۵دقیقه طی می‌کند که تحقق آن حداقل ۵ سال زمان و اعتبار قابل توجهی نیاز دارد.
ارسال نظر