آبمیوه، کالای لوکس نیست

لطفا به صورت اجمالی در مورد فعالیت‌های انجمن کنسانتره و آبمیوه، تعداد اعضا و قدمت انجمن توضیح دهید.

انجمن کنستانتره و آبمیوه یک انجمن غیرانتفاعی است که از طرف شرکت‌های عضو انجمن، حمایت می‌شود. انجمن دارای قدمت حدودا ۲۲ ساله است و تقریبا تمام برندهای معتبر، عضو انجمن هستند که به‌اضافه‌ برندهای دیگر در مجموع حدود ۴۰عضو داریم. شرکت‌ها مشکلاتی را که دارند، به انجمن منعکس می‌کنند و انجمن دنبال رفع آن مشکلات است؛ مسوولان هم از این موضوع استقبال می‌کنند.

 چه چارچوب‌هایی برای عضویت در انجمن دارید؟

شرکت‌ها باید تمام مدارک لازم را ازنظر پروانه بهداشت، استاندارد، کارت بازرگانی و استانداردهای کیفی که تاکید زیادی روی آن داریم و امکانات کارخانه‌جات و ... را برای دریافت مجوز داشته باشند. ما برای عضویت اشخاص و شرکت‌ها سخت‌گیری زیادی نمی‌کنیم اما در هر حال چارچوب‌هایی را هم باید رعایت بکنند؛ مثلا شرکت‌هایی باشند که تحقیقات ما نشان بدهد، چک‌های برگشتی ندارند و در عرصه‌ تولید، با کیفیت خوبی تولید می‌کنند و شرکت فعالی هستند؛ اینها چارچوب‌های مهم برای انجمن است.

 در حال حاضر عمده‌ترین مشکلاتی که در این صنعت وجود دارد چه مواردی است؟

سرمایه در گردش یکی از مهم‌ترین معضلات این صنعت است، چون سرمایه در گردش بالایی می‌خواهد، زیرا باید با توجه به نیاز سال خود، کل محصول مورد نیاز را در فصل برداشت میوه، تهیه کنند.مشکل دیگر، کمبود برخی میوه‌ها است. به طور مثال کارخانه‌ای که بخواهد ۳ هزار تن کنسانتره تولید بکند، با توجه به اینکه هر ۱۵ تا ۱۷ کیلو پرتقال، یک کیلو کنسانتره می‌دهد، می‌بینید که ۵۱ میلیون کیلو پرتقال لازم است. اما با توجه به کمبود پرتقال، مجموع کنسانتره‌هایی که در ایران تولید می‌شود، کلا ۶-۷هزار تن است، در صورتی ‌که به ۲۶-۲۷ هزار تن کنسانتره پرتقال احتیاج داریم و ۲۰ هزار تن کمبود داریم. یکی دیگر از چالش‌ها نیز نوسانات و مشکلات اقتصادی است که در هر دوره مسائل زیادی را برای تولیدکنندگان این صنعت ایجاد می‌کند. به طور مثال با توجه به اینکه هزینه بسته‌بندی محصولات باید به شکل یورویی پرداخت شود، هر نوسان نرخ ارز، فشار زیادی را به تولید کننده وارد می‌کند.

وضعیت کنسانتره و تولید آبمیوه در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا مصرف‌کنندگان به کالای داخلی علاقه‌ بیشتری دارند یا به محصولات خارجی؟

در صنعت ما کارخانه‌های زیادی هم هستند که تعطیل شده‌اند چون تعداد کارخانه‌ها و تولید آنها بیشتر از مقدار مصرف بود. اما آنها هم که الان هستند واقعیت این است که با همه‌ ظرفیت کار نمی‌کنند. دلیل آن چند چیز است؛ اول اینکه قدرت خرید مردم خیلی بالا نیست. همواره در دورانی که مردم قدرت خرید بالایی داشتند، مصرف آبمیوه هم خیلی خوب بوده است. از سوی دیگرنوسان نرخ دلار و نگرانی نسبت به آینده هم بر کاهش مصرف تاثیر داشته است. همچنین به طور کلی مصرف آبمیوه در هوای گرم افزایش می‌یابد اما با توجه به اینکه امسال هنوز هوا خنک است و وارد فصل گرما نشده‌ایم، مصرف مانند سال‌های پیش نیست.  

 چه توصیه‌هایی جهت ارتقای تولید و فروش آبمیوه برای تولیدکنندگان این محصول دارید؟

مشکلی که در تمام صنایع غذایی در نتیجه رکود و کاهش مصرف وجود دارد، رقابت نامطلوب و غیرمعقول برای دستیابی به سهم بیشتری از بازار است. چون تعداد کارخانه‌ها زیاد است، هر کس سعی می‌کند به طریقی سهم بیشتری به دست بیاورد. برای این کار، می‌آیند promotion می‌دهند. اوایل در صنعت ما فرآیند به این شکل بود که خریدار پول ۱۰ کارتن آبمیوه را می‌داد و فروشنده محصول را می‌فروخت، اما به تدریج فروشنده می‌دید که رقیب او حاضر است در ۱۰ کارتن، یکی را مجانی بدهد و پول ۹ کارتن را بگیرد. بنابراین فروشنده اول هم تصمیم گرفت که به ازای ۱۰ کارتن دو کارتن مجانی بدهد و این روند رفته رفته تشدید شد. حالا این‌ها را در کنار تبلیغات خیابانی و تلویزیونی و ... که به شدت گران هستند،  قرار دهید. مجموع این موارد سود تولیدکننده را کاهش داد و قیمت تمام شده را بالا برد. بنابراین باید کاری کرد که فضای رقابت سالم باشد. نمی‌شود مسابقه‌ دویدن باشد، اما برای نفر اول شدن هل داد، باید رقابت سالم باشد.

 حمایت‌های دولتی برای حضور بیشتر بخش خصوصی در تولید  محصولات کنسانتره چطور است؟

در اوایل شروع فعالیت این صنعت و اصولا در صنایع غذایی، دولت یک سری سوبسیدهایی می‌داد و مثلا سازمان توسعه تجارت جوایز صادراتی می‌داد، اما هرچه گذشت شرایط سخت‌تر شد و برای گرفتن جوایز صادراتی باید کفش آهنی به پا می‌کردید و کمک‌های دولت کمتر شد، چه وزارت کشاورزی و چه وزارتخانه‌های دیگر.

مهم این است که دولت، ابتدا روان‌سازی کند و با بخشنامه و دستورالعمل‌های مختلف برای تولیدکننده مشکل درست نکند. سپس باید در نظر داشت یک تولیدکننده،‌ همه‌ سرمایه و زندگی خودش و خانواده اش را وارد کار کرده و باید قوانین حمایتی از او برای ایجاد آرامش خاطر وجود داشته باشد.

 برای اینکه بخش خصوصی بیشتر به این صنعت ورود کند، تاکنون دولت چه حمایت‌هایی کرده است؟

دولت در بخش کشاورزی و صنایع غذایی باید به بخش کشاورزی کمک کند. در آمریکا با وجود اینکه همه‌ امکاناتی که در بخش کشاورزی‌ وجود دارد؛ مدرن و مکانیزه است، ولی دولت آمریکا سالی میلیاردها دلار به بخش کشاورزی کمک می‌کند. دولت نیاید فقط به یک کارخانه کمک کند، باید به باغبانی صنعتی ما کمک کند که باغدار میوه‌ ارگانیک، سالم، سم‌پاشی‌شده و با حجم برداشت بیشتر تحویل دهد.

آب در صنعت ما مساله‌ا‌ی حیاتی است. تمام میوه‌هایی که می‌آید، باید شسته شوند. پیش از آن، آب برای باغبانی‌ و باغداری‌ لازم است. اما مصرف آب در ایران با توجه به اینکه سیستم سنتی باغداری و کشاورزی داریم، واقعا بی‌رویه است. این وظیفه دولت است که باید برای مدرن‌سازی سیستم آبیاری کشاورزی و باغداری اقدامات جدی انجام دهد و از هدررفت منابع آبی جلوگیری کند.

مساله دیگر بحث تقسیم زمین‌های کشاورزی به مرور زمان است که در نتیجه آن حجم برداشت کاهش می‌یابد و هزینه تولید برای کشاورزان بالاتر می‌رود. وضعیت به جایی می‌رسد که یک کشاورز نمی‌تواند برود برای زمین کوچک خود یک کمباین بخرد یا اینکه برود ماشین‌آلات چیز بگیرد. باید باغ‌های بزرگ وجود داشته باشد و کشت‌وصنعت بزرگ باشد. در این صورت میوه و محصول نهایی ارزان‌تر می‌شود و به دست مصرف‌کننده می‌رسد. کمک دولت در این زمینه‌ها می‌تواند بسیار موثر باشد و مانع از تقسیم زمین‌ها و بالارفتن قیمت محصولات شود.

 چه معضلاتی بر سر راه صادرات در این صنعت وجود دارد؟

در سال‌های آغازین و قبل از مسائل تحریم، کنستانتره‌ ما خیلی خوب به کشورهای اروپایی مثل فرانسه، ایتالیا و کشورهای مختلف اروپایی می‌رفت و خریدار کنستانتره ایران بودند و به ویژه کنستانتره انار مشتریان زیادی در نقاط مختلف جهان از جمله ژاپن داشت. اما با شروع تحریم‌ها بسیاری از این مسیرها بسته شد و روابط قطع شد و ما مجبور شدیم به سمت بازارهای شرق آسیا و کشورهای اطراف از جمله عراق و افغانستان حرکت کنیم. الان وضعیت صادرات نسبتا خوب است، سال گذشته مقدار سیب زیاد بود و همه‌ کارخانه‌ها تقریبا کنسانتره سیب گرفتند و صادر هم کردند. در حال حاضر ما نمی‌دانیم ارز ۴۲۰۰ تومانی را به صنعت ما هم می‌دهند یا خیر زیرا کنستانتره را جزو صنایع شیک قلمداد می‌کنند. اما امیدواریم که تولیدکنندگان ما هم ارز  ۴۲۰۰ تومانی را دریافت کنند تا بتوانند به حیات خود ادامه دهند.