توسعه‌محوری
تبیین اهداف و ماموریتهای بانک قرض‌الحسنه مهر ایران
عقد قرض‌الحسنه یکی از عقود رایج در نظام اقتصادی اسلامی است. این قرارداد عقدی است که به سبب آن بانک به عنوان قرض‌دهنده، مبلغ معینی را طبق شرایط مقرر به اشخاص به عنوان قرض‌گیرنده اعطا می‌کند. ویژگی این عقد، در مقایسه با سایر عقود اسلامی، جنبه خیرخواهانه و خداپسندانه آن است. از این‌رو، در این قرارداد هرگونه شرط زیادی از سوی قرض‌دهنده نسبت به قرض‌گیرنده، ربا محسوب می‌شود. این در حالی است که یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی بانکداری اسلامی به خصوص در کشوری مانند ایران، موضوع رباست. به دلیل ویژگی خیرخواهانه در این نوع قرض، این نوع عقد مورد توجه بسیاری از کارشناسان اقتصادی و اسلامی در بانکداری است.
قرض‌الحسنه به عنوان رفتاری برخاسته از تعالیم دینی و اسلامی کارکرد ویژه‌ای در جامعه دارد. از نظر مالی، با توجه به نرخ تورم در اقتصاد کشور و از طرف دیگر نرخ سود بالا، بسیاری از سپرده‌گذاران از جنبه خیرخواهانه و عام‌المنفعه بودن سپرده قرض‌الحسنه به جنبه اقتصادی آن روی خواهند آورد. این امر ترویج فرهنگ قرض‌الحسنه را با مشکل رویه روبه‌رو می‌کند، همچنین در دسترس بودن شعب یا خدمات بانک‌های قرض‌الحسنه و سهولت استفاده از تسهیلات قرض‌الحسنه و رفع بوروکراسی‌های زائد از دیگر عوامل نهادینه شدن سنت قرض‌الحسنه در سطح جامعه است.
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، از یک‌سو به دلیل کمبود عرضه مناسب تسهیلات خرد به خانوارها و از سوی دیگر، در راستای جنبه خیرخواهانه برای تامین مالی خانوارهای کم‌درآمد، پا به عرضه بانکداری بدون ربا گذاشته است. بانک قرض‌الحسنه مهر ایران حدود یک دهه پیش، با سرمایه اولیه ۱۵ هزار میلیارد ریال و با گسترش و توزیع موزون شعب خود آغاز به کار کرد. این بانک دارای ۵۳۰ شعبه فعال در ۳۰۸ شهرستان بوده و تعداد حساب‌های قرض‌الحسنه نزد بانک به پنج میلیون می‌رسد.
بر اساس آخرین آمارها تعداد کل تسهیلات اعطایی از ابتدای تاسیس تا پایان نیمه نخست سال جاری به حدود سه میلیون فقره می‌رسد که ارزش این تسهیلات حدود ۱۸۰ هزار میلیارد ریال است. در راستای توسعه اهداف مدنظر، این بانک با انعقاد تفاهم‌نامه‌های حمایتی با نهادهایی نظیر وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، سازمان زندان‌ها، کمیته امداد خمینی (ره) و نیروی انتظامی نقش بسزایی را در تقویت و توانمندسازی اقشار آسیب‌پذیر ایفا کرده است. تسهیلاتی که این بانک در زمینه درمان، اشتغال زندانیان آزادشده، حمایت از دانش‌آموزان بی‌بضاعت و تامین مایحتاج ضروری ارائه کرده، تنها بخشی از اقدامات این بانک در راستای اهداف تعیین‌شده محسوب می‌شود. از سوی دیگر، بانک قرض‌الحسنه در بخش اعطای تسهیلات مربوط به بخش مسکن نیز فعال بوده و توانسته با ارائه طرح مسکن مهر، شرایطی را فراهم کند که اقشار کم‌درآمد، بتوانند در آینده نسبت به تهیه و خرید مسکن اقدام کنند.
تحریک تقاضا در شرایط رکودی
در سال‌های گذشته، اعمال تحریم‌های ظالمانه و افت درآمدهای نفتی باعث شد که از میزان مصرف دولت و بخش خصوصی در اقتصاد کاسته شود. در این شرایط نظام بانکی کشور نیز به دلیل قطع رابطه با فضای بین‌المللی و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه با مشکلات عدیده‌ای دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. این فشارها باعث شده بود که میزان تقاضای خرد در اقتصاد کاهش یابد و بیشتر انبارها با مازاد محصولات روبه‌رو شوند. در این شرایط اعطای تسهیلات خرد یکی از راه‌های تحریک تقاضا برای نیل به رونق اقتصادی در کشور بود. اما یکی از موانع اخذ تسهیلات در این سال‌ها، نرخ سود بالا بود که بسیاری از افراد را برای دریافت تسهیلات با چالش روبه‌رو می‌کرد. در حقیقت، بسیاری از تقاضاکنندگان تسهیلات به دلیل نرخ سود بالا، توانایی بازپرداخت تسهیلات را نداشتند.
در این شرایط بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، با حذف سود در تسهیلات، و ارائه منابع مالی ارزان‌قیمت، نقش قابل توجهی برای تامین مالی خانوارها ایفا کرده است. تاثیر‌گذاری این منابع در فعالیت‌های اقتصادی نوپا، قابل مشاهده است. از سوی دیگر اعطای تسهیلات خرد در این فعالیت‌ها، اثر قابل توجهی در اشتغال‌زایی گذاشته است. بررسی‌های کارشناسانه نشان می‌دهد که کسب‌وکار خرد اثر قابل توجهی در اشتغال‌زایی می‌گذارد. بنابراین توجه به بنگاه‌های کوچک و متوسط و تامین مالی این بخش از صنعت می‌تواند اثر مهمی در کاهش نرخ بیکاری داشته باشد. بر اساس ارزیابی‌های صورت‌گرفته در سال جاری ۶۰ درصد از منابع قرض‌الحسنه بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به کارآفرینی، اشتغال و حمایت از بنگاه‌ها اختصاص‌یافته تا با پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت در زمینه‌های تولید، زمینه تداوم رشد اقتصادی بالا را فراهم آورد. گفتنی است که در سال جاری بانک مرکزی یکی از اهداف نظام بانکی را تمرکز بر تسهیلات‌دهی به بنگاه‌های خرد و متوسط تعیین کرده که این هدف در راستای حرکت بانک قرض‌الحسنه مهر ایران قرار دارد. از سوی دیگر، فرآیند کوتاه‌تر و ساده‌تر دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه و پایین بودن مبلغ اقساط باعث تقویت تولید کالاهای ایرانی می‌شود. این رویه با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز همسو بوده و توانسته گام مهمی را برای پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی بردارد.
تسهیلات‌دهی در زمینه ازدواج
یکی دیگر از اهداف بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، اعطای تسهیلات در زمینه ازدواج است. در این زمینه فعالیت‌های چشمگیر و شایسته‌ای صورت گرفته است. در سال جاری بانک مرکزی، اقدام به اعطای تسهیلات ازدواج به شیوه ضربتی کرده که بانک قرض‌الحسنه مهر ایران نیز نقش قابل توجهی در به ثمر رسیدن این طرح ایفا کرده است. این بانک علاوه بر پرداخت تسهیلات تکلیفی خود در این زمینه، در سال گذشته، طرحی به نام «پیوند مهر ایران» را در این راستا ایجاد کرده است که بر این اساس خانواده‌ها می‌توانند با پیش‌بینی زمان ازدواج فرزند خود نسبت به سپرده‌گذاری خرد و دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه تا سقف ۸۰ میلیون تومان اقدام کنند. این تسهیلات برای ازدواج در شرایط کنونی نظام بانکداری کشور منحصر به فرد است و می‌تواند بخش قابل توجهی از هزینه‌های ازدواج را پوشش دهد. بنابراین مشاهده می‌شود که حمایت بانک قرض‌الحسنه مهر ایران از ازدواج تنها معطوف به دستورالعمل‌های دستوری نبوده و سیاست‌های مشخصی برای اعطای منابع مالی در نظر گرفته شده است.
توجه ویژه به شاخص‌های سلامت بانکی
با وجود آمار قابل توجه تسهیلات‌دهی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، این بانک از نظر شاخص‌های سلامت بانکی، یکی از بانک‌های پیشرو به شمار می‌آید. پایین بودن مطالبات این بانک از استثنائات نظام بانکی محسوب می‌شود که میزان مطالبات غیرجاری نسبت به کل تسهیلات اعطایی به کمتر از یک درصد می‌رسد. این در حالی است که متوسط این رقم در نظام بانکی حدود ۱۰ درصد بوده است. حتی در استانداردهای بین‌المللی و بر اساس کمیته بال ۳، این رقم معادل هشت درصد تعریف شده است. بنابراین مشاهده می‌شود که به‌رغم رشد تسهیلات‌دهی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در سال‌های اخیر، مهم‌ترین شاخص سلامت بانکی، در وضعیت مناسبی قرار دارد. مطالب عنوان‌شده تنها بخشی از اهداف و حرکت‌های تعیین‌شده برای این بانک نوپاست. امید است در سال‌های آتی با حمایت سیاستگذاران این بانک بتواند نقش قابل توجهی در رونق اقتصادی و بهبود تسهیلات‌دهی به افراد و خانوارهای ایرانی ایفا کند.
ارسال نظر