اهمیت متغیر شفافیت

بدون شک یکی از مهمترین نیازهای بازار در تمامی بازارهای اقتصاد اعم از بازار کالاها و خدمات، بازار کار و بازار پول،, شفافیت اطلاعات است. شفافیت اطلاعات نه‌تنها باعث می‌شود تا بازیگران فعال بازار با اطمینان بیشتری تصمیم‌های خود را اخذ کنند، بلکه به میزان چشمگیری می‌توان جلوی مخاطرات اخلاقی و کژگزینی‌ها را بگیرد. البته مساله شفافیت اطلاعات در بازار پول به ویژه برای موسسات پولی و بانک‌ها اهمیت به مراتب بیشتری دارد؛ به ویژه در سال‌های گذشته که مساله موسسات غیر مجاز و ورشکستگی بانک‌ها ریسک فعالیت بانک‌ها را افزایش داده است. در یک محیط شفاف، قرض‌دهنده‌ها و قرض‌گیرنده‌ها می‌توانند قواعد بازی را با دقت بررسی کرده، موسسات مختلف را بررسی و مقایسه کنند و در نهایت با لحاظ معیارهای مختلف بهترین موسسه را انتخاب کنند. در مقابل، در یک محیط غیر شفاف، افراد حقیقی و حقوقی قدرت تصمیم بهینه را ندارند و در نهایت اعتماد خود را به سیستم از دست می‌دهند.

متاسفانه امروزه در اقتصاد ایران عدم شفافیت به یک مساله بزرگ تبدیل شده و بسیاری از بازارها را با مخاطرات جدی مواجه کرده است؛ آخرین نمونه از عدم شفافیت که هزینه‌های چشمگیری به اقتصاد ایران وارد کرد، مساله موسسات غیر مجاز بود که رفاه بسیاری از خانوارها را به خطر انداخت. با این وجود، بررسی سابقه «بانک قرض الحسنه مهر ایران» نشان می‌دهد که این بانک همواره به متغیر شفافیت به عنوان یک متغیر کلیدی و موثر توجه کرده و فعالیت‌های خود را با شفافیت رضایت بخشی به اطلاع عموم رسانده است. از زوایای مختلفی می‌توان درجه شفافیت را در فعالیت یک بانک ردیابی کرد. از جمله این زمینه‌ها می‌توان به «شفافیت اطلاعات و صورت‌های مالی» و «شفافیت عملیاتی مانند نظم و شفافیت در جلسه مجامع عمومی بانک‌ها» اشاره کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد «بانک قرض الحسنه مهر ایران» در هر دو زمینه مذکور به شاخص شفافیت به عنوان یک متغیر محوری توجه کرده و آن را مورد تمرکز قرار داده است.

شفافیت عملکردی

یکی از نیازهای اساسی اقتصاد کشورمان افزایش میزان شفافیت مالی است، حسابدارى و گزارشگرى مالى در ارتقاء تصمیم گیرى و پاسخگویى و شفافیت مالى نقش به سزایى ایفا مى‌کند  . اولین و مهمترین جنبه از شفافیت در سیستم بانکی این است که بانک مورد هدف، وضعیت عملکرد خود را با ذکر جزییات به صورت منظم و در زودترین زمان ممکن به اطلاع عموم برساند؛ در چنین شرایطی است که مشتری می‌تواند وضعیت سلامت بانک را مورد ارزیابی قرار داده و با سایر بانک‌ها مقایسه کند و در نهایت تصمیمات بانکی خود را بر اساس این مقایسه انجام دهد. بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در راستای تاکیدات وزارت اقتصاد با انتشار گزارشات صورت‌های مالی همواره در یک اتاق شیشه‌ای با ذینفعان مواجه شده است. بررسی وضعیت «بانک قرض الحسنه مهر ایران» در خصوص شفافیت نشان می‌دهد این بانک هم به لحاظ دقت و هم به لحاظ نظم زمانی، همواره عملکرد خود را در وبسایت رسمی این بانک به اطلاع عموم رسانده است. اطلاعاتی که به طور منظم و در زمان‌های مشخص از عملکرد این بانک در اختیار عموم قرار می‌گیرد همواره به عنوان نقطه اتکایی بوده که صحت و سلامت فعالیت تخصصی این بانک را برای عموم به اثبات رسانده است.

از جمله این اطلاعات می‌توان به انتشار صورت‌های مالی در سایت و سامانه‌های رسمی بانک شامل: ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام، صورت جریان وجوه نقد و ... از جمله اقدامات موثر صورت گرفته در راستای شفاف سازی می باشد. در این راستا، صورت‌های مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در سایت رسمی بانک منتشر شده است. از جمله اطلاعات دیگری که از سوی این بانک به اطلاع عموم می‌رسد گزارش‌های عملکردی مانند «انتشار اطلاعات مربوط به مدیریت ریسک»، «انتشار اطلاعات بر اساس شاخص‌ها»، «انتشار اطلاعات مربوط به حاکمیت شرکتی و کنترل داخلی»، «انتشار اطلاعات مربوط به رویدادهای با اهمیت» و همینطور «اطلاعات مربوط به مقاطع زمانی» نیز برای بررسی دقیق مشتریان بالفعل و بالقوه از سوی این بانک در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. مرور مراحل رشد و توسعه «بانک قرض الحسنه مهر ایران» نشان می‌دهد اهتمام به شفاف بودن و ارایه به موقع اطلاعات نقش موثری در توسعه فعالیت این بانک داشته است؛ البته بخشی از شفافیت اطلاعات این بانک را می‌توان به ماهیت فعالیت این بانک؛ که بیشتر جنبه‌های اجتماعی را مورد توجه قرار می‌دهد، نسبت داد.

شفافیت عملیاتی

علاوه بر شفافیت عملکردی، دومین جنبه از شفافیت که برای بازار پول به ویژه فعالیت‌های بانکی اهمیت ویژه‌ای دارد شفافیت عملیاتی است. منظور از شفافیت عملیاتی این است که بانک مورد نظر تا چه حد عملیات فنی و غیرفنی خود را در معرض عموم قرار می‌دهد تا آحاد اقتصادی و مشتریان بالقوه و بالفعل با استفاده از آنها تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را اخذ کنند. یکی از مهمترین معیارها برای سنجش شفافیت عملیاتی اهتمام بانک برای برگزاری منظم مجامع عمومی است. هر چه مجامع یک بانک به صورت منظم و شفاف برگزار شود، جامعه سیگنال قدرتمندتری از شفافیت و سلامت فعالیت بانک دریافت می‌کنند. افزون بر این، به دلیل اینکه برخی از جریان فعالیت آتی بانک در طول مجامع تعیین می‌شود، مشتریان می‌توانند از این اطلاعات به خوبی استفاده کنند. مرور سابقه «بانک قرض‌الحسنه مهر ایران» در خصوص شفافیت عملیاتی نشان می‌دهد که این بانک همواره توجه به شفافیت عملیاتی را به عنوان محور فعالیت و توسعه خود برگزیده و در این خصوص عملکرد مطلوبی داشته است. شفافیت اطلاعاتی به همراه مجامع منظم باعث شده تا «بانک قرض‌الحسنه مهر ایران» به عنوان یک بانک شفاف، نظر بخش قابل توجهی از بازار پول ایران را جلب کند.