رشد تدریجی
صندوق ضمانت صادرات ایران چگونه به تکامل رسید؟
دوره اول - تجدید ساختار (سال‌های ۱۳۸۳-۱۳۷۴)
مجموع پوشش در سال‌های مذکور، معادل ۷۰۳ میلیون دلار و میانگین رشد پوشش‌ها در دوره ۱۰ساله شش درصد بود. شایان ذکر است، میانگین درصد رشد صادرات غیرنفتی کشور طی دوره مذکور ۹ درصد بود که مقایسه این دو رقم نشان می‌دهد که به‌رغم انجام فعالیت‌های اولیه نظیر تصویب اساسنامه، قانون چگونگی اداره صندوق، شکل‌گیری فرآیندهای صدور، طراحی محصولات جدید و... پوشش‌های صندوق با روندی همسان با رشد صادرات در حال افزایش بود؛ همچنین در این دوره، میانگین ضریب پوشش صادرات (سهم پوشش صندوق از صادرات غیرنفتی کشور) معادل ۷/ ۱ درصد بود.
دوره دوم - بلوغ (سال‌های ۱۳۹۴-۱۳۸۴)
صندوق در دوره دوم فعالیت خود با توجه به تعریف نقش و جایگاه ویژه آن در برنامه‌های سوم و چهارم توسعه به عنوان یکی از ابزارهای موثر در تسهیل و توسعه صادرات، تنوع صادراتی و پیشرفت طرح‌های فنی و مهندسی در توسعه صادرات کشور نقش خود را به عنوان یک پشتیبان قدرتمند برای ورود صادرکنندگان به بازارهای هدف پرریسک کشور ایفا کرده و به آمار عملکرد صدور در سال ۱۳۸۸، با ثبت رکورد ۱۶/ ۳ میلیارد دلار به بیشترین میزان خود در سال‌های فعالیت صندوق رسیده است. مجموع پوشش صندوق در این دوره بالغ بر ۳۴/ ۱۰ میلیارد دلار (بیش از ۱۴ برابر دوره قبل) و از میانگین رشدی، معادل ۲۸ درصد برخوردار است. این در حالی است که میانگین رشد صادرات غیرنفتی در دوره مذکور، ۱۸ درصد است. میانگین ضریب پوشش صادرات نیز در دوره مورد بررسی معادل ۳/ ۴ درصد است.
دوره سوم- تکامل (سال‌های ۱۳۹۷-۱۳۹۴)
در این دوره صندوق تلاش کرد تا با اقدامات گسترده‌ای از جمله طراحی محصولات جدید (نظیر بیمه‌نامه نوسانات نرخ ارز، ضمانت‌نامه‌های اعتباری خاص «پروژه‌های صادرات‌محور» و...)، همکاری و هماهنگی با سازمان توسعه تجارت ایران، بانک مرکزی و صندوق توسعه ملی و نظام بانکی در راستای زمینه‌سازی برای اجرای خطوط اعتبار خریدار، گسترش فعالیت‌های خود در فضای بین‌المللی از جمله عقد قرارداد اتکایی مشارکت (Quota- share Treaty) با بزرگ‌ترین اتکایی‌گر جهان به رهبری مونیخ ری، کمک به کاهش رتبه ریسک کشوری ایران و... نقش حمایتی خود را به خوبی ایفا کند. مجموع پوشش صندوق در این دوره خود، بیش از ۵۶/ ۶ میلیارد دلار (در بازه سه‌ساله) و میانگین رشد پوشش‌ها در این دوره ۳۴ درصد است. این در حالی است که میانگین رشد صادرات کشور با توجه به خروج آمریکا و اروپا از توافق برجام و اعمال تحریم‌ها علیه کشور، پایین‌ترین میزان رشد را در سال‌های مورد بررسی تجربه کرد (دو درصد). ضریب پوشش صادرات نیز در دوره مذکور ۲/ ۴درصد بود.
فعالیت‌های بین‌المللی
عضویت در اتحادیه برن و کلوپ پراگ: کلوپ پراگ یک شبکه تبادل اطلاعات برای بیمه‌گران اعتبار صادراتی است که صندوق ضمانت صادرات از سال ۱۹۹۹ به عضویت آن درآمده است. اتحادیه بین‌المللی بیمه‌گران اعتبارات صادراتی و سرمایه‌گذاری موسوم به اتحادیه برن نیز از ۸۴ عضو شامل موسسات اعتبار صادراتی دولتی (ECA)، بیمه‌گران خصوصی و آژانس‌های چندجانبه از ۷۳ کشور جهان تشکیل شده و نمایانگر همه جوانب صنعت بیمه اعتبار و سرمایه‌گذاری در سطح بین‌المللی است. با ادغام اتحادیه برن و کلوپ پراگ در می ۲۰۱۶، صندوق ضمانت صادرات ایران نیز به عضویت اتحادیه برن درآمد. در جلسات این اتحادیه، برگزاری نشست مشترک با صندوق‌های ضمانت صادرات کشورهای عضو، بحث و تبادل نظر درباره همکاری‌های بیمه‌ای و اتکایی، بررسی آخرین وضعیت پوشش‌ها و خسارات و بازیافت موسسات عضو، نحوه مطالبه ضمانت‌نامه‌های دولتی، نحوه بررسی ریسک کشورها و طبقه‌بندی ریسک، توسعه محصولات، مذاکره برای ارتقای رتبه ریسک ایران و... در برنامه نمایندگان صندوق قرار داشت.
عضویت در اتحادیه امان: اتحادیه موسسات اعتبار صادراتی کشورهای اسلامی موسوم به اتحادیه امان (AMAN UNION) در سال ۲۰۰۹ به ابتکار دو موسسه چندجانبه اسلامی (ICIEC) به عنوان بازوی بیمه‌ای بانک توسعه اسلامی و موسسه ضمان به عنوان شرکت بیمه اعتبار صادرات کشورهای عربی و ۱۴ موسسه بیمه صادرات و سرمایه‌گذاری ملی یا به تعبیری ECA اسلامی از جمله صندوق ضمانت صادرات ایران، ترکیه، امارات، الجزایر، مصر، اندونزی، اردن، لبنان، مالزی، عمان، سنگال، سودان و تونس تاسیس شد. در جلسات این اتحادیه، دسترسی به اطلاعات خریداران خارجی و امکان ارائه پوشش برای صادرکنندگان ایرانی با ضریب اطمینان بالا، بررسی زمینه‌های همکاری بیمه‌ای و اتکایی با سایر اعضا در برنامه نمایندگان صندوق قرار داشت. با توجه به عملکرد ویژه، صندوق ضمانت صادرات ایران در سال ۱۳۹۸ به مدت دو سال با اجماع مجمع عمومی اتحادیه، به سمت عضو هیات‌مدیره نائل آمد.
انعقاد تفاهم همکاری با موسسات همتا: در این تفاهم‌نامه‌ها طرفین در زمینه پوشش بیمه‌ای مشترک در کشور ثالث، بیمه اتکایی، تبادل اطلاعات اعتباری تجاری دو کشور، اعتبارسنجی خریداران و سایر حوزه‌های تسهیل‌کننده تجارت به توافق رسیده‌اند. از جمله تفاهم‌نامه‌های منعقده با موسسات همتا در سه سال اخیر می‌توان به توافقات منعقده با موسسات کشورهای ازبکستان، عمان، اسپانیا، لهستان، فنلاند، اسلواکی، پرتغال، اندونزی، برزیل، مجارستان، سریلانکا، سوئیس، آلمان، استرالیا، نروژ، هند، اتریش، سوئد و... اشاره کرد. انعقاد موافقت‌نامه همکاری با نهادهای مالی و موسسات خارجی: اسناد یادشده در زمینه همکاری اتکایی، بیمه‌ای، گزارش‌های اعتبارسنجی، خدمات مشاوره‌ای و... منعقد شدند.
عملکرد صندوق از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۷
طی سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۸ صندوق ضمانت صادرات رشد قابل توجهی در پوشش‌های تضمینی، خدمات فنی و مهندسی و صادرات کالا داشته است. حجم پوشش صندوق در سال ۸۸ به بیش از سه میلیارد دلار رسید، اما در سال ۱۳۸۹ میزان پوشش به شدت کاهش یافت و به حدود یک میلیارد دلار نزدیک شد. بیشترین حجم پوشش صندوق در سال ۱۳۸۸ مربوط به پوشش صادرات کالا بوده، اما پس از آن، بیشترین پوشش مربوط به پوشش‌های تضمینی بوده است (نمودار ۳). از سال ۱۳۹۳ عملکرد صندوق دوباره رشد مثبت قابل توجهی را تجربه و در سال ۹۷ از مرز دو میلیارد دلار عبور کرده است. عملکرد شش‌ماهه اول صندوق نیز با رشد ۷۰درصدی به ۲/ ۱ میلیارد دلار رسیده است.
اهداف آتی صندوق
طی سال‌های آتی مجموع صادرات غیرنفتی کشور از ۴۴ میلیارد دلار در سال ۹۷ به ۱۱۷ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۴ خواهد رسید که منجر می‌شود حجم صادرات قابل پوشش از ۳۱ میلیارد دلار به ۸۲ میلیارد دلار افزایش یابد. به عبارت دیگر، حدود ۷۰ درصد از صادرات غیرنفتی کشور از طریق صندوق توسعه صادرات قابل پوشش است (نمودار ۴). در این دوره، پیش‌بینی می‌شود حجم پوشش صندوق به ۷/ ۱۰ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۴ برسد. ضریب پوشش صندوق افزایش بیش از دوبرابری را نشان خواهد داد و در دوره مذکور از شش درصد به ۱۳ درصد افزایش خواهد یافت (نمودار ۵). برای دستیابی به این هدف، سرمایه مالی صندوق در این سال بایستی به یک میلیارد دلار برسد تا کفایت سرمایه لازم برای مدیریت تعهدات را داشته باشد. پیش‌بینی می‌شود تعداد پرسنل تخصصی نیز در سال ۱۴۰۴ به حدود ۱۰۷ نفر افزایش یابد که بیشترین افزایش در سال ۱۴۰۴ مورد انتظار است (نمودار ۶).
ارسال نظر