احیای زلزله‌زدگان با مداخلات روانی
زلزله فرصت خدمت مضاعف به اقشار آسیب‌پذیر بود
در این زلزله عملکرد بی‌نظیری در حوزه امداد، نجات، اسکان و بازسازی واحدهای مسکونی به ثبت رسید که ورود ۱۱ هزار میلیارد تومان اعتبار و نزدیک به پنج میلیون مترمکعب ساخت‌وساز طی ۱۹ ماه، رویدادهای بی‌سابقه‌ای بوده‌اند که در یک استان اتفاق افتاده است. رویدادهایی که جز با فداکاری و دلسوزی و نگاه به آینده مردم این سرزمین امکان ظهور پیدا نمی‌کرد. این زلزله اما علاوه بر دستاوردهای عمرانی و جان‌بخشی دوباره به حیات شهری، در ابعاد اجتماعی نیز اقداماتی نمونه و با قابلیت تبدیل به الگو را به ثبت رسانده است. در حالی که در غالب زلزله‌های با ریشتر بالا، علاوه بر ویرانی ساختاری، نوعی شوک بازگشت‌ناپذیر به ساخت روانی جامعه زلزله‌زده نیز وارد می‌شود. در رویدادهای شوک‌آور مانند زلزله آنچه پس از خرابی‌ها، آوار و تلفات انسانی و مادی به چشم می‌آید، دامنه تاثیر و موج روانی ناشی از این پدیده است.
مقابله صحیح با بحران‌های روانی شش هزار پس‌لرزه
اضطراب، افسردگی، ناامیدی و رفتارهای خطرناک در این‌گونه حوادث درصد قابل توجهی دارد و در صورت عدم مداخله به فروماندگی در بحران و دیربازیابی روحیه اجتماعی برای ادامه زندگی منجر می‌شود. از همین‌رو و با هدف‌گذاری صحیح، ضرورت مداخلات در زلزله استان کرمانشاه بیشتر احساس شد. چراکه علاوه بر خسارات انسانی و مادی، پدیداری بیش از شش هزار پس‌لرزه در مناطق زلزله‌زده، منطقه را مضطرب و نگران می‌ساخت که اگر اراده مردم و مشارکت مدنی کنشگران مردمی و حضور به‌موقع و دائمی مدیریت اجرایی استان در همه ابعاد آن و همکاری نهادها و ساختارهای غیردولتی، دولتی و حکومتی نبود، ممکن بود این شش هزار پس‌لرزه خود به بحرانی غیرقابل مهار بدل شود. اما چنین نشد و بحرانی که صورت بالقوه‌ای داشت هرگز به فعل بدل نشد. از آنجا که تاکید دولت‌های یازدهم و دوازدهم همواره تقویت و مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در مداخلات اجتماعی و فرهنگی بوده، زلزله بهترین فرصت برای نقش‌آفرینی این سازمان‌ها بود. در این حوزه ۱۵۰ تشکل مردم‌نهاد شامل سمن‌های استان و تشکل‌های اعزامی از سایر استان‌ها ورود پیدا کردند. این اقدامات علاوه بر کمک‌ها و توزیع اقلام و ارائه خدمات گروه‌های اجتماعی در همان ساعات نخست پس از زلزله بود.
تهدید بیماری‌های واگیردار را کنار زدیم
از سوی دیگر، در زلزله آبان ۹۶، علاوه بر مخاطرات روانی آنچه مناطق آسیب‌دیده را مورد تهدید قرار می‌داد، امکان گسترش بیمارهای عفونی و واگیردار در اثر تجمع زباله‌ها و آلودگی‌های ناشی از زلزله از جمله مختل شدن شبکه فاضلاب مناطق بود. اتفاقی که از قضا پس از بسیاری از زلزله‌ها رخ می‌دهد. ضمن اینکه گرمای بی‌سابقه منطقه در ۴۰ سال گذشته، بر حجم این نگرانی‌ها می‌افزود. با تقسیم کاری که انجام شد، در بیش از ۹۰۰ کیلومتر از مناطق زلزله‌زده سم‌پاشی صورت گرفت و مسائل بهداشتی به نحوی کنترل شد که شاخص‌ها حتی نسبت به قبل از زلزله نیز بهبود یافت. بیماری سالک از ۵۶ مورد به هشت مورد رسید.
تامین مطلوب امنیت در مناطق آسیب‌دیده
یکی دیگر از اقدامات قابل توجه استان در زلزله آبان‌ماه تامین امنیت مناطق به‌رغم تردد پرشمار مسوولان و مقامات ارشد کشور، به هم خوردن سامان اجتماعی منطقه و تهدیدات مرزی بود. واقع شدن مناطق زلزله‌زده در مرز ایران و عراق و تهدیدهای تروریستی گروه‌های فعال در عراق و سوریه بر اهمیت مراقبت امنیتی می‌افزود. در زلزله کرمانشاه، به‌رغم مرزی بودن مناطق آسیب‌دیده و همسایگی استان با استان‌های آلوده کشور همسایه، با اشراف اطلاعاتی که در منطقه وجود داشت و حضور موثر نیروهای نظامی و امنیتی کمترین معضل را شاهد بودیم.
زلزله فرصت خدمت مضاعف به اقشار محروم شد
یکی از موارد تبدیل تهدید زلزله به فرصت، امکان خدمت مضاعف به اقشار محروم و آسیب‌پذیر مناطق زلزله‌زده در استان کرمانشاه با تمرکز بر سطح کلان و منابع مالی تخصیص‌یافته در آن موقعیت بود. از مجموعه ۱۰۴ هزار خانه تخریبی و آسیب‌دیده در زلزله آبان‌ماه سال ۹۶، ۱۲ هزار و ۳۵۷ واحد مسکونی مربوط به مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) و بهزیستی بود که با مساعدت‌های بلاعوض دو نهاد مورد اشاره به میزان ۸۹۷ میلیارد و ۵۱۰ میلیون ریال بازسازی شده‌اند. همچنین هدایا و کمک‌های مردمی در مناطق زلزله‌زده، با ارزش ۹۷۴ میلیارد و ۲۷۷ میلیون ریال به شایستگی در مناطق زلزله‌زده توزیع شد.
در ساخت این واحدهای مسکونی از کمک‌های بنیادهای خیریه و خیرین نیز بهره برده شد که در مجموع در ساخت ۷۰۹ واحد مسکونی خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی به‌کار گرفته شد. همچنین به میزان ۱۷ میلیارد و ۵۸۲ میلیون و ۶۰۰ هزار ریال کمک حامیان طرح اکرام ایتام، خیرین خارج از کشور، موسسات خیریه استان‌ها به اقشار محروم و مشارکت‌های نقدی به سازمان بهزیستی در مناطق زلزله‌زده اعطا شد. کمک به اقشار محروم و آسیب‌پذیر در مناطق زلزله‌زده تنها به بخش مالی محدود نشد. به پنج هزار و ۷۰۴ نفر از خانوارهای تحت حمایت، خدمات مشاوره و روان‌درمانی ارائه شد. استقرار و تجهیز مرکز توانبخشی ارائه خدمات توانپزشکی، راه‌اندازی مرکز نگهداری شبانه‌روزی معلولان جسمی حرکتی برای معلولان زلزله، ساماندهی معلولان و آسیب‌دیدگان در زلزله، برپایی مهدکودک صحرایی و توزیع یک هزار و ۴۳ کانکس در بین خانوارهای تحت پوشش و آسیب‌پذیر از جمله اقداماتی بود که به کمک نهادهای حمایتی در استان صورت گرفت.
اقدامات پس از زلزله دستاورد بزرگ دولت است
مجموعه این اقدامات در حالی بود که عملکرد استان در حوزه امداد، نجات و ساخت‌وساز یک رکورد جهانی به حساب می‌آید. در نتیجه این اقدامات بوده که تهدید زلزله، به فرصتی برای توسعه و رشد استان بدل شده است. کمااینکه مجموعه این خدمات و اقدامات بوده که زلزله کرمانشاه را به عنوان یکی از دستاوردهای بزرگ دولت در گزارش‌ها قرار داده است. بدیهی است روحیه پیگیرانه و خستگی‌ناپذیر استاندار و پرکاری و تلاش وی در رقم خوردن این عملکرد نقش برجسته‌ای داشته است.
