قله مصرف
صنعت برق در یک سال گذشته چه کارنامهای داشته است؟
آمار مشترکین برق
مجموع مصرف برق کشور تا پایان هشتمین ماه امسال به ۱/ ۱۹۵ میلیارد کیلووات ساعت رسیده است. این عدد در مدت مشابه سال گذشته در حدود ۱۸۹ میلیارد کیلووات ساعت بوده است. از این‌رو مصرف کلی برق در کشور در سال جاری نسبت به سال گذشته رشد ۲/ ۳درصدی را مخابره می‌کند. همچنین میانگین مصرف ماهانه برق در سال ۹۷، در حدود ۶/ ۲۱ میلیارد کیلووات ساعت بوده و میانگین ماهانه مصرف در سال جاری، تاکنون ۴/ ۲۴ میلیارد کیلووات ساعت است که رشد بیش از ۱۱درصدی را نشان می‌دهد. البته با توجه به اینکه از پیک مصرف تابستان عبور کرده‌ایم، این میانگین نیز در طول ماه‌های پس از آبان، تعدیل خواهد شد.
در هشت ماه ابتدایی سال جاری، به سهم مصرف صنعتی کشور افزوده شد تا سهم صنعت از کل مصرف برق کشور به ۳/ ۳۲ درصد برسد. میزان افزایش مصرف بخش صنعتی کشور طبق داده‌های رسمی، معادل ۷/ ۶ درصد بوده است. علاوه بر این بخش، مصرف بخش مشترکین «خانگی»، «سایر مصارف» و «روشنایی معابر» نیز با رشد ثبت شده است، هرچند بزرگ‌ترین رشد متعلق به بخش صنعت است. در مقابل در بخش‌های «عمومی» و «کشاورزی»، میزان مصرف برق کاهش یافته است. در مجموع همچنان، بزرگ‌ترین مشتری برق، مشترکین بخش خانگی هستند که در حدود ۴/ ۳۴ درصد از کل برق تولیدی را مصرف می‌کنند.
وضعیت تعدادی: تعداد مشترکین خانگی برق کشور در پایان آبان‌ماه معادل ۲۹ میلیون و ۱۹۴ هزار مشترک اعلام شده است. از نظر تعدادی، میزان مشترکین خانگی در حدود ۵/ ۱ درصد نسبت به انتهای سال گذشته رشد کرده‌اند که در بین تمامی بخش‌ها، کمترین عدد بوده است. بیشترین رشد نسبی در مشترکین بخش عمومی رخ داده است. تعداد این مشترکین با ۹/ ۴ درصد رشد به یک میلیون و ۷۴۸ هزار مشترک در پایان هشتمین ماه سال رسیده است. تعداد مشترکین بخش کشاورزی در رتبه بعدی سریع‌ترین رشد قرار می‌گیرد. مشترکین این بخش نیز با رشد ۲/ ۳درصدی به ۴۵۸ هزار مشترک رسیده‌اند. کمترین تعداد مشترکین در بخش صنعتی قرار دارد. تعداد مشترکین این بخش معادل ۲۵۱ هزار مشترک اعلام شده است. در مجموع میزان کل مشترکین برق کشور نیز به بیش از ۳۶ میلیون عدد رسیده است. عددی که در پایان سال ۹۷ نزدیک به ۳۵ میلیون و ۷۰۰ هزار مشترک بود.
سرانه مصرف: سرانه مصرف مشترکین در بخش‌های مختلف به چه صورت است؟ طبعاً مشترکین بخش‌های اقتصادی کشور، مصرف سرانه بالاتری دارند. سرانه مصرف هر مشترک خانگی در طول هشت ماه ابتدایی سال جاری معادل ۲۳۰۰ کیلووات ساعت بوده است. در حالی که سرانه مصرف کل مشترکین معادل ۵۳۶۵ کیلووات ساعت برآورد می‌شود. از این‌رو هر مشترک خانگی، کمتر از نصف سرانه کل مشترکین، تا پایان آبان‌ماه امسال مصرف کرده است. بیشترین سرانه مصرف، با اختلاف در اختیار بخش صنعتی قرار دارد. هر مشترک برق صنعتی در طول هشت ماه ابتدایی سال جاری، بیش از ۲۵۱ هزار کیلووات ساعت مصرف کرده است؛ یعنی به میزان ۱۱۰ مشترک خانگی. با توجه به اینکه قیمت برق در ایران غیرواقعی و دارای یارانه قابل توجهی است، می‌توان گفت هر مشترکی که سرانه مصرف بالاتری دارد، نفع‌برنده اصلی از یارانه برق محسوب می‌شود. از این‌رو بخش‌های اقتصادی کشور، به میزان بسیار بیشتری از یارانه برق نسبت به مشترکین خانگی بهره‌مند می‌شوند. سرانه مصرف هر مشترک کشاورزی نیز تا پایان آبان ۹۸، معادل ۶۵ هزار کیلووات گزارش شده که به میزان ۲۸ مشترک خانگی است.
میزان توسعه شبکه توزیع برق
شبکه توزیع کشور با وجود مشکلات بودجه‌ای و کمبود منابع دولت، نسبت به انتهای سال ۹۷ با توسعه همراه شده است. اجزای شبکه توزیع از شبکه فشار، ترانسفورماتورها و ظرفیت ترانسفورماتور، نسبت به پایان سال ۹۷، توسعه یافته‌اند. مجموع طول شبکه فشار متوسط و ضعیف، تا پایان آبان ۹۸ نسبت به پایان اسفند ۹۷، معادل ۱/ ۱ درصد رشد کرده است. طول شبکه فشار متوسط در پایان هشتمین ماه سال به ۴۳۷ هزار کیلومتر رسیده است که در قیاس با انتهای سال گذشته، ۲/ ۱ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین به تعداد ترانسفورماتورهای موجود در شبکه توزیع، ۱۶ هزار دستگاه اضافه شده است تا تعداد ترانسفورماتورها در شبکه به ۷۳۸ هزار دستگاه ارتقا یابد. میزان رشد تعداد ترانسفورماتورها نسبت به اسفند ۹۷ معادل ۱/ ۲ درصد طبق آمارهای رسمی بوده است. همچنین به ظرفیت ترانسفورماتورهای شبکه توزیع نیز در طول هشت ماه ابتدایی سال جاری افزوده شده است. بر اساس داده‌های در دسترس، ظرفیت ترانسفورماتورها در پایان ماه هشتم، به ۱۲۷۰۹۵ مگاوات ارتقا یافته که نسبت به پایان سال ۹۷، رشد ۵/ ۱درصدی را مخابره می‌کند. اگر میزان توسعه شبکه توزیع در سال جاری با هشت ماه ابتدایی سال گذشته مقایسه شود، مشاهده می‌شود که سرعت رشد اندکی نسبت به سال قبل کندتر شده است. میزان توسعه هشت‌ماهه در تمامی بخش‌های شبکه توزیع به استثنای ظرفیت ترانسفورماتورها، نسبت به هشت ماه ابتدایی سال ۹۷، با افت سرعت همراه بوده است.
وضعیت صنعت برق در روستاها
از ابتدای سال تا پایان آبان ۹۸، تعداد ۷۰ روستا برق‌دار شده‌اند. تعداد خانوارهای روستایی که در سال جاری به شبکه برق کشور متصل شدند، بالغ بر ۱۱۴۰ خانوار بوده است. در حالی که در هشت ماه ابتدایی سال گذشته، تعداد ۶۵ روستا به شبکه وصل شده بودند و تعداد خانوارهای جدید در شبکه برق، معادل ۷۵۸ خانوار گزارش شده بود. در نتیجه علاوه بر اینکه در سال جاری تعداد روستاهای جدید برق‌دار با اندکی رشد همراه شده، به نظر تمرکز بر روستاهایی معطوف شده که دارای جمعیت و تعداد خانوار ساکن بیشتری بوده‌اند. به موجب این رشد، شبکه فشار روستایی تا پایان آبان ۹۸ به ۲۴۶ هزار کیلومتر رسیده که نسبت به آبان ۹۷، برابر با ۳/ ۰ درصد رشد کرده است. به همین تناسب بر تعداد ترانسفورماتورها و ظرفیت ترانسفورماتورها نیز در برق روستایی افزوده شده است. تعداد ترانسفورماتور روستایی در پایان هشتمین ماه سال به ۷۷ هزار و ۴۱۰ دستگاه رسیده است که در قیاس با آبان‌ماه ۹۷، حدود ۴/ ۰ درصد افزایش نشان می‌دهد.
پوشش پیک مصرف
زمان پیک شبکه برق در سال جاری، بعدازظهر ۳۱ تیرماه گزارش شده است. در آن زمان مصرف برق به حدود ۵۷ هزار و ۶۸۱ مگاوات رسیده بود. این میزان نسبت به پیک سال قبل، حدود یک درصد رشد یافته است. از این‌رو قدرت عملی شبکه سراسری نیز نسبت به سال گذشته با رشد همراه بوده است. طبق اعلام وزارت نیرو قدرت عملی شبکه سراسری در زمان پیک معادل ۶۳ هزار مگاوات گزارش شده که نسبت به سال قبل، حدود چهار درصد رشد کرده است. قدرت عملی برق شبکه در نیروگاه‌های اتمی و حرارتی در زمان پیک نسبت به سال ۹۷، معادل ۵/ ۴ درصد رشد را نشان می‌دهد. البته قدرت تامین‌شده در زمان پیک، معادل ۵۶ هزار و ۹۲۶ مگاوات بوده است که کمتر از هزار مگاوات از نیاز مصرف کمتر بوده و تقریباً قادر به تامین پیک شده است. غالب قدرت تامین‌شده از نیروگاه‌های حرارتی و اتمی تغذیه شده است. بر اساس اعلام وزارت نیرو، تولید این نوع نیروگاه‌ها در زمان پیک معادل ۴۷ هزار مگاوات بوده که در قیاس با سال گذشته ۴/ ۵ درصد رشد را ثبت کرده است. اما رشد اصلی را باید در نیروگاه‌های
برق آبی و انرژی تجدیدپذیر جست‌وجو کرد. میزان تولید این نیروگاه‌ها در زمان پیک معادل ۹۵۰۰ مگاوات بوده که نسبت به پایان سال ۹۷، حدود ۵/ ۱۵۲ درصد رشد کرده است. این رشد نقش قابل ملاحظه‌ای در پوشش کسری شبکه در زمان پیک بازی کرده است. به نظر رشد اصلی در نیروگاه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر رخ داده است. چراکه طبق اعلام وزارت نیرو، ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی انرژی‌های تجدیدپذیر تا پایان آذرماه معادل ۸۴۹ مگاوات بوده که نسبت به پایان سال ۹۷، بیش از ۲۱ درصد رشد کرده است. البته بیشترین رشد اسمی در ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌ها، مربوط به تولید پراکنده است که با ۷/ ۲۳ درصد رشد نسبت به اسفند ۹۷، به ۱۷۰۰ مگاوات رسیده است. همچنین به میزان ۷۰ مگاوات نیز دریافت برون‌مرزی در زمان پیک ثبت شده است. توسعه در ظرفیت نیروگاهی کشور تقریباً در غالب انواع نیروگاه‌ها رخ داده است. البته در این میان، نیروگاه‌های بخاری، دیزلی و اتمی بدون تغییر ظرفیت مانده‌اند و با همان ظرفیتی در ۹ ماه ابتدایی سال جاری کار کرده‌اند که در پایان سال گذشته کار می‌کردند. به نظر می‌آید سیاست توسعه‌ای در ظرفیت نیروگاه‌ها به سمت تولید پراکنده و انرژی‌های تجدیدپذیر متمایل شده، چراکه رشد نسبی این نیروگاه‌ها در قیاس با انواع نیروگاه‌های دیگر چشمگیر بوده است.
همچنین تولید ناویژه نیروگاه‌های برق از ابتدای سال تا پایان آذرماه ۹۸ نیز در مجموع نسبت به انتهای سال ۹۷، رشد ۸/ ۳درصدی را ثبت کرده است. تولید ناویژه جمع انرژی تولیدی مولدهای برق یک نیروگاه است که طی یک دوره زمانی معین روی پایانه خروجی مولدها بر حسب کیلووات ساعت اعلام می‌شود. مجموع تولید ناویژه انرژی برق از ابتدای سال ۹۸ معادل ۹/ ۲۵۶ میلیارد کیلووات ساعت بوده است. البته عمده این تولید بر دوش نیروگاه‌های حرارتی و اتمی است (حدود ۹۰ درصد). ۱۰ درصد دیگر تولید ناویژه نیز به واسطه نیروگاه‌های برق‌آبی تامین شده است. تولید ناویژه در این نیروگاه‌ها نسبت به انتهای سال ۹۷ بیش از سه برابر شده است که باز هم نشان از تمرکز صنعت برق بر نیروگاه‌های جدید دارد.
بهره‌برداری از واحدهای نیروگاه‌ها
از ابتدای سال تا پایان آذر ۹۸ به میزان ۲۰۸۹ مگاوات از واحدهای نیروگاهی بهره‌برداری شده است. البته میزانی که طبق پیش‌بینی تا پایان سال باید مورد بهره‌برداری قرار گیرد، حدود ۳۹۰۰ مگاوات است؛ از این‌رو در بازه ۹ماهه حدود ۵۳ درصد از هدف تامین شده و به نوعی عقب‌ماندگی در این مساله مشاهده می‌شود. بهترین عملکرد را در بهره‌برداری واحدهای نیروگاهی نیروگاه‌های تولیدپراکنده و برق‌آبی داشته‌اند. از ابتدای سال تا پایان نهمین ماه، به میزان ۷۱ درصد از میزان پیش‌بینی‌شده واحدهای برق‌آبی، بهره‌برداری شده است. این عدد برای نیروگاه‌های تولید پراکنده معادل ۹۳ درصد بوده است. از ابتدای سال حدود ۳۲۸ مگاوات از واحدهای نیروگاهی تولید پراکنده بهره‌برداری شده است. در مجموع میزان بهره‌برداری از واحدهای نیروگاهی در قیاس با سال گذشته بهبود چشمگیری را منعکس می‌کند. در سال گذشته در بازه ۹ماهه ابتدایی، ۱۲۶۵ مگاوات واحد نیروگاهی بهره‌برداری شده بود که عملکرد در این زمینه در بازه مشابه امسال با ۶۵ درصد رشد همراه بوده است. ضعیف‌ترین عملکرد بهره‌برداری نیز در نیروگاه‌های چرخه ترکیبی به چشم می‌خورد. به گزارش وزارت نیرو در این نیروگاه‌ها مجموعاً ۴۸۰ مگاوات واحد نیروگاهی بهره‌برداری شده که نسبت به رقم هدف در سال جاری، عملکرد ۴۲درصدی را بازگو می‌کند.
افت رشد شبکه انتقال و فوق توزیع
جمع خطوط انتقال و فوق توزیع در صنعت برق کشور، به میزان ۸/ ۰ درصد تا پایان سومین فصل سال، توسعه یافت. عمده این رشد در شبکه فوق توزیع رخ داده است. موجودی مدار شبکه فوق توزیع در پایان آذرماه معادل ۱/ ۷۴ هزار کیلومتر بوده که نسبت به پایان سال ۹۷، معادل ۱/ ۱ درصد رشد را نشان می‌دهد. در حالی که رشد مدار شبکه انتقال حدود ۴۵/ ۰ درصد گزارش شده است. مجموع شبکه انتقال در پایان آذرماه امسال برابر با ۵/ ۵۳ هزار کیلومتر بوده است. در شبکه انتقال، بیشتر خطوط ۴۰۰ کیلوواتی از سوی صنعت برق توسعه یافته است. میزان رشد این خطوط حدود ۹/ ۰ درصد بوده که در قیاس با خطوط ۲۳۰ کیلوواتی، چهار برابر سریع‌تر گزارش شده است. در شبکه فوق توزیع، تقریباً خطوط ۱۳۲ کیلووات و خطوط ۶۳ کیلووات، به موازات یکدیگر رشد کرده‌اند و سرعت رشد خطوط حدود ۱/ ۱ تا ۲/ ۱ درصد نسبت به پایان سال ۹۷ ثبت شده است.
همچنین ظرفیت پست‌های شبکه انتقال و فوق توزیع نیز در ۹ماهه ابتدایی سال ۹۸، به میزان دو درصد رشد کرده است. در حالی که میزان رشد ظرفیت پست‌های شبکه انتقال و فوق توزیع در بازه ۹ماهه سال ۹۷، معادل ۱/ ۳ درصد بود. در نتیجه در سال جاری، میزان توسعه ظرفیت پست‌های شبکه با افت همراه شده است. به گزارش وزارت نیرو، میزان پست‌های انتقال ۳/ ۲ درصد و میزان پست‌های فوق توزیع نیز ۷/ ۱ درصد در سه فصل ابتدایی سال جاری رشد کرده‌اند. اکنون ظرفیت پست‌های انتقال به حدود ۱۵۶ هزار مگاوات آمپر و ظرفیت پست‌های فوق توزیع به ۱۱۱ هزار مگاوات آمپر ارتقا یافته است. در پست‌های انتقال، عمده رشد در پست‌های ۴۰۰ کیلوواتی و در فوق توزیع نیز عمده رشد در پست‌های ۶۳ و ۶۶ کیلوواتی گزارش شده است.
