عضو شورای شهر پاسخ می‌دهد
تهران برای گردشگران؛ مقصد یا معبر؟
به رغم سابقه تاریخی شهر تهران و ظرفیت‌هایی که برای توسعه این صنعت مهم و درآمدزا در پایتخت وجود دارد،اما از سال‌های گذشته تاکنون از این ظرفیت در جهت ایجاد یک منبع درآمد پایدار در شهر تهران استفاده نشده و عملا گردشگری در شهر تهران مورد غفلت واقع شده است؛علت این موضوع را در چه می‌دانید؟
متاسفانه در شهر تهران به رغم وجود امکانات قابل توجه و ظرفیتهای بسیار بالایی که برای جذب گردشگر در شهر وجود دارد چه در حوزه گردشگری شهری، چه در حوزه گردشگری ملی و چه در سطح گردشگری بین‌المللی، اقدام موثری به منظور تبدیل شهر تهران به یک مقصد گردشگری انجام نشده است؛هم‌اکنون شهر تهران از ظرفیتهای بسیار بالایی برای تبدیل شدن به مقصد گردشگری در حوزه‌های گوناگون اعم از گردشگری طبیعی، ورزشی، تاریخی، سلامت، علمی و ... برخوردار است و در بسیاری از این زمینه‌ها امکانات بالقوه و وسیعی نسبت به سایر شهرهای کشور وجود دارد؛
به لحاظ گردشگری طبیعی فاصله کوه تا کویر در تهران بسیار کوتاه و کمتر از یکساعت است و جاذبه‌های متنوع طبیعی دیگری همچون ارتفاعات زیبا، پارک‌ها و فضاهای سبز شهری و طبیعت متنوع در این شهر وجود دارد که در صورت توسعه گردشگری دراین شهر و شناساندن آن به گردشگران در هر سطحی(شهری، ملی و بین‌المللی) این مکان‌ها می‌تواند مورد استقبال بسیار واقع شود؛ این در حالی است که تهران به لحاظ جاذبه‌های زیارتی و تاریخی موزه‌ها و بناهای بازمانده از دوره‌های گذشته نیز می‌تواند برای گردشگران جذاب باشد؛ بناهای چند هزار ساله در شهر تهران وجود دارد که می‌تواند مکان‌های مناسبی برای استقبال و بازدید گردشگران باشد؛ در حوزه گردشگری سلامت وجود مراکز درمانی و بیمارستانی متعدد و پیشرفته نه تنها در سطح کشور که در سطح کشورهای همسایه و حتی در بسیاری موارد در سطح کشورهای پیشرفته دنیا می‌تواند منجر به جذب گردشگر از نقاط مختلف جهان شود، اما در این حوزه نیز آن‌طور که باید و شاید اقدامی به منظور شناساندن پتانسیل‌ها واستفاده از ظرفیت‌ها انجام نشده است.
در حوزه گردشگری ورزشی، تفریحی و .. نیز به همین صورت است؛ در آسیب‌شناسی‌های انجام شده یکی از دلایل این موضوع که شاید بتوان از آن به عنوان مهم‌ترین دلیل عدم توسعه‌یافتگی گردشگری در سطح شهر یاد کرد آن است که طی سال‌ها ودوره‌های گذشته تاکنون، موضوع گردشگری و توسعه صنعت گردشگری در تهران چندان مورد توجه و تمرکز مدیران مجموعه شهری پایتخت قرار نداشته است؛به همین دلیل در سال‌های گذشته اساسا این موضوع مورد توجه قرار نگرفته که تهران می‌تواند به یک مقصد گردشگری پربازده برای شهر تبدیل شود.
عمده گردشگران به خصوص گردشگران خارجی برای عزیمت به سایر نقاط کشور که از جاذبه‌های توریستی و گردشگری برخوردار و در این حوزه شناخته شده‌اند معمولا ابتدا به شهر تهران سفر کرده واز تهران به سایر شهرها می‌روند.تهران می‌تواند از این فرصت استفاده کند؟
بله در واقع در سال‌های گذشته تاکنون تهران مقصد گردشگری نبوده است؛ بلکه معبر گردشگری و گردشگران بوده است؛ به این معنا که همان طور که اشاره کردید اگر چه گردشگران خارجی برای گردشگری در ایران ابتدا به تهران (به دلیل وجود فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره))، می آیند اما معمولا در سفرهای خارجی و حتی برخی سفرهای داخلی از تهران به عنوان یک پایانه به منظور سفر به سایر نقاط کشور استفاده می‌شود.در واقع نقش تهران هم‌اکنون در عمده سفرهای بین شهری و بین‌المللی به عنوان یک معبر مطرح است.
طی دو سال گذشته و در دوره جدید مدیریت شهری تهران آیا تصمیم یا اقدامی برای توسعه گردشگری در شهر تهران انجام شده است؟
در دو سال اخیر شعاری در مجموعه مدیریت شهری تهران و همچنین شورای شهر مطرح شد مبنی بر اینکه تهران به یک مقصد گردشگری تبدیل شود. در واقع مجموعه اقدامات و سیاست‌هایی در نظر گرفته شده است که هم خود تهرانی‌ها که در مجاورت یا در فاصله کمی از تعداد قابل توجهی از اماکن تاریخی، تفریحی و برخوردار از جاذبه‌های توریستی قرار دارند و هم سایر گردشگران در سطوح ملی و بین‌المللی با این جاذبه‌ها آشنا شوند. بعد از توسعه گردشگری در سطح شهر، توسعه گردشگری ملی قرار دارد که ساکنان سایر شهرها نیز تهران را به عنوان یک مقصد گردشگری شناسایی و از آن دیدن کنند و همچنین از جاذبه‌های گردشگری پایتخت استفاده کنند؛ با این حال هم‌اکنون یک اولویت اساسی در ارتباط با توسعه گردشگری در پایتخت مطرح است و آن توسعه گردشگری بین‌المللی و جذب توریست‌های خارجی به شهر تهران است. هم‌اکنون آمار بازدید توریست‌های خارجی از اماکن تاریخی، فرهنگی، توریستی و تفریحی شهر تهران زیاد نیست این در حالی است که تهران به دلیل جاذبه‌های فراوانی که دارد ظرفیتی به مراتب بیش از میزان فعلی برای جذب توریست وگردشگر دارد.
شورای شهر در این زمینه چه اقدامی انجام داده است؟
در برنامه پنج ساله سوم شهرداری در ماده ۷۲ شهرداری ملزم به تهیه لایحه تاسیس سازمان گردشگری شده است؛ براین اساس شهرداری موظف است این لایحه را تا قبل از پایان سال جاری تهیه و به شورا ارائه کند. این سازمان در واقع با هدف توسعه صنعت گردشگری در شهر تهران، تبدیل این صنعت به یکی از منابع درآمدی پایدار در شهر و همچنین یکپارچه شدن انجام اقدامات مورد نیاز در شهر در حوزه گردشگری و صنایع دستی از طریق انجام تفاهم مشترک با وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، ایجاد خواهد شد. در واقع در نظر داریم تمام فعالیت‌های مرتبط با امر گردشگری در شهر تهران شامل مدیریت و سیاست‌گذاری‌های شهری و ... زیر مجموعه این سازمان باشد. براساس این ماده، شهرداری موظف است با همکاری دستگاه‌های ذیربط به منظور توسعه گردشگری شهری اعم از دینی، انقلابی، طبیعی، سلامت، ورزشی، صنعتی و تاریخی که معطوف به مولدسازی میراث و هویت تاریخی و طبیعی شهر باشد، نسبت به شناسایی، احیاء و تجهیز فضاهای دارای ظرفیت گردشگری شهری با مشارکت بخش خصوصی و سازمان‌های مردم نهاد، لایحه «تشکیل سازمان گردشگری» را تهیه و به شورای شهر ارائه کند؛ به‌روزرسانی سامانه‌های آمار و اطلاعات در زمینه گردشگری و بافت‌‌های ارزشمند و مکان رویدادها با همکاری وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین بهره‌برداری بهینه از قابلیت‌‌ها و ظرفیتهای خاص مناطق ۲۲گانه به منظور توسعه قطب‌‌های گردشگری در پنج پهنه از شهر تهران از دیگر تکالیفی است که شهرداری مکلف به انجام آن شده است.
این اقدام چه تاثیری در بهبود زندگی شهروندان تهرانی خواهد داشت؟ در واقع آیا تاسیس چنین سازمانی و گسترش گردشگری در شهر تهران اثری در سطح کیفی زندگی شهروندان نیز خواهد داشت؟
زمانی که شهر توریسم‌محور باشد و صنعت گردشگری به معنای واقعی در شهر توسعه پیدا کند و در واقع شهر با رویکرد جذب گردشگر و برای این منظور آماده‌سازی شود، به تبع کیفیت سکونت در شهر برای شهروندان نیز افزایش پیدا خواهد کرد.در واقع به طور طبیعی با گسترش گردشگری در شهر تهران، زیست‌پذیری شهر برای شهروندان ارتقا پیدا می‌کند. مثال ساده این موضوع به افزایش مطلوبیت محیط منزل برای ساکنان خانه زمانی که این خانه آماده پذیرایی از مهمان است برمی‌گردد؛ همان گونه که در زمان عزیمت مهمان به منزل، ساکنان منزل نیز به دلیل آماده‌سازی محیط خانه برای پذیرایی از مهمان از مطلوبیت بیشتری برای سکونت برخوردار می‌شوند در شهر نیز همین حالت تکرار می‌شود؛در یک گام فراتر از این می‌توان گفت اگر بتوانیم تهران را با رویکرد گردشگری آماده سازی کنیم و سازمان گردشگری ایجاد و به درستی عملکرد خود را انجام دهد بسیاری از مشکلات و مسائلی که هم‌اکنون در شهر تهران وجود دارد و منجر به تنزل کیفیت زندگی شهروندان شده است نیز حل و فصل خواهد شد؛این در حالی است که حضور گردشگران در شهر به دلیل تلطیف فضای شهری، بازخورد فرهنگی و امکان ایجاد گفت‌وگو بین مردمان متعلق به تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف و ... تهران را به شهری با جاذبه‌های قابل توجه تبدیل می‌کند.
این رویداد به توسعه اقتصاد شهر چه کمکی می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین اثرات توسعه گردشگری در هر شهری به خصوص شهر تهران، توسعه درآمدهای پایدار، ایجاد اشتغال و ارتقای اقتصاد شهر است؛ براساس آمارها هر گردشگر حدود ۷۰۰ دلار در ایران هزینه می‌کند که با افزایش تعداد گردشگران در شهرها درآمدهای شهر از این محل نیز به طور طبیعی افزایش می‌یابد؛ تجارب بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای همسایه از جمله ارمنستان،ترکیه،گرجستان و ... نشان می‌دهد استفاده از ظرفیتهای گردشگری تا چه میزان بر درآمدزایی و اقتصاد این شهرها و به خصوص ایجاد اشتغال در شهر موثر بوده است. این کشورها با استفاده از حداقل امکانات خود موفق به جذب تعداد قابل توجهی توریست از جای جای کره زمین شده‌اند و از این طریق رونق اقتصادی ایجاد کرده‌اند. این در حالی است که تا چند سال پیش عمده این کشورها با مشکلات شدید اقتصادی دست به گریبان بودند. واقعیت آن است که اگر ما نیز در حوزه گردشگری در سال‌های گذشته اقدامات لازم را انجام داده بودیم و از این نظر کشوری توسعه یافته بودیم هم‌اکنون فشارهای ناشی از تحریم‌های اقتصادی و ممانعت از فروش نفت کمتر بر زندگی شهروندان اثرگذار بود؛ در واقع بسیاری از مشکلات اقتصادی به واسطه افزایش حضور توریست‌ها در شهرها حل‌وفصل می‌شود و شاید بزرگ‌ترین اثر گسترش صنعت گردشگری را بتوان ارتقای سطح اقتصاد شهری عنوان کرد.
آیا تهران با همین وضعیت فعلی می‌تواند میزبان خوبی برای گردشگران به خصوص گردشگران خارجی باشد؛ زیرساخت‌ها تا چه اندازه مهیاست و در این زمینه چه موانع و کمبودهایی وجود دارد؟
هم‌اکنون معضل و مانع اصلی در مسیر توسعه گردشگری در شهر تهران موضوع زیرساخت نیست؛ هر چند در این زمینه کمبودهایی وجود دارد؛برای مثال تعداد و استانداردهای هتل‌ها در شهر تهران باید افزایش پیدا کند و ارتقا یابد؛ اما مشکل اصلی در این زمینه در وهله اول به مشکلات مدیریتی و در وهله بعد به یکپارچه نبودن سیاست‌گذاری و انجام اقدامات در شهر تهران برای توسعه گردشگری مربوط می‌شود؛ با این حال در شرایط فعلی با تعاملاتی که بین مدیران شهر تهران و مدیران گردشگری در دولت انجام شده تا حدی تفاهم مشترک ایجاد شده است؛ هم‌اکنون جاذبه‌های گردشگری بسیاری در شهر تهران وجود دارد اما به دلیل یکپارچه نبودن مدیریت این موضوع در شهر و نبود هدف‌گذاری برای توسعه این فضاها به عنوان مکان‌های کسب درآمد و درآمدزایی شهری،بسیاری از آنها نه تنها درآمدزا نیستند، بلکه زیان ده هم هستند و مدیریت شهری برای نگه‌داری از آنها نیازمند صرف هزینه‌های هنگفت است؛ باید به سمتی برویم که این مراکز اولا بتوانند با درآمد ناشی از بازدید گردشگران هزینه‌های خود را تامین کنند و در گام‌های بعدی حتی برای شهر درآمدزا شوند.
با این حال نمی‌توان موضوع کمبود هتل‌ها و فضاهای اقامتی برای اسکان گردشگران در شهر تهران را نادیده گرفت؛ لازم است در این زمینه نیز تدابیری اندیشیده شود.
درست است؛ متاسفانه در این زمینه دچار کمبود هستیم و همانگونه که اشاره شد بسیاری از هتل‌ها و اقامتگاه‌های موجود استانداردهای لازم برای اسکان گردشگر خارجی را ندارند. یکی از دلایل این موضوع زیاد بودن هزینه‌های بالاسری این مراکز است که باید به نحوی عمل شود تا این هزینه‌ها کاهش پیدا کند؛ علاوه بر هتل‌ها و مسافرخانه‌ها، برخی از خانه‌های تاریخی نیز طی سال‌های اخیر به اقامتگاه‌های بوم‌گردی تبدیل شده‌اند، اما تعداد آنها کافی نیست و علاوه بر این، این اقامتگاه‌ها چندان شناخته شده نیستند. با این حال در نظر داریم با تشکیل سازمان گردشگری برای همه این مشکلات راه‌حل‌هایی مناسب طراحی و اجرا کنیم.از جمله آنکه در نظر داریم مشوق‌ها و تسهیلاتی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه در نظر گرفته و اعمال کنیم تا سرمایه‌گذاران با استفاده از این مشوق‌ها ترغیب به ورود به این صنعت وسرمایه‌گذاری در این حوزه شوند. هم‌اکنون نیز این آمادگی وجود دارد با تسهیلات و مشوق‌هایی سرمایه‌گذاران بتوانند با شهرداری بر روی اراضی شهری به صورت مشارکتی اقدام به ساخت هتل‌ها ومراکز اقامتی کنند؛ آنچه در نظر داریم آن است که بخش خصوصی در این زمینه ورود کند و شهرداری‌ها تنها تسهیل‌کننده و کمک‌کننده به این امر باشند؛ تلاش داریم تهرانگردی را به پدیده‌ای ملی و بین‌المللی تبدیل کنیم و به آن عمومیت دهیم.
