در گفت‌وگو با تورج زارع بررسی شد
زوایای پیدا و پنهان تولید آلومینا
سال ۹۹ باید منتظر چه اقداماتی از سوی شرکت آلومینای ایران باشیم؟ آیا قرار است رکوردی جابه‌جا شود؟
شرکت آلومینای ایران با بوکسیت هایی که در اختیار دارد سالانه ۲۴۰ هزار تن آلومینا تولید می‌کند. در طراحی اولیه این کارخانه قرار بود محصولات با مواد اولیه بوکسیت باکیفیت مدول ۶/ ۴ تولید شود، اما با توجه به اینکه کیفیت معادن داخل کشور پایین تر از این مقدار بود، در حال حاضر آلومینا با بوکسیت با کیفیت ۷/ ۳ مدول در این شرکت تولید میشود. عدم تامین بوکسیت کیفیت ۶/ ۴ باعث شد تولید حدود ۱۵ درصد کاهش یابد. اما کارخانه با کسب دانش فنی استفاده از بوکسیت با کیفیت پایین‌تر (۷/ ۳ مدول)، تولید متناسب با آن حدود ۲۴۰ هزار تن دارد که یک موفقیت به شمار می‌رود. امسال با تکمیل زیرساخت‌هایی که از سال‌های گذشته در دست اقدام قرار گرفته بود و با وجود خروج معدن تاش (به‌عنوان یکی از معادن غنی کشور در بخش آلومینا) از مدار، اما خوشبختانه طی ۳ ماه گذشته بهترین تولید را نسبت به سال‌های گذشته تجربه کرده‌ایم. برای سال جاری این هدف دنبال میشود که کارخانه آلومینای ایران رکورد تولید آلومینا را بزند که این هدف به دلیل زیرساخت‌هایی که فراهم شده تاکنون تحقق پیدا کرده است. بر اساس برنامه‌های تعریف شده پروژه‌های دستیابی به ظرفیت ۲۸۰ هزار تن در دستور کار قرار گرفته و اکنون در مرز تولید ۲۵۰ هزار تن آلومینا هستیم. در این میان اگر معدن تاش اضافه شود به طور قطع به رکورد تولید سالانه شرکت آلومینا دست خواهیم یافت.
در سایر زیربخش‌های مجموعه آلومینای ایران، برنامه‌های توسعه‌ای دیگری در دستور کار است؟
برای دستیابی به ظرفیت تولید ۲۸۰ هزار تن، برنامه های افزایش ظرفیت ۳۰ هزار تنی در مرحله عملیاتی قرار گرفته است.یکی از پروژه‌هایی که تعریف شده توسعه واحد گل قرمز است، واحدی که در آن باطله‌های فرآوری بوکسیت جدا می شود. در فاز نخست پروژه‌های این واحد ۱۵ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام شده و کمتر از دو ماه دیگر هم فعالیت آن آغاز میشود و فاز دوم توسعه این واحد با احداث دو تیکنر دیگر در مرحله مناقصه انتخاب پیمانکار قرار دارد. برنامه دیگری که جهت تحقق ظرفیت ۲۸۰ هزار تن در حال پیگیری است، پروژه پیش فرآوری بوکسیت به روش واسطه سنگین است. این روش به دلیل اینکه بوکسیت‌ها کم عیار نیستند در دنیا انجام نشده است، اما این اتفاق برای اولین بار در کشور از سوی شرکت آلومینای ایران انجام خواهد شد. علاوه بر طرح‌های مذکور، نصب پمپ‌های عظیم برای رسوب‌زدایی از خطوط انحلال از دیگر اقدامات به شمار می‌رود.
به علاوه در بخش بویلرهای شرکت آلومینا اصلاحات اساسی انجام شده است. همچنین برای تامین آب، احداث آب بند خاکی در بالادست کارخانه به نوعی به جمع آوری آب‌های سطحی کمک می‌کند. این پروژه با پیشرفت ۸۰ درصد در دست انجام است. در بخش اکتشافات نیز تقریبا طی ۵ سال گذشته ۵۰ درصد به کل حفاری‌های شرکت آلومینا اضافه شده و ذخایرمان از سطح ذخایر قابل استخراج ۱۰ میلیون تن به ۳۰ میلیون تن رسیده است. بدین‌ترتیب تامین خوراک ۳۰ سال آینده از این مسیر تسهیل خواهد شد. از سوی دیگر ذخایر جدیدی نیز درجاجرم و سایر استان‌ها کشف شده که کل سرمایه‌گذاری جهت اکتشافات آنها حدود ۱۰۰ میلیارد تومان به پول امروز است.
آیا برای متنوعسازی محصولات هم برنامه‌ای دارید؟
یکسری اقدامات در جهت متنوعسازی محصولات‌مان داشته‌ایم. در حال حاضر روی تولید محصولات های‌تک و ویژه کار می‌کنیم. یکی از این پروژه‌ها، تولید نوعی از هیدرات‌های ویژه بوده که پیشرفت فیزیکی آن تاکنون ۳۰ درصد است و در نیمه اول سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری خواهد رسید. این محصول که قابلیت کُندسوزکننده‌ای دارد در صنایعی مانند برق (کابل‌سازی) و نفت (تولید لوله‌های ویژه) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده اکنون به کشور وارد میشود، اما از ارزش‌های این پروژه این است که دانش آن خاص و بومی بوده و کلیه مطالعات، طراحی و تجهیزات ساخت کارخانه نیز در داخل کشور انجام خواهد شد، اما اقدام دیگری که شرکت آلومینای ایران هم در راستای حفظ محیط‌زیست و هم از جنبه اقتصادی انجام داده، طرح سودیابی از باطله‌های کربناتی است که به بهره‌برداری رسیده است. این طرح، پروژه پژوهشی برتر وزارت صمت شد.
اما در جهت افزایش توانمندی شرکت آلومینا، پروژه شمش آلومینیوم کارخانه در دستور کار قرار گرفت که طی ۵ سال اخیر این طرح به سرعت تکمیل شده و موفق شده‌ایم پیشرفت پروژه را از ۴۰ به ۱۰۰ درصد برسانیم. این پروژه سال گذشته به بهره‌برداری رسید و سرمایه‌گذاری آن هم ۱۳۰ میلیون یورو بود. تولید شمش آلومینیوم توانسته است بسیاری از مشکلات شرکت آلومینای ایران را برطرف کند و میزان مشتریان را افزایش داده است. تامین نقدینگی که همواره طی سال‌های گذشته برای‌ما مسئله‌ساز بوده خوشبختانه با اضافه شدن این محصول در حال حاضر حل شده است.
از دیدگاه شما شرکت آلومینای ایران به عنوان تنها تولیدکننده آلومینا در کشور با چه چالش‌هایی روبه‌رو است؟
در رابطه با مشکلاتی که درگیر آنها هستیم باید گفت بخشی از آنها بروکراسی اداری است و براساس فرآیندهایی که در کشور حاکم است شکل گرفته‌اند. این موضوع را باید در نظر داشت که زمانی که یک مجموعه اقتصادی و شرکتی توسعه پیدا می‌کند، ممکن است دست‌اندازهایی ایجاد شود، اما خوشبختانه توانسته‌ایم به سلامت از نقاط بحرانی عبور کنیم. شرکت آلومینای ایران برای حجم بالایی از سرمایه مورد نیاز پروژه‌ها باید از طریق بانک‌ها عمل کند اما این پول از سمت آنها تامین نمی‌شود.
البته تامین منابع سرمایه‌گذاری، یک مشکل عمومی در کشور ما است. قوانینی که وضع میشود گاهی چالش‌زا است. یکی دیگر از چالش‌ها در بخش ترخیص تجهیزات مورد نیاز از گمرکات است. این فرآینده بسیار زمان‌بر بوده، به ویژه بعد از تحریم‌ها. نیاز است که سیاست‌گذاران تدابیری در دستور کار قرار دهند تا در بخش صادرات و واردات سرعت بیشتر شود.
چالش بعدی آسیب‌هایی است که به دلیل مسائل زیست محیطی بر ما متحمل شده است، استانداردهایی که از سوی سازمان محیط زیست برای معادن تعریف میشود. معدن تاش براساس همین قوانین کشور صاحب پروانه بهره‌برداری شده است. در این میان مدیر کل محیط زیست استان هم اعلام کرد که مشکلی در این معدن وجود ندارد. یکی از نمونه‌گیری‌ها اشتباهی از آب آن منطقه انجام شد و معدن براساس همین آزمایش اشتباه تعطیل شد اما بعدا هر چه آزمایش صورت گرفت آلودگی گزارش نشد. باید محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها با بحث‌های کارشناسی و مستند صورت بگیرد. قطعا اگر ما به عنوان شرکت آلومینا مشکل زیست محیطی ایجاد کنیم منطقه را ترک خواهیم کرد، اما واقعیت این است که کوچکترین مشکلی وجود ندارد، بلکه متاسفانه فقط در این میان نقدینگی بزرگ شاهرود و شغل‌های مستقیم و غیرمستقیم که به واسطه این معدن ایجاد شده بودند از بین رفت.
