طرحی نو
چگونه می‌توان بخش خصوصی را جذب کرد؟
مطابق سند چشم‌انداز طول آزادراه‌ها باید به حدود ۱۰ هزار کیلومتر برسد و نیاز به احداث حدود هفت هزار کیلومتر آزادراه دیگر است که اگر با روش‌های قبلی ادامه دهیم به بیش از ۱۰۰ سال زمان نیاز خواهیم داشت و این در حالی است که مطابق ماده ۲۲ قانون برنامه ششم توسعه کشور ایران باید مطابق سند چشم‌انداز ۲۰ساله به رتبه سوم منطقه برسد و بر اساس اعلام گزارش رقابت‌پذیری از سوی مجمع جهانی اقتصاد (WEF) در زمینه کیفیت جاده‌ها کشور ما در رتبه نهم منطقه و رتبه ۶۸ دنیا قرار دارد و با حدود ۱۷ هزار نفر تلفات حوادث رانندگی در سال به لحاظ آماری دارای یکی از بالاترین تلفات جاده‌ای در جهان هستیم که یکی از دلایل آن کیفیت جاده‌های کشور است، از این‌رو ضروری است که برای رسیدن به شرایط و جایگاه مناسب طرحی نو درانداخته شود. یکی از راه‌های موجود، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در این حوزه است. در ایران بیش از ۱۰۰ شرکت راهساز پایه یک وجود دارند که پروژه جدی در دست اجرا ندارند. اما چرا؟ به نظر من حلقه مفقوده مدیریت است. مدیریت لازم است که این توان‌ها را تجمیع کرده و آنها را برای احداث زیرساخت‌های مورد نیاز جذب کند. در این راستا باید شاهد تغییر اساسی در نگاه مسوولان و تصمیم‌گیران امر باشیم.
نکته مهم این است که باید سرمایه‌گذاری در این بخش برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد. در شرایطی که سود سایر بازارها بسیار بیشتر از تورم است نمی‌توان سرمایه‌گذاران را با وعده نرخ سودی بسیار کمتر از تورم مجاب به این امر کرد.
یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای ورود بخش خصوصی به میدان متناسب کردن نرخ متوسط عوارض در آزادراه‌های کشور است. در آزادراه‌های جهان عبور سواری ۱۵ برابر بیشتر از نرخ فعلی در ایران هزینه می‌برد بنابراین باید به نحوی افزایش متناسب نرخ در عوارض ایران توجیه شود. در بسیاری از کشورها دولت قسمتی از هزینه عوارض را به نسبت عبور به عنوان نرخ عوارض سایه متقبل می‌شود، در ایران نیز می‌توان از این روش‌ها بهره برد. البته افزایش عوارض منوط به بهبود وضعیت راهداری نیز خواهد بود. امروزه بسیاری شکایت‌های جدی نسبت به وضعیت راهداری کشور دارند. انتقادهایی که قابل توجه است و باید به آنها رسیدگی شود.
پیش به سوی اخذ عوارض الکترونیک
همچنین امروزه آزادراه‌ها بیش از هر زمانی باید در مسیر اخذ عوارض الکترونیک پیش بروند. لازمه چنین تحولی علاوه بر امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری وجود قوانین حمایتی بالادستی است. باید ضمن حمایت از طرح، استفاده‌کنندگان از آزادراه ملزم به پرداخت عوارض مربوطه شوند. البته اخیراً اقدامات مثبت قابل توجهی در این حوزه صورت گرفته است. اخیراً سیستمی جدید برای اخذ عوارض آزادراهی ایجاد شده است. در این روش برای خودروهایی که از آزادراه‌ها استفاده می‌کنند برچسب هوشمندی تهیه شده تا هنگام عبور از دوربین‌های پلاک‌خوان، عوارض مورد نظر از کیف پول آنها کسر شود، این مدل در یکی از آزادراه‌های کشور تست شده و اگر جواب بدهد قرار است در دیگر آزادراه‌ها نیز اجرا شود.
این روش کمک خواهد کرد که سرمایه‌گذاران آن هرچه سریع‌تر به سرمایه‌شان برسند. در این روش از تگ هوشمند برای خودروها استفاده شده و مردم برای تردد از آن باید این تگ را روی شیشه جلوی خودرو خود نصب کنند.
با استفاده از این روش رانندگان پیش از عبور یا در هنگام عبور از آزادراه عوارض آن را پرداخت می‌کنند و نیازی به پرداخت از طریق اپلیکیشن‌ها و روش‌های معمول دیگر نیست.
