رویای توسعه پایدار
جزیره کیش در آستانه ورود به قرن تازه شمسی چه مسیری را طی می‌کند؟
این منطقه به عنوان اولین منطقه آزاد کشور با مزیت‌هایی نظیر طبیعت زیبا، محیط زیست پاک و پراکسیژن، زیرساخت‌های مناسب، امنیت و آرامش مثال‌زدنی، معافیت مالیاتی، موقعیت استراتژیک و معافیت اخذ روادید برای ورود اتباع خارجی، به مکان کم‌نظیری برای سرمایه‌گذاری، زیست و سفر تبدیل شده است. در چشم‌انداز و ماموریت مناطق آزاد بر مبنای سیاست‌های کلان و اسناد بالادستی از جمله سند چشم‌انداز، قوانین پنج‌ساله توسعه و راهبردهای کلان به تقویت حوزه گردشگری با محوریت بخش خصوصی، بهبود محیط کسب‌وکار، نقش‌آفرینی در سطح منطقه، صادرات کالا و خدمات دانش‌بنیان و پایگاهی برای هم‌تراز‌سازی اقتصاد ایران با اقتصاد جهان اشاره شده است. در زمینه جذاب گردشگری که به عنوان هویت کیش شناخته می‌شود، با ساخت ترمینال بزرگ مسافربری هوایی، احداث باند جدید، ساماندهی و آزادسازی سواحل و حمایت از طرح‌های متنوع تفریحی و ساخت ۶۰ هتل جدید در کنار ۵۲ هتل کنونی، پیش‌بینی آینده‌ای درخشان دور از انتظار نیست.
توجه به اقتصاد دریا و استفاده از ظرفیت بی‌پایان این منبع خدادادی و سواحل جزیره کیش و نیز انجام حمایت‌های حداکثری برای گردشگری جزیره هندورابی که به همراه فارور بزرگ و کوچک به عنوان زیرمجموعه‌های کیش هستند، در کانون توجه و برنامه‌های سازمان منطقه آزاد کیش
بوده است. در دنیای پررقابت امروز، که دانایی و اطلاعات به مثابه کالایی گران‌قیمت ارزشگذاری می‌شود، توجه به موضوع نوآوری و فناوری و گسترش کمی و کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان مورد توجه جدی قرار گرفته است. از همین‌رو به موازات توسعه گردشگری تفریحی و سالم در این خاکپاره بی‌تکرار، رونق کیش برای تبدیل شدن به یکی از قطب‌های علم و دانش با کمک بدنه عظیم علمی و دانشگاهی و سایر دستگاه‌ها و عوامل مرتبط با زیست‌بوم نوآوری و فناوری در این مسیر گام‌های بزرگی برداشته شده است.
در دو سال اخیر با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بزرگ بازار سرمایه، تقویت زیرساخت‌های جزیره کیش سرعت بیشتری یافته و زمینه تقویت بازارهای مالی و پولی و انجام اقدامات لازم برای راه‌اندازی بورس بین‌الملل ایران با محوریت کیش در مراحل نهایی قرار دارد.
کیش که پاره تن ایران است، اکنون با ریل‌گذاری تازه، به افقی فراتر از معیارهای ملی و نقش‌آفرینی در حوزه منطقه و تراز جهانی نظر دارد. امید می‌رود در سایه لطف باریتعالی، مساعدت ملی، همراهی همه افراد در بخش‌های دولتی و خصوصی و با دستان فرزندان غیور این آب و خاک، بتوانیم با تداوم آبادانی و شکوفایی این جزیره، کیش را به عنوان منطقه‌ای پیشرو و الگویی برای زیست سعادتمندانه در جهان مطرح کنیم. در مناطق آزاد، ظرفیت‌های بسیار خوبی برای رشد و شکوفایی وجود دارد که این موضوع در گرو شناسایی فرصت‌ها و شهامت ایجاد تغییرات است. نظر به اینکه مناطق آزاد دارای ردیف بودجه نبوده و به صورت درآمد و هزینه اداره می‌شوند، ما با در نظر گرفتن اصول پاک‌دستی، شفافیت، مردم‌داری، خدمت‌رسانی و حمایت از سرمایه‌گذاران توانمند کار را پیش بردیم. پس از قبول مسوولیت در پست مدیرعاملی سازمان منطقه آزاد کیش، به این جمع‌بندی رسیدیم که با تداوم شیوه پیش، قادر به تحقق رویکرد بنیادی پیشرفت و رشد همه‌جانبه نخواهیم بود و باید به سرعت به سمت کشف ظرفیت‌های تازه و به‌کارگیری آنها حرکت کنیم. برای نیل به مقاصد خود، شورای تامین منابع مالی را به‌صورت هفتگی با حضور مدیران و کارشناسان برگزار کردیم و همه ظرفیت‌ها را مورد توجه قرار دادیم. در گام نخست وقت زیادی را صرف رفع مشکلات مربوط به واگذاری‌های پیشین کردیم و تقریباً -به‌جز یک یا دو مورد- به همه موضوعات و موارد رسیدگی کردیم. الان تکلیف تمام طرح‌های نیمه‌تمام و بلاتکلیف روشن است. با صبر و حوصله، گره‌های درهم‌تنیده از هم باز شد و سهم سازمان نیز احیا شد. این اتفاق ظرفیت‌های تازه مالی را برای سازمان به ارمغان آورد. با بهبود نسبی بنیه سازمان، شهامت توسعه گسترده‌تر به دست آمده است. با اصلاح ساختار شرکت سرمایه‌گذاری و توسعه کیش و انطباق با موازین سازمان بورس و اوراق بهادار، توانستیم طرح بزرگی را که بیش از چهار سال راکد مانده بود، فعال کنیم. در این زمینه، با عرضه اوراق صکوک و نیز منابع درآمدی سازمان، ترمینال بزرگ مسافربری هوایی را با خرید تجهیزات خارجی مورد نیاز در مسیر تکمیل قرار دادیم که امسال به بهره‌برداری خواهد رسید. این ترمینال که ظرفیت جابه‌جایی شش میلیون مسافر را در سال دارد و از بهترین ترمینال‌های کشور خواهد بود، تحولی در توسعه زیرساخت‌ها به‌ویژه در حوزه گردشگری است. طرح اجرایی مهم دیگر، احداث بندر و اسکله ۳۵ هزارتنی است که ظرفیت تجاری و ترانزیتی این جزیره را افزایش داده و از محل خاکبرداری و لایه‌برداری‌ها، یک جزیره جدید در کنار کیش احداث می‌شود که آن هم خود در ردیف دارایی‌ها و ارزش افزوده‌ها خواهد بود. طرح‌های شهری متعددی هم تعریف و اجرا شده‌اند. نمونه‌های دیگری از توفیقات به‌دست‌آمده نظیر تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری «زمین و ساختمان» و «املاک و مستغلات» و همچنین طرح عرضه سهام کیش‌ایر، با سرعت عمل و پیش‌دستی در استفاده از ظرفیت خوب بازار سرمایه برای کیش در حال انجام است. ما طرح‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت در این جزیره زیبا تعریف کرده‌ایم که می‌تواند در دوره‌های بعد مورد استفاده قرار گیرد. چنین اقداماتی که مستندات آن در اختیار دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد قرار گرفته، می‌تواند منجر به رونق فراوان در مناطق آزاد کشور شود.
جزیره زیبای کیش با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و موقعیت بی‌بدیل جغرافیایی در گستره آب‌های فیروزه‌ای خلیج‌فارس و داشتن زیرساخت‌های مناسب می‌تواند به مهم‌ترین مقصد گردشگران داخلی و خارجی و فرصتی مناسب برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود. وجود امکانات اقامتی و زیرساخت‌های گردشگری از جمله ۵۰ هتل با بیش از ۱۳ هزار تخت در جزیره کیش، عدم نیاز به دریافت روادید برای سفر ایرانیان خارج از کشور و گردشگران خارجی، برخورداری از خطوط پروازی و حمل‌ونقل دریایی بین کیش با کشورهای حوزه خلیج‌فارس از مزیت‌های اقتصادی و زیرساخت‌های گردشگری از جمله گردشگری سلامت در جزیره کیش است. ذکر این نکته لازم است که علاوه بر هتل‌های فعال در جزیره، ۵۱ هتل جدید نیز در دست ساخت و دو هتل نیز در حال تعمیر است که ظرفیت‌های اقامتی جزیره را در آینده به شدت افزایش خواهد داد. همچنین ۹ پروژه مشخص و مدون برای سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت در بسته فرصت‌های سرمایه‌گذاری کیش تعریف شده است. در خصوص توسعه گردشگری سلامت در پی نشست‌هایی که با مسوولان مرتبط در وزارت بهداشت داشتیم تلاش شده گام‌های جدی برای فعالیت سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری سلامت کشور در کیش برداشته شود. در خصوص برنامه‌ریزی‌های آتی در حوزه سرمایه‌گذاری در جزیره کیش باید به این نکته اشاره کرد که بسته فرصت‌های سرمایه‌گذاری به همت متخصصان حوزه اقتصادی مهیا و از بین ۶۲۰ طرح و ایده مناسب برای جزیره کیش ۵۴ طرح مطالعاتی به‌صورت دقیق در این بسته تعریف شده و به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود. این طرح‌ها دارای توجیه اقتصادی است و در بازه زمانی به سوددهی می‌رسند.
آسیب‌های مخرب غول نقدینگی بر کسی پوشیده نیست. سیلابی که در صورت فقدان برنامه‌ریزی به هر سو حرکت کند، جز ویرانی و به هم خوردن معادلات اقتصادی، حاصلی ندارد. این تهدید اما، با تمهیداتی قابلیت تبدیل شدن به فرصت را دارد؛ هدایت اصولی بخشی از آن به ابرپروژه‌های بخش حاکمیتی و همچنین خصوصی در مناطق آزاد که با تامین نقدینگی، علاوه بر اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام، فرصت‌های سرمایه‌گذاری را بالفعل کرده و مناطق آزاد را با رونق روبه‌رو خواهد ساخت. این فرآیند مولفه‌هایی چون سرمایه‌گذاری بلندمدت، شفاف و قابل نظارت را داراست. بنابراین با طراحی و معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد از یک‌سو و معرفی پروژه‌های نیمه‌تمام از سوی دیگر، در گام نخست نیازمند موردی برای سرمایه‌گذاری هستند تا برای بلندمدت بتوانند سرمایه‌گذاری مطمئن انجام دهند.
در عین حال شفافیت پروژه مدنظر سرمایه‌گذاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا سرمایه‌گذاران بتوانند در هر زمانی از روند سرمایه‌گذاری، فرآیند آن، ارزش افزوده آن و... اطلاع یابند. در همین راستا، نظارت مقامی مستقل که وظایف قانونی نظارت بر سرمایه‌گذاری و روند آن را دارد نیز، موجب اطمینان‌بخشی سرمایه‌گذار است و او را برای سرمایه‌گذاری ترغیب می‌کند. سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان مقام ناظر بر بازار سرمایه، از مدرن‌ترین ابزار نظارتی برای حفظ حقوق سرمایه‌گذاران، برای اطمینان‌بخشی به آنها استفاده کرده و با دقت و هوشیاری حافظ منافع ایشان خواهد بود.
اتمام به موقع پروژه‌ها با میزان سرمایه‌گذاری قابل قبول، شفافیت مالی، خلق ثروت و بازدهی مناسب، کنترل نقدینگی سرگردان و هدایت آن به سمت تولید و خدمات بدون واسطه، از جمله ویژگی‌هایی است که از اتصال مناطق آزاد به بازار سرمایه حاصل می‌شود که سازمان منطقه آزاد کیش با بهره‌مندی از این ویژگی توانسته است با تشکیل کمیته‌های فنی و برخورداری از متخصصان امر این اتصال را برقرار کند. انتشار اوراق صکوک از طریق بازار فرابورس ایران برای نخستین‌بار در تاریخ مناطق آزاد کشور و ایجاد صندوق زمین و ساختمان و طراحی ابزارهایی از این دست برای تامین مالی پروژه‌های کیش از جمله دستاوردهای اتصال بازار سرمایه به مناطق آزاد است.
واقعیت آن است که اقتصاد امروز و در فضای به شدت رقابتی‌شده، با روش‌های سنتی به موفقیت نمی‌رسد. یکی از عناصر مهم و اساسی در سازوکار جدید، توجه به عنصر نوآوری و فناوری و تقویت زیست‌بوم دانش‌بنیان در کشور است. در این راستا، با هماهنگی و همراهی ارزشمند معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و با حمایت‌های سازمان منطقه آزاد کیش و با همکاری دانشگاه‌های مستقر در این منطقه، مرکز نوآوری کیش به عنوان نخستین نمونه در تمام مناطق آزاد و ویژه کشور راه‌اندازی شد. معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بر اساس ضروریات فوق و مبتنی بر ماموریت‌های کلانی که در جهت توسعه و تقویت زیست‌بوم نوآوری و اقتصاد دانش‌بنیان دارد، حمایت از ایجاد مراکز نوآوری را در دستور کار خود قرار داده است و یکی از این مراکز، «برج نوآوری کیش» است که طی تفاهم‌نامه سه‌جانبه بین این معاونت، صندوق نوآوری و شکوفایی و سازمان منطقه آزاد کیش ایجاد شده است و بر اساس مکانیسم‌هایی، در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌های خلاق و شرکت‌هایی که در پارک‌های علم و فناوری سراسر کشور مستقر هستند، قرار خواهد گرفت.
جزیره کیش در دهه‌های گذشته، مورد توجه سیاستگذاران کلان کشور بوده و به دلیل حساسیت بالا و توجه لازم، به لحاظ بسیاری از شاخص‌ها از سرانه کشوری وضعیت بهتری دارد. آنچه ما در دوره اخیر مورد توجه قرار دادیم، تکمیل حلقه‌های توسعه‌یافتگی در این خطه بوده است. در این زمینه سخن بسیار است. اما اگر بخواهم کوتاه به موارد مهم اشاره کنم، باید گفت که کیش در شرایط تازه، به دنبال نقش‌آفرینی در ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی است.
توجه به موضوع فناوری و نوآوری و تقویت بخش علمی و دانشی در این جزیره، کیش را به هاب علمی منطقه در سالیان بعد تبدیل می‌کند. در عین حال، استفاده از سرمایه‌های داخلی توسط سرمایه‌گذاران خوشنام و نیز تکیه بر بخش خصوصی واقعی نیز در طرح‌های اقتصادی با سازوکاری دقیق دنبال شده است. حمایت از تولیدات با فناوری بالا و ارزش افزوده قابل توجه جهت تغییر کارکرد این خطه از واردکننده کالاهای مصرفی به محصولات صادراتی کیفی نیز به‌طور جدی دنبال شده و بر این اساس، خوشحالیم که بگوییم در حال حاضر بیش از ۳۰۰ شرکت به تولیدات محصول صادراتی مشغول‌اند و این روند با تقویت زیست‌بوم دانش‌بنیان رو به رشد است.
