عصر فناوری
کدام صنایع پس از شیوع کرونا جان گرفتند؟
زمانی که همه‌گیری آغاز شد، همه چیز از وقت گرفتن برای پزشکان تا مدرسه رفتن آنلاین شدند. هنگامی که مشاهده شد تعداد بسیار زیادی از مردم در خانه کار می‌کنند، می‌آموزند، فعالیت‌های بانکی انجام می‌دهند، ورزش می‌کنند، استراحت می‌کنند یا حتی مراقبت‌های پزشکی دریافت می‌کنند، این سوال در ذهن همگان مطرح شد که نهایتاً چه میزان از فعالیت‌ها بر بستر آنلاین قرار خواهند گرفت.
پس از بیش از یک سال و نیم که جهان درگیر بحران کووید ۱۹ است، برخی از کشورها به زندگی عادی بازگشته‌اند و برخی دیگر هنوز با این بحران درگیرند. با وجود اینکه واکسن‌ها هم‌اینک در دسترس هستند، اما هنوز هم بازگشت به زندگی عادی در بیشتر کشورهای جهان با هاله‌ای از ابهام مواجه است. در برخی موارد، تغییرات فناوری به دلیل کووید ۱۹ باعث سرعت گرفتن روندهای موجود شده‌اند، مثلاً اتوماسیون صنعتی با سرعت بیشتری انجام شده و پرداخت‌های بدون تماس نیز فراگیرتر شده‌اند. در برخی موارد، فناوری‌های جدیدی که پیش از این چندان جدی گرفته نمی‌شدند، وارد شده‌اند، فناوری‌هایی مثل واقعیت مجازی، چاپ سه‌بعدی یا دریافت خدمات سلامت از راه دور. برخی شرکت‌ها نیز در حال ارائه خدماتی هستند که پیش از این مصرف‌کنندگان تمایلی به دریافت آنها نداشتند یا نیازی به آنها احساس نمی‌کردند.
حوزه سلامت
پاندمی کرونا باعث شد حجم زیادی از خدمات سلامت بر بستر آنلاین ارائه شوند. بیماران و ارائه‌دهندگان خدمات سلامت به سرعت خود را با ارائه خدمات به صورت آنلاین و دریافت آن تطبیق دادند. شاید مهم‌ترین دلیل این تطبیق سریع، پر شدن ظرفیت بیمارستان‌ها و افزایش ریسک آلوده شدن بود که هم ارائه‌دهندگان و هم مشتریان خدمات سلامت تمایل پیدا کردند که از خدمات برخط استفاده کنند. خدمات سلامت روان و باشگاه‌های بدنسازی نیز به دلیل فاصله‌گذاری‌های اجتماعی و قرنطینه‌ها مجبور به ارائه خدمات از راه دور شدند. البته ارائه خدمات سلامت برخط پیش از پاندمی نیز وجود داشت اما پاندمی باعث حرکت به سمت خدمات برخط شد.
مثلاً در سال ۲۰۱۸ تنها ۱۸ درصد از پزشکان گزارش داده بودند که از درمان از راه دور برای درمان بیماران خود استفاده کرده‌اند اما این رقم در طول پاندمی به بیش از ۴۸ درصد از پزشکان رسید. از سوی بیماران نیز بیش از ۶۰ درصد از مردم اعلام کردند که به دلیل پاندمی تمایل دارند خدمات سلامت را به صورت از راه دور دریافت کنند.
پزشکی از راه دور
سال‌ها بود که در صنعت سلامت بسیاری درگیر ارائه خدمات پزشکی از راه دور بودند. مهم‌ترین دلیلی که در آن زمان برای ارائه این خدمات ارائه می‌شد، کاهش هزینه‌ها، کم کردن فشار بر سیستم درمانی و دسترس‌پذیر ساختن خدمات پزشکی برای محل‌های دورافتاده و روستایی بود. بر اساس گزارش انجمن پزشکی آمریکا، بیش از 75 درصد از خدمات پزشکی، اورژانسی یا ویزیت پزشکی حضوری غیرلازم بوده یا می‌توان آنها را بر بستر تلفن یا ویدئو به خوبی انجام داد.
با وجود تمایل به استفاده از خدمات پزشکی از راه دور، پیشرفت استفاده از این خدمات تا زمان پیش از همه‌گیری بسیار کند بود. در جولای 2019 تنها 10 درصد از مردم آمریکا اعلام کرده بودند که دریافت خدمات پزشکی را با خدمات از راه دور جایگزین کرده‌اند. اما پس از همه‌گیری و زمانی که سیستم سنتی پزشکی و ارائه خدمت با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شد، مردم از پزشکی از راه دور به عنوان جایگزینی مطمئن استفاده کردند.
شرکت‌هایی که در زمینه ارائه خدمات از راه دور فعالیت می‌کردند با افزایش تقاضای چشمگیری روبه‌رو شدند. بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده خدمات پزشکی در منزل آمریکا با نام Teladoc گزارش داد که میزان تقاضای رسیده به این کمپانی هر هفته نسبت به هفته گذشته بیش از 50 درصد رشد کرده است. این اتفاق زمانی رخ داد که قرنطینه سراسری در بسیاری از ایالت‌های آمریکا آغاز شده بود.
نهادهای دولتی نیز بسیاری از محدودیت‌هایی را که برای ارائه خدمات پزشکی برخط وجود داشت کاهش دادند. در مارس 2019 دولت آمریکا قانون محدودیت‌های حریم خصوصی را که با عنوان قانون پاسخگویی و جابه‌جایی بیمه‌ها در آمریکا اجرا می‌شد، تسهیل کرد و اجازه داد که شرکت‌هایی همچون اپل، گوگل و مایکروسافت بتوانند با استفاده از خدماتی همچون فیس‌تایم و اسکایپ به ارائه خدمات پزشکی در منزل بپردازند.
سازمان غذا و داروی آمریکا نیز اجازه کارآزمایی‌های بالینی مجازی را صادر کرد و این اتفاق باعث شد که توسعه و تولید داروها که به دلیل قرنطینه با مشکل مواجه شده بود، با سرعت به پیشرفت خود ادامه دهد. ارائه‌دهندگان خدمات پزشکی همچون Teladoc نسبت به آینده ارائه خدمات پزشکی برخط امیدوارند با روندی که مشاهده می‌شود، در آینده نیز شاهد رشد درخواست خدمات باشند. آنها گزارش کرده‌اند که بسیاری از استفاده‌کنندگان که بار اول به این سرویس مراجعه می‌کنند، در آینده تبدیل به کاربرانی پیوسته شده‌اند. بر همین اساس انتظار می‌رود صنعت ارائه خدمات پزشکی از راه دور در آینده‌ای نزدیک به صنعتی با اندازه بیش از 57 میلیارد دلار تبدیل شود.
تشخیص پیوسته و از راه دور
ردیاب‌های تناسب‌اندام و دیگر فناوری‌هایی که به افراد کمک می‌کنند تا وضعیت خود را به صورت پیوسته بررسی کنند به مراتب نسبت به پیش از کووید 19 فراگیرتر شده‌اند. مثلاً در نوامبر 2019، گوگل اعلام کرد کمپانی فیت‌بیت را خریداری کرده است تا بتواند بهتر و بیشتر در حوزه فناوری‌های مربوط به سلامت و دوشادوش اپل و اپل واچ به فعالیت‌های خود ادامه دهد. با تاکید کارشناسان بر اهمیت تست و پیگیری کووید 19 برای مدیریت این بحران، ابزارهای مدیریت و ردیابی برای مدیریت این بیماری به کمک آمده‌اند. همه‌گیری کرونا باعث شده که میزان اهمیت و اثربخشی این ابزارها روزبه‌روز آشکارتر شود و در کشورهایی که این ابزارها بیشتر و گسترده‌تر در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند، توانسته‌اند بهتر و کارآمدتر با بحران کووید 19 روبه‌رو شوند. یکی از شعارهایی که این روزها به‌عنوان شعاری بین‌المللی شناخته می‌شود، «تست، پیگیری و ردیابی‌کن» است که دولت‌ها و مردم به خوبی اهمیت فناوری را درک می‌کنند.
در زمینه تشخیص از راه دور نیز مقامات دولتی سعی در ساده‌سازی قوانین حریم خصوصی داشتند تا امکان تشخیص به‌موقع و از راه دور را برای مردم فراهم سازند. در مارس 2020 سازمان غذا و داروی آمریکا محدودیت‌های مربوط به بازاریابی را کاهش داد و به تولیدکنندگان نرم‌افزار و سازندگان تجهیزات نظارت بر سلامتی کمک کرد تا تجهیزات خود را در بیمارستان‌ها به فروش برسانند. پس از این تصمیم، شرکت‌های بزرگ به سرعت از این موقعیت استفاده کردند.
در آوریل 2020 نیز گوگل و اپل یک نرم‌افزار ردیابی مشترک ارائه کردند. اما به دلیل نگرانی‌هایی که از حیث حریم خصوصی در این زمینه ایجاد شد، نتوانستند تمایل زیاد کاربران را به استفاده از این نرم‌افزار سوق دهند. آمازون، گوگل، مایکروسافت و برخی شرکت‌های دیگر نیز با همکاری یکدیگر کنسرسیومی برای ارائه خدمات بیواطلاعات، همه‌گیرشناسی و بیولوژی سلولی به پژوهشگران ایجاد کردند تا توان پردازشی لازم جهت اجرای برنامه‌های تحقیقاتی در حوزه ویروس‌شناسی را فراهم سازند. البته تنها غول‌های فناوری نبودند که موقعیت را برای ورود به بازار تشخیص برخط مناسب دیدند و برخی شرکت‌های فعال در حوزه بیوتکنولوژی نیز به سرعت خود را با شرایط جدید هماهنگ کردند و توانستند از این موقعیت استفاده کنند.
بدنسازی و تناسب‌اندام برخط
صنعت 94 میلیارددلاری تناسب‌اندام یکی از صنایعی بود که به شدت تحت تاثیر پاندمی کرونا قرار گرفت. اما این صنعت توانست خود را به سرعت با شرایط جدید تطبیق دهد. در سال 2019 تنها هفت درصد از کاربران از خدمات تناسب‌اندام برخط استفاده می‌کردند، اما در آوریل 2020 این میزان به بیش از 80 درصد رسید. البته بازار خدمات تناسب‌اندام برخط پیش از این نیز در حال مشاهده رشد بود چنانچه شرکت Peloton که یکی از شرکت‌های خدمات‌دهنده تناسب‌اندام برخط بود، شاهد افزایش تقریباً دوبرابری کاربرهای خود از سال 2013 تا 2017 بود، اما از سال 2017 تا 2019 شاهد کاهش سرعت رشد تقاضا در این عرصه بود تا اینکه با آغاز پاندمی کرونا، سرعت افزایش کاربران این شرکت با شتاب زیادی افزایش پیدا کرد.
تنها در ایالات متحده، بیش از 350 هزار مربی بدنسازی مجبور به استفاده از سیستم‌های برخط برای ارائه خدمات خود شدند. بسیاری از این مربیان با استفاده از سیستم‌های موجود که شاید تنها برای این استفاده نیز طراحی نشده بودند مثل زوم، لایو اینستاگرام، فیس‌تایم و یوتیوب خدمات خود را ارائه کردند. 72 درصد از صاحبان باشگاه‌ها نیز شروع به ارائه خدمات برخط و همزمان کردند، در حالی که این میزان در سال 2019 حدود 25 درصد بود.
در این مورد شرکت‌هایی که پیش از این فعالیت برخط خود را آغاز کرده بودند، با رشد بسیار سریع مواجه شدند. فروش آینه‌های بدنسازی خانگی در ایالات متحده آمریکا ظرف یک هفته از ورود کووید 19 به این کشور دو برابر شد. تعداد کاربران جدید پلت‌فورم NEOU که پیش از این نیز خدمات بدنسازی آنلاین ارائه می‌کرد، در یک هفته بیش از 600 درصد رشد نشان داده است.
بازار کار
کارفرمایان تا پیش از سال 2019، انعطاف‌پذیری محیط کار را به‌عنوان یکی از مزایای مهم کاری هنگام جذب نیروی کار اعلام می‌کردند. چرا که سال 2019 شاهد یکی از پایین‌ترین نرخ‌های بیکاری تاریخ در ایالات متحده بود. هنگامی که به دلیل همه‌گیری فاصله‌گذاری اجتماعی الزامی شد، این روندها تشدید شدند. بسیاری از شرکت‌ها از کار کردن در دفتر کار به سمت کار از خانه حرکت کردند. فناوری‌هایی همچون واقعیت مجازی و ویدئوکنفرانس در این زمینه کمک زیادی به کارفرمایان و کارمندان رساندند تا بتوانند میان سلامت و کارایی تعادل ایجاد کنند.
فناوری‌های ارتباط از راه دور
در حالی که استفاده عمومی از ابزارهای ارتباط از راه دور تا پیش از پاندمی هم بسیار چشمگیر بود، اما پس از پاندمی استفاده از ابزارهایی همچون زوم و اسکایپ با سیر صعودی سریع مواجه شد. ارائه سیاست‌های کار از راه دور به‌عنوان بخشی از سازگار شدن در استفاده از این ابزارها باعث رشد چشمگیر استفاده از ابزارهایی اینچنین شدند. انتظار می‌رود که ویدئوکنفرانس تا پنج سال آینده بیش از 50 درصد از حجم دورکاری را به خود اختصاص دهد. در حالی که هم‌اینک این میزان حداکثر به 15 درصد می‌رسد. شرکت‌ها لازم است با چالش جدید خود که توزیع و پخش زیاد نیروی کار خود در نقاط مختلف است به خوبی کنار بیایند. بازار سرویس زوم که تا پیش از سال 2019 سهم چندانی از بازار نداشت، هم‌اینک بیش از 400 درصد رشد کرده است. به‌عنوان یکی از نتایج رویکرد زیاد به استفاده از سرویس‌هایی اینچنین برای دورکاری، میزان کاربران فعال در سرویس مایکروسافت تیمز در طول شش روز تقریباً دو برابر شد.
آموزش: فناوری و اطلاعات برخط کلاس درس را اختیاری کردند
مدارس و دانشگاه‌ها زیرساخت‌های خود را برای استفاده از فناوری‌های دیجیتال سال‌ها بهبود بخشیده بودند و تحلیلگران معتقد بودند که سهم بازار خدمات دیجیتال آموزشی تا سال 2025 به بیش از 350 میلیارد دلار خواهد رسید. اما کووید 19 باعث شد گسترش آموزش‌های مجازی و برخط سرعت بسیار بیشتری پیدا کند. تنها در ایالات متحده آمریکا بیش از 91 هزار مدرسه دولتی و خصوصی از 25 مارس تعطیل شدند و این اتفاق روی بیش از 50 میلیون دانش‌آموز این کشور تاثیر زیادی گذاشت. معلمان، مدیران، دانش‌آموزان و والدین آنها همه به دنبال راه‌حل‌هایی بودند تا بتوانند با مشکل کووید 19 مقابله کنند.
خدمات آموزشی از نظر اقتصادی معمولاً ضدچرخه‌ای شناخته می‌شود، به این معنا که زمانی که شاهد رکود اقتصادی هستیم، تقاضا برای خدمات آموزشی با افزایش چشمگیر مواجه می‌شود. فناوری‌های آموزش از راه دور و دوره‌های برخط که با افزایش زیادی در دوران پاندمی مواجه شدند، احتمالاً با رکود شدیدی پس از دوره پاندمی روبه‌رو خواهند شد.
دیجیتال کردن زیرساخت‌های آموزشی فرآیندی بود که از سوی مسوولان آموزشی، دهه‌های متمادی دنبال می‌شد، اما به کار بردن این فناوری‌ها با سرعت بسیار کمی روبه‌رو بود. بودجه‌ها محدود بودند و به دلیل محدودیت دسترسی بسیاری از دانش‌آموزان به تجهیزات مورد نیاز در این حوزه، امکان گسترش آنها با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو بود.
اما با رشد پاندمی کووید، یک‌شبه تقاضا برای خدماتی از این دست افزایش چشمگیری نشان داد. مثلاً وب‌سایت EdSights که استارت‌آپی در این زمینه بود و دانش‌آموزان و دانشجویان را با موسسه مورد نظر مرتبط می‌ساخت، شاهد افزایش دوبرابری مشتریان خود بود و ظرف سه هفته بیش از 30 دانشگاه متقاضی استفاده از خدمات این وب‌سایت شدند. در همین دوره، بیش از 50 وب‌سایت ارائه‌دهنده آموزش برخط ایجاد شدند و شاهد افزایش دوره‌های آموزشی برخط بودیم.
زندگی پس از کووید
هر چند تغییرات زیادی به دلیل کووید 19 در جهان ایجاد شده است، اما هر لحظه ممکن است شگفت‌زده شویم و مردم رفتارهایی خاص از خود نشان دهند. به نظر می‌رسد روندهای ایجادشده در زمان پاندمی، پس از آن نیز کم و بیش ادامه پیدا کنند، اما ارائه واکسن و امکان ادامه زندگی به صورت عادی پیش از کووید 19 باعث تغییر رفتار شود و باید ماند و دید که مصرف‌کنندگان چه ترجیحاتی را در آینده از خود نشان خواهند داد و به سمت کدام صنایع حرکت خواهند کرد.
