«دنیای‌اقتصاد» شرکت‌های تولید‌کننده متانول را بررسی می‌کند
عقب ماندگی از نفت
درهم تنیدگی با الفین و نفت
سعیده زرین
کارشناس ارشد کارگزاری بانک مسکن
همبستگی بالای متانول با نفت موجب شد که با ریزش قیمت نفت، شاهد افت قابل توجه قیمت متانول در بازارهای جهانی باشیم. وابستگی قیمت متانول به نفت از آنجا ناشی میشود که حدود 32 درصد مصارف متانول به انرژی و سوخت مرتبط میشود. تقاضای مربوط به واحدهای MTO (که حدود 16 درصد از تقاضای متانول را به خود اختصاص می‌دهد)، نیز به نوعی وابسته به قیمت نفت است. در واقع از آنجا‌که واحدهای MTO در حال رقابت با تولید الفین از نفتا هستند و نفتا خود متاثر از قیمت نفت است، می‌توان گفت تقاضای واحدهای MTO نیز از قیمت نفت تاثیر می‌پذیرد. با وجود این همبستگی و به‌رغم توافق اعضای اوپک پلاس مبنی بر کاهش تولید و متعاقبا بهبود قیمت نفت، متانول نتوانست افت قیمت خود را باز پس گیرد. این مساله عمدتا به تقویت عرضه جهانی متانول ارتباط پیدا می‌کند. به‌طورکلی تقاضای متانول سالانه حدود 98 میلیون تن است، این در حالی است که ظرفیت اسمی 146 میلیون تن و تولید جهانی در سطح 70 درصد ظرفیت است. علاوه بر این به تدریج شاهد وارد مدار شدن پلنت‌های جدید (نظیر پتروشیمی بوشهر و کیمیای پارس خاورمیانه و...) هستیم که عرضه متانول را بیش از پیش تقویت می‌کند. بر این اساس می‌توان گفت تقویت عرضه و سطح بالای موجودی‌ها از عمده دلایلی است که متانول نتوانسته همگام با بهبود قیمت نفت، افت خود را جبران کند. اگرچه قیمت متانول در هفته‌های اخیر اندکی بهبود پیدا کرده است اما با توجه به وضعیت شکننده نفت در دوران کرونا و وابستگی متانول به نفت، انتظار می‌رود این محصول نتواند افزایش قابل‌توجهی را در کوتاه‌مدت و میان‌مدت تجربه کند.
عوامل اثر گذار
علاوه بر بازار نفت، تغییر و تحولات بازار الفین نیز می‌تواند روند قیمتی متانول را متاثر کند. همانطور که اشاره شد تقاضای واحدهای MTO، حدود 16درصد کل تقاضای متانول است. فعالیت واحدهای MTO زمانی دارای صرفه اقتصادی است که فارغ از سایر هزینه‌های تولید، قیمت الفین «حداقل» سه برابر قیمت متانول باشد؛ چراکه در واحدهای MTO ضریب تبدیل سه به یک است. به عبارت دیگر برای تولید یک تن الفین از سه تن متانول استفاده میشود. سایر هزینه‌های تولید این واحدها نیز مبلغی حدود 150-200دلار برآورد میشود. از این رو در صورت وجود تقاضای مناسب در بازار الفین و داشتن صرفه اقتصادی، تقاضای متانول از سوی این واحدها افزایش می‌یابد. میان متانول و گاز نیز همبستگی مناسبی وجود دارد. این همبستگی از آنجایی ناشی میشود که بیش از 60 درصد متانول تولیدی در سطح جهان از گاز طبیعی تولید میشود. از آنجایی که بهای تمام شده متانول عمدتا متاثر از قیمت گاز و نرخ فروش آن وابسته به قیمت نفت است، صرفه اقتصادی تولید این محصول با بررسی نسبت قیمت نفت به گاز سنجیده میشود. گفته میشود هر زمان نسبت قیمت نفت به گاز به بیش از 15 واحد افزایش یابد، تولید متانول صرفه اقتصادی دارد. در حال حاضر این نسبت حدود 22 واحد است.
شرکت‌های فعال در بازار سرمایه
پتروشیمی زاگرس، فن آوران و خارک از جمله متانول‌سازهای فعال در بازار سرمایه هستند که با توجه به ترکیب سبد فروش هریک از آنها، تاثیرپذیری آنها از افت متانول متفاوت است. بر همین اساس می‌توان گفت زاگرس و خارک دو سر طیف از لحاظ تنوع محصول هستند. تولید و فروش زاگرس صرفا متمرکز بر متانول است. پتروشیمی فن‌آوران قدری از تک محصولی بودن فاصله گرفته و به این ترتیب بخشی از فروش شرکت، به اسید استیک اختصاص یافته است؛ با این حال بخش زیادی از درآمد شرکت از محل فروش متانول است. در پتروشیمی خارک نزدیک به نیمی از فروش شرکت به LPG اختصاص دارد از این رو تغییرات قیمت متانول، درآمد این شرکت را کمتر از دو متانول‌ساز دیگر متاثر می‌سازد.
در بین متانول‌سازها، خوراک پتروشیمی زاگرس و فن‌آوران گاز طبیعی است و نرخ گاز خوراک آنها وابسته به چهار هاب منطقه‌ای است. در فصل بهار افت قیمت در این هاب‌ها، افت قیمت گاز خوراک دریافتی این شرکت‌ها را به دنبال داشت. انتظار می‌رود طبق رویه معمول نرخ خوراک گاز طبیعی دریافتی شرکت‌ها در 6ماهه دوم بیش از نیمه نخست سال باشد. شایان ذکر است که خوراک دریافتی پتروشیمی خارک متفاوت از دو متانول ساز دیگر است. ماده اولیه مصرفی خارک گاز ترش است که نرخ آن وابسته به نرخ پروپان، بوتان و پنتان و متعاقبا قیمت نفت است.
