«دنیای‌اقتصاد» بررسی می‌کند
افزایش سود خالص تولید‌کننده‌های اوره و آمونیاک
وضعیت جهانی
با توجه به جمعیت رو به رشد جهان و افزایش توجه به تغذیه، تقاضا برای محصولات کشاورزی رو به افزایش است و در نتیجه تقاضا برای اوره نیز افزایش پیدا کرده است. چین که بزرگترین تولید‌کننده و مصرف‌کننده اوره در جهان است، به دلیل سیاست‌های حفظ محیط زیست روند تولید خود را به شدت کاهش داده است، به‌طوری که مقدار صادرات اوره این کشور از ۱۴ میلیون تن در سال ۲۰۱۵ به کمتر از ۵ میلیون تن در سال ۲۰۱۷ کاهش پیدا کرده است. با این وجود در حال حاضر عرضه اوره نسبت به تقاضای جهانی آن بیشتر است و این مازاد عرضه به دلیل افزایش قابل توجه ظرفیت تولید توسط کشور هند رو به افزایش است.
بهای تمام شده اوره تولیدی توسط کشور چین ۲۴۰ دلار به ازای هر تن است. بنابراین کاهش قیمت جهانی این ماده به زیر این قیمت بعید است. قیمت فعلی اوره حدود ۳۴۶ دلار است که بالاترین قیمت در ۵ سال اخیر است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که قیمت این ماده در سال‌های آتی بالای ۳۰۰ دلار خواهد ماند.
تولید‌کننده‌های ایرانی
شرکت‌های تولید‌کننده فعال اوره در ایران پتروشیمی پردیس، شیراز، خراسان، کرمانشاه و رازی هستند که این شرکت‌ها به غیر از پتروشیمی رازی در فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس قرار دارند. علاوه بر این شرکت‌ها، پروژه‌های دیگری در کشور در حال احداث است که ظرفیت تولید اوره کشور را از ۵/ ۶ میلیون تن در سال به ۷/ ۱۳ میلیون تن افزایش خواهند داد. پروژه‌های پتروشیمی لردگان، هنگام، مسجد سلیمان و کرمانشاه ۲ از جمله این طرح‌ها هستند. در این گزارش به بررسی وضعیت و عملکرد چهار شرکت پذیرفته شده در بورس یعنی پتروشیمی پردیس، شیراز، خراسان و کرمانشاه پرداخته شده است. شرکت پتروشیمی پردیس با ۶/ ۵۶ هزار میلیارد تومان بیشترین ارزش بازار را در بین اوره سازهای کشور دارد. همچنین ظرفیت تولیدی این شرکت از سایر شرکت‌ها بیشتر است. این شرکت فاقد طرح توسعه بوده و فقط دو محصول اوره و آمونیاک تولید می‌کند. با توجه به عدم تنوع محصولات و عدم داشتن طرح توسعه P/ E که بازار برای آن در نظر گرفته از سایر شرکت‌ها کمتر است. پتروشیمی کرمانشاه بیشترین P/ E را دارد و دلیل آن می‌تواند طرح توسعه و رشدهای آتی این شرکت باشد. از بین این شرکت‌ها، پتروشیمی خراسان کمترین ارزش بازار و ظرفیت تولیدی را دارد. در جدول شماره ۲ مبلغ فروش، حاشیه سود ناخالص، حاشیه سود عملیاتی و حاشیه سود خالص این شرکت‌ها با هم مقایسه شده‌اند. در سال ۱۳۹۸ نسبت به ۱۳۹۴ مبلغ فروش شرکت پتروشیمی پردیس و شیراز حدود ۵ برابر رشد کرده‌اند که دلیل آن بهره‌برداری از طرح‌های توسعه این دو شرکت است. مبلغ فروش پتروشیمی کرمانشاه و خراسان حدود ۵/ ۲ برابر رشد داشته است. به دنبال افزایش نرخ دلار در سال‌های اخیر حاشیه سودهای این شرکت‌ها در سال‌های اخیر رشد محسوسی داشته‌اند. دلیل این امر کاهش بیشتر قیمت جهانی گاز خوراک این شرکت‌ها به نسبت قیمت اوره است. علاوه بر این عمده فروش این شرکت‌ها صادراتی است، به همین دلیل افزایش نرخ دلار تاثیر زیادی در نرخ فروش و سودآوری آنها داشته است. حاشیه سود ناخالص پتروشیمی شیراز به دلیل تولید و فروش محصولات دیگر غیر از اوره و آمونیاک، کمتر از حاشیه سود ناخالص سه پتروشیمی دیگر است. این شرکت علاوه بر اوره و آمونیاک محصولات دیگری مانند متانول، نیترات آمونیوم و... نیز تولید می‌کند که این محصولات بیش از ۱۰ درصد مبلغ فروش پتروشیمی شیراز را شامل می‌شوند. نکته قابل توجه افزایش حاشیه سود خالص شرکت پتروشیمی پردیس و خراسان در سال ۱۳۹۸ است، به‌طوری که حاشیه سود خالص آنها به ترتیب ۷۳ و ۶۲ درصد است در حالی که حاشیه سود پتروشیمی کرمانشاه و شیراز ۴۹ و ۳۲ درصد است و دلیل آن، سایر درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی ناشی از سود سرمایه‌گذاری و تسعیر ارز این دو شرکت است که حاشیه سود خالص آنها را افزایش داده است. در جدول بعدی قیمت اوره شرکت‌های پتروشیمی اوره ساز با قیمت اوره جهانی مقایسه شده است. قیمت اوره‌فروش رفته توسط این شرکت‌ها در سال ۱۳۹۵ حدود ۹۰ درصد قیمت جهانی بوده است. در سال‌های اخیر این شرکت‌ها نتوانسته‌اند نزدیک به قیمت جهانی اوره خود را به فروش برسانند، به‌طوری که نرخ فروش آنها در یک سال اخیر به‌طور متوسط به حدود ۶۰ درصد کاهش پیدا کرده است. دلیل این امر تحریم‌های بین‌المللی و هزینه‌های دور زدن تحریم‌هاست که نرخ فروش را کاهش داده است.
