با نگاهی مقایسه‌ای شرکت‌های گروه نفتی بررسی شدند
پستی و بلندی‌های فرآورده‌های نفتی
از طرفی نفت و گاز، علی‌الخصوص نفت در معادلات اقتصادی و سیاسی جهان اهمیت راهبری دارند و در فرآیند روابط بین‌الملل نقش مهمی را ایفا می‌کنند. در این میان آمریکا، چین و روسیه به ترتیب بیشترین ظرفیت پالایش نفت در دنیا را دارند و روی هم رفته ۴۱درصد ظرفیت دنیا را می‌توانند پالایش کنند. گفتنی است ایران به عنوان دومین دارنده منابع گازی و چهارمین دارنده منابع نفت در دنیا و از طرف دیگر قرارگیری در منطقه خاورمیانه، با فرصت‌های فراوانی به منظور توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز روبهرو است.
انواع نفت
به طور کلی براساس کیفیت، کالاهای نفتی به سه دسته نفت برنت یا دریای شمال، نفت آمریکا و نفت اوپک تقسیم‌بندی می‌شوند. ذکر این نکته هم اهمیت دارد که نوع نفت هر منطقه با هم فرق می‌کند. برای مثال نفت مورد استفاده در خاورمیانه با اروپا تفاوت قابل توجهی دارد. غالبا استاندارد جهانی نیز بر مبنای قیمت نفت برنت محاسبه می‌شود. از طرف دیگر نکته قابل توجه این است که قیمت نفت یک متغیر اقتصادی و سیاسی است به این معنی که تابعی از عرضه و تقاضاست و عموما قیمت‌گذاری نفت خصوصا درحال حاضر بیشتر دست ایالات متحده آمریکا قرار دارد.
چشم‌انداز نفت
با شیوع ویروس منحوس کرونا وضعیت بازار‌های جهانی و همچنین نفت با افت تقاضا روبهرو شد. دلیل عمده این افت تقاضا پر شدن ذخایر کشورها به دلیل کاهش تولیدات کالاهای پایه و مشتقات نفتی از جمله محصولات پتروشیمی، بنزین، متانول و... بود. اما به مرور با گذر از شوک اولیه ویروس کرونا و همچنین رشد تولیدات کامودیتی‌ها، همان‌طور که در نمودار روزانه نفت مشاهده می‌شود، روند رو به رشد خود را شروع کرده و تا محدوده ۷۰ دلار هم بالا آمده است. همزمان با شوک اولیه کرونا نفت برنت محدوده‌های زیر ۲۰ دلار را هم تجربه کرد اما سپس مدت نسبتا زیادی (حدود ۶ ماه) در محدوده ۳۰ تا ۴۵ دلاری نوسان داشت و پس از شکستن این محدوده‌ها، به اهداف بالاتر قیمتی خود رسید. با توجه به بهبود اوضاع اقتصاد‌های جهانی و همچنین شیوع واکسن کرونا، برای نفت جهانی همچنان روند صعودی پیش‌بینی می‌شود و اهداف میان‌مدت و بلندمدت قیمتی ۸۰ تا ۸۶ دلار برای نفت برنت قابل ارزیابی است.
گروه فرآورده‌های نفتی
صنعت فرآورده‌های نفتی تقریبا ۷درصد از ارزش کل بازار سرمایه را به خود اختصاص داده است. تقریبا ارزش بازار فرآورده‌های نفتی در حال حاضر حدود ۳۳۲ همت (هزار میلیارد تومان) است. از ۳۳۲ همت (هزار میلیارد تومان) ارزش کل صنعت فرآورده‌های نفتی بیش از ۸۵ درصد آن متعلق به شرکت‌های پالایش نفت اصفهان (شپنا)، پالایش نفت بندر عباس (شبندر)، پالایش نفت تهران (شتران) و پالایش نفت تبریز (شبریز) است.
ارزش بازار این ۴ شرکت به تنهایی حدود ۲۸۳ همت (هزار میلیارد تومان) است. خوراک صنایع پالایشی نفت خام است. شرکت‌های این صنعت نفت خام را با تخفیف از دولت خریداری کرده و بعد از تبدیل آن به محصولات دیگر به فروش می‌رسانند. گفتنی است پالایشی‌ها حق‌العمل‌کار هستند و بیشتر بازار هدف محصولات، شرکت‌های داخلی هستند و شرکت‌های پالایشی محصولات خود را جهت توزیع به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران می‌دهند.
مقایسه شرکت‌های گروه
پالایش نفت اصفهان از نظر تولید محصول با اهمیت نفت و گاز در کشور در جایگاه اول قرار دارد. در ضمن با توجه به جدول نماد معاملاتی شپنا به عنوان بزرگ‌ترین شرکت این گروه مطرح است.
از نظر P/ E شرکت نفت ایرانول (شرانول) روز شنبه ۱۴ فروردین ۱۴۰۰ از جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری برخوردار بود و پس از آن شرکت شسپا و شبندر وضعیت مطلوب‌تری را تجربه کردند. نکته حائز اهمیت این است که شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت (ونفت)، از لحاظ NAV باید محاسبه شود و تحلیل P/ E این شرکت از اهمیت کمتری برای تحلیل برخوردار است. با توجه به صورت‌های مالی ۹ ماهه ۴ شرکت بزرگ این گروه مشاهده می‌شود که شپنا بیشترین میزان فروش را داشته است. از طرفی دیگر شبریز نسبت به سایر شرکت‌های این گروه افزایش رشد فروش بیشتری را داشته است. با توجه به تحلیل صورت‌های مالی این گروه و نیز بررسی تهدید‌ها و فرصت‌های موجود در شرکت‌های مربوطه،در بین شرکت‌های نفتی شبندر و در بین فرآورده‌های نفتی شرانول از وضعیت بهتری برای سرمایه‌گذاری برخوردار هستند. در ضمن نباید این نکته فراموش شود که نرخ ارز و قیمت جهانی نفت و سیاست‌های دولت و میزان صادرات در سال ۱۴۰۰ حرف اول را می‌زند و مطالب ذکر شده و تحلیل فوق، براساس داده‌های آماری و تحلیلی صورت گرفته است.
