چشم‌انداز و ارزیابی عملکرد یک صنعت در بازار سهام بررسی شد
صفر تا صد غذایی‌ها
نقاط قوت
این صنعت از مزیت ارزآوری برخوردار است و می‌تواند با محصولات صادراتی خود بخشی از نیاز کشور را تامین کند.
صنعت غذایی به تنهایی تامین‌کننده بیش از 10 درصد ارزش افزوده اقتصاد کشور است. یکی از صنایعی که تلاش بر خودکفایی در آن دیده می‌شود و تولید‌کننده 95 درصد نیاز داخلی بوده، صنعت غذایی است. از طرفی با توجه به ارتباط گسترده صنعت با سایر صنایع، میزان اشتغال‌زایی در آن چشمگیر است.
همچنین سهم پایین مصرف سوخت‌های فسیلی از دیگر نقاط قوت این صنعت محسوب می‌شود.
نقاط ضعف
از مهم‌ترین نقاط ضعف صنعت غذایی ضعف قوانین داخلی کشور به‌ویژه قوانین مالیاتی و نظام بانکی است. در ادامه ضعف قوانین مالیاتی و بانکی، فساد و رانت گریبان‌گیر این صنعت بوده که از دیگر ضعف‌های این صنعت محسوب می‌شود.
با این حال ضعف بسته‌بندی، می‌تواند توان رقابتی این صنعت را نسبت به رقبای خارجی به‌صورت چشمگیری کاهش دهد.
از سویی دیگر مشکل اساسی این صنعت، کمبود مواد اولیه است که نیاز به واردات را بر صنعت مذکور، تحمیل می‌کند. در عین حال تامین سرمایه در گردش مناسب از جمله چالش‌های مهم این صنعت بوده که متاسفانه صنعت غذایی با آن دست و پنجه نرم می‌کند.
تهدید و فرصت غذایی‌ها
در ادامه می‌توان تهدیدها و فرصت‌های صنعت را برشمرد. از جمله مهم‌ترین مسائلی که صنعت غذایی را تهدید می‌کند، می‌توان جهش ارزی در شرکت‌های واردات محور، تداوم شرایط رکودی و عدم‌توجه به پیشرفت‌های فناورانه اشاره کرد.
در نقطه مقابل فرصت‌های مناسبی جهت توسعه این صنعت فراهم شده، برخی موارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت حائزاهمیت است.
با توجه به حمایت‌هایی که در برنامه توسعه برای محصولات دانش‌بنیان پیش‌بینی شده، صنعت غذایی نیز از این محاسن بهره‌مند خواهد شد. همچنین پیشرفت صنعت حمل‌ونقل، صنعت غذایی نیز به‌عنوان رابط با این صنعت می‌تواند توسعه یابد.
افزایش تقاضا نیز برای صنایع فرآوری و بسته‌بندی در حوزه صنایع غذایی به سبب فشار کم‌آبی نیز می‌تواند فرصتی مغتنم برای رشد غذایی‌ها محسوب شود.
همان طور که در تحلیل نقاط قوت و ضعف صنعت اشاره شد، یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند زمینه توسعه رقابت‌پذیری صنایع غذایی در ایران را فراهم کند، دسترسی به مواد اولیه باکیفیت و قیمت مناسب است. صنایع تبدیلی و غذایی ایران از این نظر با چالش مواجه است. فصلی بودن محصولات، تمایل کشاورزان را به فروش نقد سوق می‌دهد و گردش سرمایه زمان‌بر خواهد شد. در حال حاضر نحوه تخصیص ارز به واردات مواد اولیه، از دغدغه‌های اصلی فعالان این صنعت است.
این موضوع از آن حیث اهمیت دارد که سیاست‌های دولتی ساماندهی بخش بازار بر آن اثر مستقیم دارد. نکته دیگر آن است که تامین‌کنندگان خارجی تمایلی به انعقاد قراردادهای بلندمدت نداشته و این امر سودآوری غذایی‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
برای حرکت در مسیر توسعه، ابتدا باید نقشه روشنی از سیاست‌گذاری‌ها ترسیم شده و سپس با برنامه‌ریزی مدون سعی بر اعمال قوانین داشت. در این صورت، تولید‌کننده و صادرکننده راحت‌تر می‌توانند در این فضا فعالیت کنند.
سایه 2 ریسک در اقتصاد
اقتصاد ایران در سال 1399 تحت‌تاثیر دو مساله تحریم و پاندمی کرونا قرار داشت و به‌رغم حیاتی بودن صنعت غذا، بر آن اثر منفی ملموسی داشت. تحریم‌ها از نظر انتقال ارز و تامین مواد اولیه، صادرات و نیز الزاماتی که دستگاه‌های اجرایی برای کنترل این شرایط بر کسب و کارها تحمیل کردند، مشکل‌ساز بودند و از سوی دیگر، شیوع ویروس کرونا منجر به افت تقاضا در بازارهای بین‌المللی شد و مواد اولیه اغلب صنایع نیز متاثر از شیوع این بیماری، دچار افزایش قیمت شدیدی شدند.
گرچه فعالان این حوزه توانستند با وجود نوسانات قیمتی، نیاز عمومی جامعه را تامین کنند و انبارها را در روزهای مبادا تاحدی پر نگه دارند، اما این شرایط در آینده نمی‌تواند ادامه داشته باشد و باید رویکرد جدی‌تری اتخاذ شود.
چشم‌انداز 1400
در مورد چشم‌انداز سال 1400، در شرایطی که روابط بین‌الملل در شرایط مطلوبی قرار ندارد و بودجه با کسری مواجه است و شرایط تامین آن با اما و اگرهای بسیاری همراه است، می‌توان تخمین زد که تورم حداقل 40 درصدی داشته باشیم. بدیهی است تورم بر نرخ فروش محصولات و قیمت مصرف‌کننده اثرگذار خواهد بود و شرایط دشواری پیش روی این صنعت است.
بررسی با احتساب تفکیک بخش‌های مختلف
شرکت‌های موجود در صنعت غذایی که در بازار سرمایه حضور دارند، به‌رغم همه مشکلات در سال 1399 توانستند عملکرد نسبتا خوبی بر جای بگذارند. ناگفته نماند بخش قابل‌توجهی از مبالغ فروش محصولات ناشی از تورم و جهش ارزی و افزایش نرخ فروش محصولات بود، بنابراین نمی‌توان ادعایی مبنی بر رشد قابل‌توجه تولیدات و فروش در این صنعت داشت.
فروش 9 ماهه 99 در مجموع بالغ بر 10 هزار میلیارد تومان بود که بخش اعظم آن متعلق به صنعت لبنی است.
همچنین بهای تمام شده محصولات بالغ بر 8 هزار میلیارد تومان بود که همچنان لبنی‌ها صدرنشین بودند. نکته قابل‌توجه آن است که گرچه لبنی‌ها بخش قابل‌توجهی از مبلغ فروش 9 ماهه کل صنعت غذایی را در اختیار داشتند، اما در تحقق سود عملیاتی چندان موفق نبوده‌اند و سایر محصولات غذایی در این زمینه سبقت گرفتند و بالغ بر 828 میلیارد تومان سود عملیاتی محقق کردند. در واقع مدیریت هزینه‌ها و بهبود سودآوری در سایر محصولات غذایی، بهتر از سایر بخش‌ها بوده است.
در نهایت مقایسه نسبت‌های مالی این صنعت، حاکی از وضعیت مطلوب نسبت سودآوری در شیرینی‌ها است. گرچه در سایر نسبت‌های این بخش عملکرد ضعیف‌تری داشته است. سایر محصولات غذایی با گردش دارایی‌های مطلوب‌تر و فروش‌های نقدی بیشتر، نسبت به سایر بخش‌ها عملکرد مطلوب‌تری داشته و در مجموع می‌توان گفت در دوره 9 ماهه توانسته گوی رقابت را از سایر بخش‌های صنعت غذایی برباید.
ارزیابی جزئی‌تر عملکرد شرکت‌ها
در گروه سایر محصولات غذایی، گروه صنعتی زر ماکارون در سال 98 در میان هم‌گروهی‌های خود عملکرد مطلوبی داشته و بالغ بر 300 میلیارد تومان سود عملیاتی داشته است. همچنین در دوره 9 ماه 99 بالغ بر 486 میلیارد تومان سود عملیاتی رقم زده که در مقایسه با عملکرد 12 ماهه 98، روند رو به جلویی بوده است. در حوزه فروش، پس از زرماکارون، گلوکوزان و تولیدی مهرام رتبه‌های دوم و سوم را در دوره 12 ماهه خود داشته و به ترتیب 900، 600 400 میلیارد تومان فروش محقق کرده‌اند. بیشترین حاشیه سود عملیاتی در این گروه به تبرک، کشت و صنعت بهاران و نوش پونه مشهد تعلق دارد. بهاران با حاشیه سود عملیاتی 40 درصدی شرایط مطلوبی نسبت به سایرین دارد. در گروه شیرینی‌ها، صنعتی مینو، در سال 98 در میان هم‌گروهی‌های خود توانسته برترین سود عملیاتی بالغ بر 2 هزار میلیارد ریال کسب کند. سود عملیاتی 7/ 161 میلیارد تومانی در دوره 9 ماهه نیز می‌تواند موید بهبود سوددهی شرکت باشد. در حوزه فروش نیز صنعتی مینو با ویتانا و پارس مینو رقابت داشته و با فروش 600 میلیارد تومانی در 12 ماهه صدرنشین شده است. حاشیه سود عملیاتی پارس مینو، ویتانا و صنعتی مینو بین 25 تا 30 درصد و بهتر از سایر شرکت‌ها بوده است. در گروه لبنی‌ها، شیر پاستوریزه پگاه اصفهان، در سال 98 در میان هم‌گروهی‌های خود توانسته برترین سود عملیاتی بالغ بر 6/ 48 میلیارد تومان را محقق کند. در حوزه فروش اما شیر پاستوریزه پگاه اصفهان با لبنیات پاک رقابت تنگاتنگی داشته و در نهایت پاک گوی رقابت از پگاه ربوده و 950میلیارد تومان فروش در 12 ماه داشته است. حاشیه سود عملیاتی شرکت‌های لبنی غالبا کمتر از 10 درصد است و پگاه گلپایگان با حاشیه سود 29/ 10 درصدی صدرنشین است.
در گروه نوشیدنی‌ها، تعداد شرکت‌ها چندان زیاد نیست و پاکدیس سود عملیاتی70 میلیارد تومانی داشته و از رقیب خود بهنوش پیشی گرفته است.
این در حالی است که فروش پاکدیس در دوره 12 ماهه تقریبا نصف فروش بهنوش بود. حاشیه سود عملیاتی پاکدیس نیز 24 درصد و بهنوش 13 درصد است.
