بررسی مهم‌ترین محصول در زنجیره ارزش صنایع پتروشیمی نشان می‌دهد
افزایش تقاضا در صنعت «PVC»
محصول PVC در صنعت پتروشیمی
پی‌وی‌سی از معروف‌ترین محصولات در صنعت پتروشیمی است که بعد از اتیلن و پروپیلن‌ها بیشترین تولید را در کارخانه‌های پتروشیمی دارد. حدود نیمی از پی‌وی‌سی دنیا در صنعت ساختمان استفاده می‌شود و مابقی آن در صنعت پزشکی، خودرو، الکترونیک و... کاربرد دارد. یکی از مزیت‌های پی‌وی‌سی نسبت به محصولات مشابه این است که این محصول برای استفاده، استحکام بیشتر و قیمت مناسب‌تر دارد. در بازار سهام نماد‌های شغدیر و شپترو این محصول را تولید می‌کنند. به علاوه شرکت پتروشیمی اروند که اخیرا با نماد «اروند» در بورس تهران پذیرفته شده است و در صف عرضه اولیه در بازار سهام قرار دارد، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان PVC در ایران شناخته می‌شوند.
کاربردهای PVC
یکی از مزایای تولید پی‌وی‌سی این است که بهای تمام شده کمی دارد و در نتیجه برای مصرف‌کنندگان ارزان تمام می‌شود. پی‌وی‌سی می‌تواند در دو حالت سخت یا منعطف ساخته شود. به حالت سخت پی‌وی‌سی، در اصطلاح UPVC می‌گوییم. این نوع از پی‌وی‌سی که دارای مقاومت بالایی است، در ساخته لوله، در و پنجره‌های دو جداره استفاده می‌شود. علاوه بر این از PVC در تولید لوله‌های آب و فاضلاب استفاده می‌شود. براین اساس اصلی‌ترین مصرف این ماده ارزشمند در صنعت ساختمان است. یکی دیگر از کاربردهای پی‌وی‌سی در تولید کارت‌های اعتباری، مترو و... است که این روزها در گستره جهانی استفاده زیادی دارد. PVC استفاده‌های بسیاری در صنعت دارد، اما این دو نمونه از اصلی‌ترین استفاده‌های PVC است.
نحوه تولید PVC
به صورت کلی، پلیمر‌ها از به هم چسبیدن چند مولکول مشابه تشکیل می‌شوند که به این مولکول اولیه مونومر گفته می‌شود. مونومری که ماده اولیه تولید پی‌وی‌سی است، وینیل کلراید نام دارد. از به هم چسبیدن مونومرهای وینیل کلراید، پلی وینیل کلراید به دست می‌آید. برای تولید پی‌وی‌سی باید ابتدا وینیل کلراید تولید شود. برای تولید این ماده از اتانول، پتاسیم هیدروکسید و دی کلرو اتان استفاده می‌شود. پس یکی از مواد اولیه این صنعت، اتانول است.
بررسی نماد‌های صنعت: «شغدیر»
شرکت پتروشیمی غدیر در سال 89 با 50درصد ظرفیت اسمی فعالیت خود را آغاز کرد و در کنار پتروشیمی اروند، بندر امام و پتروشیمی آبادان تامین‌کننده پی‌وی‌سی کشور شد و در سال 1397 در فرابورس با نماد «شغدیر» پذیرفته شد. سهامدار عمده این شرکت تاپیکو است. درآمد اصلی این شرکت از تولید و فروش محصول پی‌وی‌سی است که فروش شرکت در 3 ماهه ابتدای سال 1400 نسبت به 3 ماهه ابتدای 99 حدود 188 درصد رشد داشته و همچنین حدود نیمی از فروش شرکت در سال 1400 از طریق صادرات ثبت شد که نسبت به سال قبل افزایش پیدا کرده است. کلیه فروش‌های داخلی شرکت از طریق بورس کالا و بر اساس نرخ پایه بورس کالا انجام شد. درصد رقابت ونرخ فروش محصولات صادراتی بر مبنای قیمت‌های جهانی و بر اساس نرخ فوب خلیج فارس است. سود و زیان خالص شرکت در صورت‌های مالی سال 99 نسبت به سال 98 حدود 478 درصد افزایش پیدا کرده که از محل فعالیت‌های عملیاتی شرکت بوده اما مانند اکثر شرکت‌ها که سود به دست آمده ناشی از تورم است، در این شرکت نیز این افزایش سود ناشی از افزایش مقداری فروش نبوده و ناشی از افزایش نرخ فروش است. نکته مثبت در این شرکت افزایش حاشیه سود ناخالص یعنی کاهش بهای تمام شده نسبت به فروش بوده که حاشیه سود ناخالص در سال 98، حدود 25 درصد و در سال 99 به 56 درصد افزایش پیدا کرده است. شرکت پتروشیمی غدیر ظرفیت تولید سالانه 120 هزار تن پی‌وی‌سی را دارد و سهم آن از بازار داخلی حدود 18 درصد است. پیش‌بینی می‌شود شرکت در آینده 60 هزار تن از محصولات خود را صادر کند که عمده این صادرات به عراق، افغانستان و پاکستان است.
«شپترو»
شرکت پتروشیمی آبادان در سال 1345 تاسیس شد و موضوع اصلی فعالیت شرکت تولید پی‌وی‌سی است. پتروشیمی آبادان در سال 1375 با نماد «شپترو» در تابلوی اصلی بورس اوراق بهادار پذیرفته شد. به‌خاطر زیان‌های متوالی و مشمول ماده 141 قانون تجارت شدن به بازار پایه فرابورس منتقل شد اما در سال‌های آتی، آینده خوبی برای این شرکت انتظار می‌رود. شرکت پتروشیمی آبادان مانند سایر تولید‌کنندگان پی‌وی‌سی تا سال 93 شرکتی سود ده بود اما از سال 94 به بعد به دلایلی مانند کاهش مقدار تولید و فروش و همچنین افزایش بهای تمام شده نسبت به فروش، سود شرکت به زیان تبدیل شد. در تیر ماه سال 97 بر اثر حادثه‌ای غیر‌منتظره و نشت گاز، برج تفکیک وی‌سی‌ام شرکت در آتش سوخت و این آتش‌سوزی پس از 6 ساعت با تلاش ماموران آتش‌نشانی مهار و از گسترش آن به سایر قسمت‌های شرکت جلوگیری شد. این آتش‌سوزی به مدت 3 سال باعث کاهش چشمگیر تولید و فروش محصول پی‌وی‌سی این شرکت و منجر به افزایش زیان عملیاتی آن شد. شرکت تحت پوشش کامل بیمه پارسیان بود و بعد از دریافت خسارت شروع به بازسازی خط تولید خود کرد و در خرداد سال 99 خط تولید متوقف شده راه‌اندازی شد و از شهریور ماه 99 فروش شرکت شروع به رشد قابل ملاحظه‌ای کرد که در صورت‌های مالی سال 99 خود باعث رشد 337 درصدی فروش شرکت نسبت به سال پیش از آن شد و همچنین زیان شرکت به سود تبدیل شد. اما همچنان مشکل اصلی شرکت بهای تمام شده محصولات و پایین بودن درصد حاشیه سود ناخالص شرکت است که با توجه به راه‌اندازی مجدد خط تولید متوقف شده انتظار رشد خوب در فروش شرکت برای سال‌های آینده می‌رود. همچنین هیات مدیره شرکت به غیر از افزایش تولید و فروش در پی خروج از ذیل ماده 141 قانون تجارت هستند. نکته قابل‌توجه فروش شرکت در 3 ماهه 1400 بوده که نسبت به مشابه سال 99 حدود 937 درصد افزایش یافته است.
آینده صنعت
ارزش بازار این صنعت در سال 2020 معادل 45 میلیارد دلار برآورد شده و تحلیل کارشناسان رشد 4درصد در بازه 2021 تا 2026 و رسیدن این صنعت به ارزش بازار 47 میلیارد دلاری است. دلیل این رشد، تقاضای پی‌وی‌سی در صنعت ساختمان است. تقاضای پلی وینیل کلراید (PVC) در مصارف ساختمانی به دلیل مقرون به صرفه بودن، مقاومت در برابر خوردگی شیمیایی و دوام، همچنان پابرجا خواهد ماند. افزایش استفاده از پی‌وی‌سی بدون پلاستیک به عنوان جایگزینی برای چوب رنگ شده در قاب پنجره‌ها و آستانه‌ها، تقاضا برای ساخت‌وساز را برای دوره پیش‌بینی افزایش می‌دهد.
آسیا و اقیانوسیه، با 58درصد از سهم بازار پی‌وی‌سی، بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان است و پس از آن، آمریکای شمالی 13درصد از سهم این بازار را در اختیار دارد. به زودی با سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته از سوی قطر، این کشور جزو 5 کشور برتر تولیدکننده این ماده در جهان خواهد شد. افتتاح پروژه‌های صنعتی و پتروشیمیایی ایران، خصوصا پتروشیمی هگمتانه به عنوان تنها تولیدکننده این ماده در گرید غذایی و پزشکی، قدرت ایران را در این صنعت افزایش خواهد داد.
