وضعیت سودآوری چهار بورس کشور بررسی شد
چشمانداز بورسی «فراکاب»ها
بسته به نوع فعالیت آن بورس، معمولا دارای چند گروه سهامداری هستند و معاملات هر گروه صرفا در بین فعالان همان گروه قابل انجام است و به همین دلیل، بورس‌ها دارای چند نماد هستند. فرابورس بدون گروه سهامداری است. سایر اشخاص به عنوان فعال‌ترین و پر معامله‌ترین نماد به‌شمار می‌رود. در کنار نماد مربوط به سایر اشخاص، نماد نهادهای مالی، کارگزاران و فعالان آن صنعت، گروه‌های سهامداری دیگری هستند که بر اساس مصوبه شورای عالی بورس، همه کدها در حال انتقال به کد سایر اشخاص است. درآمدهای بورس‌ها عمدتا متمرکز بر درآمد کارمزد معاملات، حق درج، حق عضویت، دسترسی و اجاره به کارگزاران، درج و پذیرش شرکت‌ها یا کالاهای شرکت‌هاست.
بررسی عملکرد شش ماهه فراکاب‌‌‌های بورس تهران
شرکت بورس تهران با نماد «بورس» سرمایه 14هزار میلیارد ریالی و ارزش بازار بیش از 144هزار میلیارد ریالی دارد. این بورس در تابستان سال 1400 شاهد افول درآمدهای عملیاتی خود بود. درآمد ارائه خدمات بورس تهران در تابستان 1400 نسبت به تابستان 1399 به دلیل کاهش حجم و ارزش معاملات بیش از 60 درصد کاهش یافت. همچنین هزینه‌های عملیاتی و اداری به ترتیب 103 و 27درصد رشد داشت که مجموعا رشدی بیش از تورم است. در مقابل درآمدهای سرمایه‌گذاری این بورس با رشد 87درصدی همراه شد.
در مجموع سود خالص فصل تابستان با کاهش 60 درصدی همراه بود. همچنین بررسی رشد سودآوری بورس تهران طی یک دهه گذشته حاکی از رشد متوسط سالانه بیش از 50درصد است.
فرابورس ایران
شرکت فرابورس ایران با نماد «فرابورس» سرمایه 7هزار میلیارد ریالی و ارزش بازار بیش از 183هزار میلیارد ریال دارد. فرابورس ایران در تابستان سال 1400 شاهد افول درآمدهای عملیاتی بود.
کاهش درآمدهای عملیاتی فرابورس به دلیل کاهش حجم و ارزش معاملات بوده است و کاهش 53درصدی نسبت به فصل مشابه سال قبل نشان می‌دهد. با این حال، کاهش این بخش در فرابورس کمتر از بورس تهران بوده است. همچنین هزینه‌ها 42درصد رشد داشت که بیش از تورم است، اما درآمدهای سرمایه‌گذاری در فرابورس ایران با کاهش روبه‌رو شد. خرید ساختمان جدید، سبب کاهش منابع سرمایه‌گذاری شده در سپرده و صندوق شده است. به این ترتیب فرابورس بیشترین کاهش سود خالص در فصل تابستان در میان بورس‌ها را با کاهش 61درصدی ثبت کرده است. همچنین بررسی رشد سودآوری فرابورس ایران طی یک دهه گذشته حاکی از رشد متوسط سالانه بیش از 45درصد است.
بورس کالای ایران
شرکت بورس کالا با نماد «کالا» سرمایه 5 هزار میلیارد ریالی دارد و ارزش بازار این شرکت بیش از 181هزار میلیارد ریال است. بورس کالا بیشترین رشد درآمد عملیاتی را در میان همه بورس‌ها داشته است. این بورس شاهد رشد 40درصدی درآمد در تابستان 1400 نسبت به مدت مشابه سال گذشته بوده است. ورود کالاهای جدید از جمله سیمان، افزایش قیمت ارز و قیمت‌های جهانی از عوامل اصلی درآمد بورس کالا بوده است. همچنین هزینه‌های عملیاتی و اداری به ترتیب 66 و 35درصد رشد داشت که مجموع رشدی بیش از تورم است. درآمدهای سرمایه‌گذاری این بورس نیز با کاهش روبه‌رو شده است. عدم‌فروش سرمایه‌گذاری‌ها، دلیل اصلی کاهش درآمدهای سرمایه‌گذاری بوده است. در مجموع سود خالص تابستان 1400 این شرکت با کاهش 13درصدی نسبت به تابستان 1399 همراه بوده است. همچنین بررسی رشد سودآوری بورس کالا طی یک دهه گذشته حاکی از رشد متوسط سالانه بیش از 37درصد است.
بورس انرژی ایران
شرکت بورس انرژی با نماد «انرژی» جوان‌ترین و کوچک‌ترین بورس کشور از لحاظ سرمایه است و سرمایه 1800 میلیارد ریالی دارد اما به لحاظ ارزش بازار در جایگاه مناسبی است و ارزش بازار بیش از 182 هزار میلیارد ریالی دارد.
این بورس نیز در تابستان سال‌جاری با رشد درآمد همراه بوده است. رشد درآمد عملیاتی این شرکت در تابستان سال 1400 نسبت به تابستان 1399 با رشد 34درصدی همراه شده است.
همچنین هزینه‌ها 62درصد رشد داشته است که بیش از تورم است. درآمد سرمایه‌گذاری‌های این شرکت نیز رشد 22درصدی داشته است. در مجموع سود این شرکت در تابستان سال‌جاری نسبت به تابستان سال گذشته، رشد 22درصدی داشته و تنها بورسی است که درآمد آن با رشد همراه شده است. همچنین بررسی رشد سودآوری بورس انرژی از زمان تاسیس تاکنون حاکی از رشد متوسط سالانه بیش از 39درصد است.
بررسی نسبت قیمت به درآمد فراکاب‌‌‌ها
پس از انتشار گزارش صورت مالی‌های 6 ماهه بورس‌ها، شاهد افزایش نسبت P/ E ttm بوده‌ایم.
ارزان‌ترین بورس، شرکت بورس تهران با نسبت قیمت به درآمد 3/ 18 است. پس از آن فرابورس و کالا با نسبت قیمت به درآمد 1/ 52 و 58 قرار دارند و بیشترین نسبت قیمت به درآمد در اختیار بورس انرژی با P/ E 7/ 290 است. عملا P/ E ارزان‌ترین بورس (یعنی بورس تهران) بیش از دو برابر متوسط P/ E بازار سرمایه است.
فرصت‌ها
بورس تهران و فرابورس که بر معاملات اوراق بهادار متمرکز هستند، با رشد بازاراز طریق ورود شرکت‌های جدید، افزایش گردش بازار و معاملات با رشد درآمد روبه‌رو میشوند. از سوی دیگر در بورس کالا و انرژی که بر معاملات کالاهای مختلف متمرکز است، با ورود کالاهای جدید از جمله سیمان و برنامه‌هایی برای ورود خودرو و حتی نفت پالایشی‌ها، شاهد افزایش درآمدهای عملیاتی خواهند بود.
ریسک ها
بورس‌ها تحت ریسک تغییرات و از جمله کاهش کارمزدهای معاملات و کارمزدهای سهم ارکان (از جمله بورس ها) هستند. این موضوع در مرداد سال گذشته رخ داد و به دلیل بالاتر بودن کارمزدها در بورس ایران نسبت به سایر بورس‌های جهان و منطقه، انتظار کاهش درآمدها و به تبع آن سودآوری وجود دارد. همچنین در صورت اعطای احتمالی مجوز بورس‌های جدید، بورس‌های فعلی به لحاظ درآمد و سودآوری و حوزه فعالیت می‌توانند تحت‌تاثیر قرار گیرند.
جمع بندی
کلیه بورس‌ها نسبت قیمت به سودی به مراتب بیش از متوسط بازار دارند. با این حال به دلیل انحصاری بودن فعالیت و همچنین رقابت‌های مدیریتی در سهام این شرکت‌ها و تمایل فعالان و حقوقی‌ها برای حضور در بورس‌ها (و در نتیجه تاثیرگذاری بر تصمیمات و اطلاع از آن) همواره سهام این شرکت‌ها با نسبت سود به قیمت بالاتری معامله شده است.
علاوه بر این رشد سودآوری این شرکت‌ها طی دهه گذشته در رتبه بالاترین شرکت‌ها قرار داشته است که این موضوع سبب جذابیت در قیمت‌گذاری شده است. در مجموع شرکت بورس تهران در میان بورس‌ها، ارزان‌ترین نماد به‌شمار می‌رود.
