در تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت
صفر تا صد شوینده‌‌‌های بورسی
فروش این دسته از کالاها توسط شبکه‌های خرده‌فروشی گسترده، معمولا متعلق به هلدینگ شرکت‌ها یا به صورت برون‌سپاری، صورت می‌گیرد و در نتیجه بحث نام تجاری و تبلیغات در این صنعت اهمیت بالایی دارد. به همین جهت بازار محصولات بهداشتی و شوینده یک بازار رقابتی به‌شمار می‌آید و برندها و شرکت‌های زیاد داخلی و خارجی در این بازار فعال هستند. به طور کلی، بازار هدف محصولات شوینده داخلی است و بیش از ۸۰درصد محصولات تولیدی شرکت‌ها در داخل کشور به فروش می‌رسد. سهم ایران از بازار جهانی بسیار اندک است اما در منطقه در کنار هند و ترکیه از قطب‌های تولیدکننده مواد شوینده و بهداشتی به حساب می‌آید. به طور کلی ظرفیت تولید داخلی شرکت‌های فعال در صنعت شوینده کشور سالانه حدود ۴میلیون تن است که از این مقدار ۵/ ۱ تن تولید محقق می‌شود. به‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور میانگین صادرات سالانه ایران در بخش مواد شوینده و صنایع وابسته به آن حدود ۱۸۰ تا ۲۲۰میلیون دلار بوده که در سال گذشته صادرات این محصولات به ۴۰۰میلیون دلار رسیده است.
قیمت‌گذاری و فروش
قیمت‌گذاری محصولات شوینده بر اساس مصوبه انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی ایران انجام می‌پذیرد. افزایش نرخ برخی از محصولات این گروه که سهم قابل‌توجهی در سبد مصرفی خانوار داشته باشند نیاز به تایید سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان دارد. به طورکلی با افزایش هزینه‌های تولید محصول و کاهش حاشیه سود توجیه‌پذیر اقتصادی، شرکت‌های تولیدکننده محصولات شوینده بر اساس مستندات، درخواست افزایش نرخ فروش را به انجمن صنایع شوینده ارسال می‌کنند و پس از تصویب؛ در بازه زمانی مصوب شده، افزایش اعلام شده در نرخ فروش محصولات شرکت‌ها اعمال می‌شود. روند مجوزهای افزایش نرخ دریافتی صنعت از ابتدای سال ۱۳۹۹ به شرح جدول ارائه شده در ستون سمت چپ است.
بهای تمام شده
مواد اولیه تولید مایعات شوینده، عمدتا شامل ۳۵ تا ۴۰درصد اسید سولفوریک و تکزاپون و ۲۵ تا ۳۰درصد بطری و ادوات بسته‌‌‌بندی، همچنین حدود ۳۵ تا ۴۰درصد سایر مواد از جمله اسانس و رنگ است. آلکیل بنزن خطی (LAB) به دلیل تجزیه‌‌‌پذیری مناسب در محیط‌زیست به طور گسترده در صنایع تولید مواد شوینده مورد استفاده قرار می‌گیرد. آلکیل بنزن خطی پس از سولفونه‌‌‌شدن (Sulfonation) در واحدهای پاییندستی به سولفونیک آلکیل بنزن اسید (LABSA) تبدیل شده و به عنوان عامل پاککننده در شوینده‌‌‌های مایع و پودرهای لباسشویی دستی و ماشینی مورداستفاده قرار می‌گیرد. چربی‌زداها، از شوینده‌‌‌های قلیایی برای پاک‌‌‌کردن روغن، چربی، گریس و وکس استفاده میشوند. این محصولات، اغلب بر پایه هیدروکسید سدیم یا هیدروکسید پتاسیم هستند که باعث واکنش این ماده با چربی‌‌‌ها و هیدرولیز آنها می‌شود.
یکی از پرکاربردترین پاک‌‌‌کننده‌‌‌های قلیایی، آمونیاک است که قادر به پاک کردن انواع چربی‌‌‌ها و روغن‌‌‌هاست. در ترکیبات این شوینده‌‌‌ها از مواد افزودنی بر پایه فسفات و سیلیکات نیز استفاده می‌شود. هیدروکلریک اسید و فسفریک اسید (Phosphoric acid) از ترکیباتی اسیدی هستند که برای چربی‌‌‌زدایی در این شوینده‌‌‌ها به کار می‌روند. کلیه مواد اولیه به جز اسانس و پمپ تریگر دار در داخل کشور تامین می‌شود. در این صنعت بیش از ۲۰نوع ماده اصلی موجود است که اکثر آنها از شرکت‌های پتروشیمی تامین میشوند که بر اساس سیاست وزارت نفت و مدیریت صنایع پاییندستی پتروشیمی ۹۵درصد قیمت جهانی و با ارز نیما محاسبه میشوند.
شرکت‌های شوینده بورسی
به صورت همگن‌سازی شده شرکت‌های شوینده بورسی، بر اساس ظرفیت اسمی در بخش محصولات بهداشتی پاککننده سطوح خانگی «ساینا»، در بخش محصولات مربوط به بهداشت شخصی «قرن» و در بخش محصولات مربوط به شست‌و‌شوی البسه «پاکشو» بیشترین ظرفیت تولید اسمی را دارند. از نظر مبلغ و مقدار فروش به ترتیب «پاکشو»، «قرن» و «پاکسان» بیشترین سهم بازار را به خود اختصاص داده‌اند. در ادامه شرکت‌ها بر اساس سال مالی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
از شرکت‌های پذیرفته شده بورسی این صنعت، پاکسان (شپاکسا)، گلتاش (شگل) و صنایع بهداشتی ساینا (ساینا) سال مالی منتهی به آذر ماه دارند.
سبد محصولات «شپاکسا» شامل انواع پودر و صابون با برندهای سپید، ارکید، گلی، برف، گلنار، پونه و... است. سه دسته محصول پودر، صابون و سایر مواد شوینده «شپاکسا» با وزن برابر ۳۳درصد از مبلغ فروش محقق شده‌اند و به طور میانگین طی سال مالی شرکت، گروه پودرها ۶۰درصد و گروه صابون ۵۷درصد افزایش نرخ نسبت به میانگین سال گذشته داشته‌اند. بر اساس صورت‌های مالی منتشر شده حاشیه سود شرکت در ۹ماه محقق سال‌جاری ۱۴درصد بوده است که نسبت به مشابه سال گذشته ۲۶درصد کاهش داشته است.
سبد محصول «گلتاش» عمدتا شامپو، مایع دستشویی و خمیر دندان با برندهای پونه، نسیم، ارکید و... است. شامپو ۴۵درصد از وزن فروش مبلغی «شگل» را به خود اختصاص داده است و طی سال مالی شرکت ۵۰درصد افزایش نرخ نسبت به میانگین سال گذشته، گزارش کرده است. حاشیه سودآوری این شرکت در ۹ماه سال‌جاری (۳۰درصد) نسبت به مشابه سال قبل (۴۰درصد) کاهشی بوده است.
«ساینا» انواع مایعات شوینده و ضدعفونی‌کننده با برندهای سپید، گلی، برف و... را در سبد محصول خود دارد. حدود ۶۰درصد از مبلغ فروش «ساینا»، مربوط به مایعات ظرفشویی داخلی طی سال مالی شرکت بوده که در همین مدت ۹۰درصد افزایش نرخ نسبت به میانگین سال گذشته داشته است. حاشیه سود ۹ماه محقق این شرکت نیز کاهشی بوده و از ۲۹درصد در سال گذشته به ۱۵درصد در سال‌جاری رسیده است. پدیده شیمی قرن (قرن) و گروه صنعتی پاکشو (پاکشو) سال مالی منتهی به اسفند ماه دارند. «قرن» انواع مایعات شوینده و پودرها را در سبد محصولات خود با برند اکتیو و حیات دارد. طی ۹ماه محقق سال مالی جاری، گروه محصولات بهداشت شخصی ۴۲درصد و گروه بهداشت البسه ۳۵درصد از فروش مبلغی شرکت را تشکیل داده‌اند که به ترتیب طی مدت مذکور ۷۵درصد و ۴۸درصد افزایش نرخ فروش نسبت به میانگین محقق سال گذشته داشته‌اند. در ۶ماه محقق سال‌جاری حاشیه سود شرکت ۲۴درصد گزارش شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است.
عمده سبد محصولات «پاکشو» انواع مایعات شوینده با برند گلرنگ، اوه، سافتلن و... است. در سبد محصولی پاکشو، مایعات شوینده با ۵۲درصد بیشترین وزن مبلغی فروش را داشته که طی ۹ماه محقق سال‌جاری ۴۵درصد افزایش نرخ را نسبت به میانگین مدت مشابه سال قبل محقق کرده است. در ۶ماه محقق سال‌جاری حاشیه سود شرکت ۱۹درصد گزارش شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است. بین‌المللی محصولات پارس با نماد «شپارس» با سال مالی منتهی به شهریور ماه، انواع پودر و مایعات شوینده را در سبد محصولات تولید خود با برند بانو، رخت، هوم‌کر و... دارد. بیشترین وزن فروش مبلغی «شپارس» مربوط به پودر و مایعات البسه است و حدود ۶۵درصد افزایش نرخ محقق کرده و طی ۳ماه محقق ۱۴۰۱ سال مالی، میانگین نرخ فروش نسبت به میانگین سال گذشته تقریبا ثابت بوده است. حاشیه سودآوری شرکت برای سال مالی ۱۴۰۰، ۲۲درصد بوده است که برابر با سال مالی گذشته بوده است. در بین ۶ شرکت تولیدکننده مواد شوینده مورد بررسی در این گزارش به‌جز صنایع بهداشتی ساینا که در فرابورس است، بقیه شرکت‌ها در بورس معامله میشوند. بیشترین ارزش بازار بین این شرکت‌ها با اختلاف متعلق به «پاکشو» بوده و کمترین ارزش بازار را «شپارس» دارد. کمترین نسبت قیمت به سودآوری گذشته‌نگر بین شرکت‌های مورد بررسی به ترتیب متعلق به «شگل»، «شپاکسا» و «قرن» است. همچنین پایین‌ترین نسبت قیمت به فروش را شرکت‌های «شپارس» و «شپاکسا» دارند.
* جداول در ستون سمت چپ درج شده‌است
