وضعیت سرمایهگذاریهای چندرشته‌ای فعال در بازار سرمایه بررسی شد
مختصات سود در هلدینگ‌های بورسی
بر اساس بند «۲۱» ماده «یک» قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذر ۱۳۸۴ شرکت‌های هلدینگ به این شرح تعریف شده‌اند: شرکتی که با سرمایه‌گذاری در شرکت سرمایه‌پذیر به‌منظور کسب انتفاع، آن‌قدر حق رأی کسب کند که برای کنترل عملیات شرکت، هیات‌مدیره را انتخاب کند یا در انتخاب اعضای هیات‌مدیره موثر باشد. همچنین بر اساس دستورالعمل سازمان بورس و اساسنامه شرکت‌های هلدینگ، این شرکت‌ها مکلف هستند بیش از نیمی از دارایی‌های خود را با هدف کنترل در سهامی سرمایه‌گذاری کنند. از سوی دیگر برخی از شرکت‌های هلدینگ محدودیت‌هایی در خصوص تقسیم سود فروش سرمایه‌گذاری دارند و به این ترتیب مشخص است که تمرکز این شرکت‌ها بر سودآوری از محل سود نقدی سرمایه‌گذاری‌هاست.
شرکت‌های هلدینگ خود به دو دسته هلدینگ‌های تخصصی و هلدینگ‌های چندرشته‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند. شرکت‌های هلدینگ‌های تخصصی معمولا در یک حوزه صنعتی فعالیت می‌کنند. حوزه‌هایی مانند پتروپالایشی، سیمانی، معدنی، غذایی و دارویی از جمله حوزه‌هایی هستند که هلدینگ‌های تخصصی در بازار سرمایه در آنها فعالیت می‌کنند. در مقابل، هلدینگ‌های بزرگی وجود دارند که در چند رشته صنعت فعالیت‌های گسترده‌ای دارند. فعالیت‌های این هلدینگ‌ها متنوعند و در برخی موارد خود مالک هلدینگ‌های دیگر هستند.
در بازار سرمایه ایران 6هلدینگ چندرشته‌ای پذیرفته شده‌اند. این شرکت‌ها شامل سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی (وصندوق)، سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)، سرمایه‌گذاری غدیر (وغدیر)، سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی (وبانک)، سرمایه‌گذاری ملی ایران (ونیکی) و گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید (وامید) هستند.
سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی (وصندوق)
سهامدار عمده شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی، صندوق بازنشستگی کشوری است و 77/ 40هزار میلیارد ریال سرمایه دارد. نسبت قیمت به خالص ارزش روز دارایی‌های بورسی این هلدینگ ۷۴درصد است. عمده پرتفوی بورسی این شرکت هم در صنایع پتروشیمی، پالایشی، سنگ‌آهنی، صنایع مصرفی، سیمانی و بانکی متمرکز است.
پتروشیمی جم بیش از یک‌سوم پرتفوی بورسی این شرکت را شامل می‌شود. پتروشیمی نوری، پتروشیمی فن‌آوران، پتروشیمی امیرکبیر و پالایش نفت اصفهان در جایگاه‌های بعدی هستند. از گروه سنگ‌آهنی نیز «کگل» و «کچاد» در پرتفوی «وصندوق» حضور دارند که سهم بیش از ۱۰درصدی دارند.
از صنعت سیمان، شرکت سیمان ساوه سهم یک‌درصدی دارد. «وبشهر» نیز سهم 5/ 1درصدی در پرتفوی این شرکت دارد. سود ttm(گذشته‌‌‌نگر) این شرکت 2هزار و 99ریال و پیش‌بینی سود سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ حدود 2هزار و 300ریال است.
در نتیجه نسبت قیمت بر درآمد ttm شرکت حدود 97/ 4 و نسبت قیمت بر درآمد (فوروارد) آن حدود 7/ 4 است. این هلدینگ با تقسیم ۹۰درصدی بالاترین نسبت تقسیم را در میان گروه خود دارد.
«وصندوق» در پرتفوی غیربورسی نیز شرکت‌های جالب توجهی دارد. این شرکت مالک ۷۵درصد صبا فولاد خلیج‌فارس است که ظرفیت تولید 5/ 1 میلیون تن بریکت در سال را در اختیار دارد. همچنین این شرکت مالک 5/ 66درصد پتروشیمی مسجدسلیمان است که ظرفیت تولید یک‌میلیون تن اوره را دارد و از اواسط سال‌جاری به بهره‌برداری رسیده است.
به این ترتیب عمده طرح‌های توسعه این شرکت در سال‌های اخیر به بهره‌برداری رسیده است. علاوه بر این 5/ 17درصد پتروشمیران (سهامدار جم‌پیلن)، فولاد اکسین با مالکیت ۳۰درصد، پتروشیمی باختر و ایلام به ترتیب با مالکیت 5/ 4 و ۱۷درصد در پرتفوی غیربورسی وصندوق جای دارند که ارزش افزوده قابل ملاحظه‌ای در مقایسه با بهای تمام‌شده دارند و عملا نسبت قیمت به خالص ارزش روز دارایی‌های این هلدینگ را به سطح پایین‌تر کاهش می‌دهند.
سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)
شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی که سازمان تامین اجتماعی سهامدار عمده آن است، پس از تجدید ارزیابی اخیر، سرمایه خود را از ۱۴۲هزار میلیارد ریال به ۱۶۳۶هزار میلیارد ریال افزایش داده و در حال ثبت است. بر اساس آخرین قیمت، نسبت قیمت به خالص ارزش روز دارایی‌های این شرکت بیش از ۱۰۰درصد و در محدوده ۱۰۴درصد است که بیشترین نسبت در بین هلدینگ‌های بورسی به شمار می‌رود. با این حال محاسبه خالص ارزش روز دارایی‌های این شرکت بر اساس قیمت شرکت‌های تابعه آن (هلدینگ‌های تخصصی) است که در صورت محاسبه هلدینگ‌های فوق بر اساس خالص ارزش روز دارایی‌ها به جای قیمت، حداقل نسبت فوق ۳۰واحد کاهش می‌یابد. همچنین «شستا» ساختار تو در توی هلدینگی دارد. نسبت قیمت بر درآمد (ttm) شرکت 8/ 6 و نسبت قیمت بر درآمد (فوروارد) آن حدود 2/ 4 است. این شرکت با تقسیم سود ۶۲درصدی از لحاظ نسبت پرداخت سود در میانه‌های صنعت است.
شرکت سرمایه‌گذاری تامین‌اجتماعی مالک هلدینگ‌های تخصصی خود است. از جمله بزرگ‌ترین آن «تاپیکو» است که به‌تنهایی ۶۰درصد ارزش پرتفوی بورسی را در اختیار دارد. پس از آن سرمایه‌گذاری صبا تامین با ۱۷درصد قرار دارد. «سیتا»، «تاصیکو»، «تیپیکو» و «حکشتی» در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
در پرتفوی غیربورسی نیز سنگ‌آهن مرکزی و ملی نفتکش و رایتل خودنمایی می‌کنند. شرکت سرمایه‌گذاری صنایع عمومی تامین نیز در پرتفوی غیربورسی قرار دارد. «شستا» طی سال‌های گذشته هلدینگ‌های اصلی خود را پذیرش کرده و انتظار می‌رود رایتل و صنایع عمومی در سال آینده پذیرش شوند.
گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید (وامید)
بانک سپه سهامدار عمده گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید است و حدود ۹۷هزار میلیارد ریال سرمایه دارد. بر اساس آخرین نسبت قیمت به خالص ارزش روز دارایی‌های بورسی این شرکت ۶۶درصد است. نسبت قیمت بر درآمد این هلدینگ 53/ 11 است. بر اساس پیش‌بینی سود، نسبت قیمت بر درآمد سال ۱۴۰۰ حدود ۱۱ و برای سال آینده حدود 5/ 7 است.
این شرکت به دلیل سال مالی منتهی به ۳۰ دی‌ماه سود شرکت‌های تابعه خود را طی دوره شناسایی می‌کند، بنابراین عملا سود آن شرکت‌ها را نسبت به سایر هلدینگ‌ها با یک دوره تاخیر شناسایی می‌کند. این شرکت با نسبت تقسیم سود ۵۱درصدی پایین‌تر از میانگین صنعت سود نقدی می‌پردازد. البته سهامدار عمده علیه این شرکت شکایت کرده و بابت مطالبات سود نقدی خود جریمه تاخیر خواسته است.
«وامید» به هلدینگ دوقلوهای سنگ‌آهنی (کگل-کچاد) معروف است. این دو شرکت بیش از ۷۰درصد وزن پرتفوی بورسی شرکت را تشکیل می‌دهد. پس از آن «کگهر» ۱۵درصد وزن پرتفوی را در اختیار دارد. در مجموع بیش از ۸۶وزن پرتفوی متعلق به گروه سنگ‌آهنی است. پس از آن «وهور» و «وسپه» در جایگاه بعدی قرار دارند. تامین سرمایه امید و تامین سرمایه امین، بخش دیگر پرتفوی این شرکت را تشکیل می‌دهند.
در پرتفوی غیربورسی هلدینگ ساختمانی سپه (شرکت ساختمانی)، پترو امید آسیا (مخزن نفت و دستگاه حفاری) با مالکیت ۱۰۰درصدی و شرکت توسعه آهن و فولاد گل‌گهر و کاوند نهان با 10درصد مالکیت قرار دارند.
سرمایه‌گذاری غدیر (وغدیر)
شرکت سرمایه‌گذاری غدیر وابسته به سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح است و ۷۲هزار میلیارد ریال سرمایه دارد. بر اساس آخرین نسبت قیمت به خالص ارزش روز دارایی‌های بورسی این شرکت ۸۲درصد است. نسبت قیمت بر درآمد (ttm) آن حدود 2/ 10 بوده و بر اساس پیش‌بینی سود سال مالی ۱۴۰۰ نسبت قیمت بر درآمد تحلیلی آن حدود 2/ 6 و برای سال ۱۴۰۱ نیز 8/ 4 است. این شرکت با تقسیم سود ۷۸درصدی به لحاظ تقسیم سود در وضعیت مناسبی در صنعت قرار دارد.
«پارسان» بیش از ۷۵درصد ارزش پرتفوی بورسی این شرکت را دارد. پس از آن پتروشیمی پارس و «سغدیر» قرار دارند. «وبشهر» و «ثاخت» در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در پرتفوی غیربورسی بین‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر، سرمایه‌گذاری برق و انرژی غدیر، صنعتی و بازرگانی غدیر و گسترش صنعت نوین ایرانیان با مالکیت 100درصدی قرار دارند که سهامداران عمده شرکت‌های معدنی، نیروگاهی، ساختمانی و مالی مجموعه غدیر هستند.
شایان ذکر است که بین‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر با نماد «وکغدیر» در بازار سرمایه پذیرش شده و چند زیرمجموعه آن از جمله «فغدیر» و «فرود» نیز پذیرش شده‌اند. همچنین مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب با مالکیت ۵۱درصد با ظرفیت تولید ۳۰۰هزار تن شمش آلومینیوم به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده شمش آلومینیوم کشور به‌تازگی به بهره‌برداری رسیده است. همچنین چند طرح به ارزش بیش از 10میلیارد دلار در مجموعه هلدینگ غدیر و زیرمجموعه‌های آن تعریف شده و در حال اجراست.
سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی (وبانک)
بانک ملی سهامدار عمده شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی است و سرمایه آن ۲۷هزار میلیارد ریال و نسبت قیمت به خالص ارزش روز دارایی‌های بورسی آن ۶۲درصد است. نسبت قیمت بر درآمد (ttm) این شرکت حدود 8/ 4 و نسبت قیمت بر درآمد تحلیلی ۱۴۰۰ برابر با ۵ و نسبت قیمت بر درآمد (فوروارد) آن (بر اساس سود ۱۴۰۱) برابر با 4/ 4 واحد است. این شرکت نسبت پرداخت سود نقدی ۵۸درصد دارد و در سطح متوسط صنعت است.
در پرتفوی این شرکت نماد شاراک بیش از نیمی از ارزش پرتفوی را در اختیار دارد. سهام‌های کنترلی و مدیریتی «وبشهر»، «سیدکو» و «زپارس» در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. همچنین این شرکت در سهام‌های «بترانس»، «پکرمان»، «وتوسم» و «شفا» سهام مدیریتی دارد. در پرتفوی غیربورسی «وبانک» نیز نماد «مدار» قرار دارد که در انتظار عرضه اولیه است. همچنین شرکت ساختمانی با نام بین‌المللی ساختمان و صنعت ملی قرار دارد. صندوق بازارگردانی و چند صندوق سرمایه‌گذاری دیگر نیز در پرتفوی این شرکت حضور دارند و سهام خرد در چند شرکت با سوددهی پایین قرار دارد.
سرمایه‌گذاری ملی ایران (ونیکی)
سرمایه‌گذاری ملی ایران تحت مالکیت بانک تجارت و صندوق کارکنان بانک‌هاست و سرمایه 5/ 17هزار میلیارد ریالی دارد و در حال افزایش سرمایه به ۳۵هزار میلیارد ریال از محل مطالبات و آورده نقدی است. این شرکت داستان جالب و پیچیده‌ای در خصوص واگذاری به بخش خصوصی و برگشت به بخش دولتی دارد که پرونده‌های حقوقی آن همچنان در جریان است. شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران به‌تازگی از شرکت سرمایه‌گذاری به هلدینگ چندرشته‌ای تغییر ماهیت داده است و یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های بورسی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری کشور به شمار می‌رود. نسبت قیمت به خالص ارزش روز دارایی‌های این شرکت ۵۳درصد است که کمترین نسبت را در میان شرکت‌های هلدینگ و حتی سرمایه‌گذاری دارد. نسبت قیمت بر درآمد (ttm) این شرکت حدود 44/ 5 است. از سوی دیگر نسبت تقسیم سود در این شرکت سرمایه‌گذاری با ۲۶درصد کمترین نسبت در میان شرکت‌های هلدینگ است.
این شرکت یکی از متنوع‌ترین و پرتعداد‌ترین پرتفوی‌ها را در میان شرکت‌های هلدینگ و حتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری دارد. بیشترین سهم آن در اختیار ایران‌خودرو است که سهم کمتر از ۱۰درصد را در اختیار دارد و کمترین نسبت سهم اول نسبت به کل پرتفوی در میان شرکت‌های هلدینگ است. «شنفت»، «فملی» و «وغدیر» در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. پرتفوی غیربورسی نیز عمدتا شامل شرکت‌های قدیمی و اخراجی بورس است. همچنین شرکت‌هایی مانند شیمی‌بافت، کارگزاری سرمایه ملی و مدیریت سرمایه‌گذاری ملی در آن حضور دارند.
جمع‌بندی
شرکت‌های هلدینگ از چند جنبه قابل بررسی هستند. هلدینگ‌هایی که تقسیم سود نقدی بالا، نسبت قیمت به خالص ارزش روز دارایی‌های در حد میانگین و پرتفوی غیربورسی رشدی دارند و در کنار آن نسبت قیمت بر درآمد آنها کمتر از متوسط بازار و در سطح میانگین صنعت است، شامل «وصندوق» و «وغدیر» هستند. با پذیرش و عرضه اولیه شرکت‌های تابعه این هلدینگ‌ها در بازار سرمایه نسبت قیمت به خالص ارزش روز دارایی‌های بورسی نیز کاهش خواهد یافت.
