با روش تحلیل بنیادی صورت گرفت
سایه‌روشن سه اوره‌ساز بورسی
آسیا و اقیانوسیه، بزرگ‌ترین عرضه‌کنندگان اوره با تقریبا 60درصد سهم بازار جهانی هستند. برآورد می‌شود نرخ رشد تقاضا در این منطقه به طور متوسط سالانه 2/ 2درصد باشد. رشد این منطقه به دلیل تقاضای رو به رشد هند و تایلند برای کودهای سنتی است.
در منطقه آسیا و اقیانوسیه، چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و همچنین مصرف‌کننده اوره است. هند پس از چین، دومین مصرف‌کننده بزرگ به‌شمار می‌آید. چین همچنین صادرکننده خالص اوره است که عمدتا به هند و آمریکای‌شمالی صادر می‌کند.
بیشتر صادرکنندگان از کشورهای غنی از گاز هستند؛ اما چین به دلیل ذخایر غنی زغال‌سنگ که یکی از خوراکهای این محصول است، صادرکننده قابل‌توجهی است.
هند یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان اوره در جهان است و بیش از 15درصد کل واردات را به خود اختصاص داده است. یکی دیگر از بازارهای قابل‌توجه اوره، آمریکای شمالی است و انتظار می‌رود، ظرفیت در این منطقه افزایش یابد که این امر اتکای آن را به واردات کاهش خواهد داد.
پروژه‌های متعددی به منظور افزایش ظرفیت و در نتیجه عرضه در این منطقه وجود دارد. تقاضا برای اوره در آمریکای شمالی بیشتر از نرخ رشد عرضه در بازار جهانی و رشد اقتصادی عامل اصلی تقاضای رو به رشد در این منطقه است.
چین منابع فراوان زغال‌سنگ دارد که خوراک مهمی برای تولید اوره است و قیمت زغال‌سنگ چین از رشد تولید اوره در منطقه حمایت می‌کند. کشورهای در حال توسعه، مانند کشورهای آسیای جنوبی و آمریکای لاتین، به دلیل افزایش مصرف اوره در بخش کشاورزی تقاضای بیشتری برای این محصول نسبت به سایر مناطق داشته‌اند.
اوره همچنین به عنوان ماده اولیه حیاتی در تولید چسب، رزین، پلاستیک و... نقش دارد، بنابراین رشد بازار این محصولات به طور قابل‌توجهی از رشد بازار اوره حمایت می‌کند. اوره همچنین به دلیل تغییر قوانین مربوط به استفاده از اکسید نیتروژن در موتورهای دیزلی در خودروها استفاده می‌شود که بخش قابل‌توجهی از تقاضا در بازار را به خود اختصاص داده است.
بازار و قیمت اوره عمیقا تحت‌تاثیر تقاضا و هزینههای بالای مواد اولیه در مناطق کلیدی قرار دارد. با این حال، در مناطق مختلف این اثر‌گذاری متفاوت بوده است؛ برای مثال، اوره به عنوان کود نیتروژن در اروپا (جایی که نیترات ترجیح داده می‌شود) نوسانات کنترل‌شونده‌تری داشته است و اکثر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان وابسته به خاورمیانه نوسانات شدید قیمت اوره را طی یک‌سال گذشته تجربه کرده‌اند؛ هرچند به طور کلی افزایش هزینههای ورودی یعنی افزایش قیمت گاز طبیعی در اروپا موجب کاهش گسترده تولید در آمونیاک شد و افزایش قیمت زغال‌سنگ حرارتی در چین به سهمیه‌‌‌بندی مصرف برق در برخی استان‌‌‌ها انجامید و کارخانه‌‌‌های کود را مجبور به کاهش تولید کرد. قیمت انرژی در ایالات‌متحده نیز افزایش یافت؛ زیرا توفان آیدا تولید گاز طبیعی در ساحل خلیج آمریکا را با مشکل مواجه کرد و چند شرکت بزرگ کود شیمیایی مجبور شدند توقف تولید را به‌سرعت اعلام کنند.
چین اعلام کرده که صادرات کودهای شیمیایی را تا ژوئن 2022 تعلیق کرده است تا از برآورد تقاضای داخلی (به دلیل نگرانی‌های امنیت غذایی) اطمینان حاصل کند.
صادرات آمونیوم فسفات و اوره چین به ترتیب تقریبا یک‌سوم و یک‌دهم تجارت جهانی را تشکیل می‌دهد. همچنین روسیه در دسامبر 2021، محدودیت‌هایی را برای صادرات کود نیتروژن و فسفات به مدت 6ماه اعلام کرد که تمام این موارد باعث رشد چشمگیر قیمت جهانی اوره تا حدود 900دلار بر تن بود؛ هرچند پس از آن قیمت با اصلاح مداوم تا 550دلار بر تن کاهش یافت؛ اما مجددا تحت‌تاثیر جنگ روسیه با اوکراین افزایش نرخ اوره را تا حدود 870دلار در هر تن شاهد هستیم.
البته درحال حاضر به هیچ وجه «قریب‌الوقوع» نیست؛ اما تقاضای اوره با توجه به محتوای کربن آن در درازمدت با تهدید مواجه است. جایگزینی کامل اوره (با سایر مواد مشابه) در بازارهای کلیدی بعید و غیرقابل دسترس به نظر می‌رسد (به ویژه چین و هند که به طور مشترک 47درصد تقاضای جهانی را به خود اختصاص می‌دهند)؛ اما تاثیر اصلی این عامل در ایالات‌متحده و اروپا می‌تواند بیشتر باشد (سهم تقاضای مشترک 12درصد). فناوری‌‌‌های مبتنی بر منابع آلی گزینه جایگزین در این صنعت است؛ با این حال سرعت و موفقیت تجاری چنین پیشرفت‌‌‌هایی، متغیر کلیدی برای آینده خواهد بود.
فروش اوره شرکت‌های داخلی در ایران به دو بخش تامین نیاز داخل و صادرات تقسیم می‌شود. تامین نیاز داخل براساس مصوبه دولت با حداقل نرخ برای کشاورزان تعیین شده و مابه‌‌‌التفاوت قیمت فروش با حداقل نرخ ۶ماه بورس‌کالا بر اساس یارانه تخصیص داده شده به این شرکت‌ها محاسبه می‌شود که شناسایی آن در طول زمان (به دلیل طرف حساب بودن با دولت و بوروکراسی‌‌‌های مربوطه) در صورت‌های مالی صورت می‌‌‌پذیرد.
فروش صادراتی این شرکت‌ها بر اساس نرخ‌های جهانی تعیین می‌شود. البته به دلیل اتخاذ سیاست پیش‌فروش در این شرکت‌ها معمولا نرخ‌های گزارش‌شده در صورت‌های مالی آنها با نرخ مورد انتظار میانگین جهانی متفاوت بوده و باعث شده است که شرکت‌های اوره‌ساز از افزایش نرخ جهانی اوره آن‌طور که انتظار می‌رفت، بهره نبرند.
موضوع اساسی دیگر در خصوص این صنعت، بحث مالیات برای صادرات آنهاست که براساس آخرین اخبار از جانب سهامدار عمده شرکت‌های اوره‌ساز با رایزنی‌هایی که صورت پذیرفته، این مالیات به احتمال بالا لحاظ نشود.
سال مالی پتروشیمی پردیس منتهی به شهریورماه است و در سه‌ماه اول سال مالی سال آینده (پاییز) 9.385ریال سود به ازای هر سهم محقق کرده که نسبت به انتظار عملکرد سالانه شرکت در سطح قابل قبولی است. حاشیه سودناخالص شپدیس در سطح 60درصد حفظ شده است و انتظار می‌رود در کل سال با بهبود اندک در همین سطح پایدار بماند.
پتروشیمی خراسان با سال مالی منتهی به اسفند، در 9ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته 160درصد افزایش سود خالص را محقق کرده است. حاشیه سود ناخالص این شرکت در سطح 70درصد حفظ شده است. این شرکت در سال‌های گذشته بین 70 تا 80درصد تقسیم سود داشته است.
پتروشیمی کرماشا در 9ماه سال‌جاری نسبت به سال قبل 100درصد افزایش سودخالص را محقق کرده و حاشیه سود ناخالص آن در محدوده 60درصد است که انتظار می‌رود این حاشیه سود طی سال‌های پیش‌رو تکرار شود. این شرکت طی دوسال گذشته حدود 30درصد تقسیم سود داشته است.
ریسکهای صنعت
در حال حاضر برای صنعت تولید اوره، مخاطراتی به شرح ذیل وجود دارد.
ریسک نرخ ارز
این ریسک بر میزان درآمدهای ناشی از صادرات محصول تاثیر مستقیم دارد. عمده درآمد عملیاتی شرکت‌ها از طریق منابع ارزی است و مصارف ارزی عمده هم به بدهی‌های ارزی آنها بابت تسهیلات فاینانس مرتبط می‌شود؛ بنابراین نوسانات نرخ ارز موجب تغییر مبلغ ریالی بدهی‌ها و بعضا زیان تسعیر ارز شده است.
ریسک بازار
با توجه به شرایط تحریمی، بازارهای هدف فروش محصولات صادراتی محدود شده و بعضا کاهش قیمت فروش محصولات صادراتی به دلیل شرایط تحریمی و افزایش عرضه محصولات با توجه به بهره‌برداری واحدهای در دست اجرا از جمله پتروشیمی لردگان از جمله ریسکهای مهم بازار است.
افزایش بهای حامل‌های انرژی
ازآنجاکه عمده‌‌‌ترین مواد اولیه شرکت‌ها، گاز خوراک است، افزایش نرخ گاز به‌خصوص در فصول سرد سال، همچنین بخشنامه هیات‌وزیران در خصوص تغییر نرخ تسعیر ارز خوراک، تاثیرات مهمی در بهای تمامشده محصولات دارد.
نحوه قیمت‌گذاری گاز خوراک مجمتع‌‌‌های پتروشیمی، قیمت تمامشده محصولات را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. طبق مصوبه هیات‌وزیران از ابتدای سال 97 در محاسبه قیمت معیانات، گاز طبیعی خوراک و دیگر خوراکهای تحویلی به واحدهای پتروشیمی، نرخ تسغیر ارز در هر ماه برابر با متوسط نرخ معاملاتی سامانه نیما خواهد بود. همچنین مشکل دسترسی به گاز خوراک در فصول سرد سال به دلیل افزایش میزان مصرف در بخش گرمایش است که با توجه به اولویت تامین نیاز خانگی به‌اجبار کاهش ظرفیت یا توقف تولید شرکت‌ها تحمیل می‌شود.
نرخ فروش اوره داخلی: با توجه به افزایش هزینه‌‌‌ها و متعاقبا افزایش بهای تولید اوره، بهای مصوب فروش تعهدشده به سازمان خدمات حمایتی کشور پس از پیگیری‌های صورت‌گرفته، ازابتدای مهرماه سال 1397 با نرخ معاملات در بورس کالا محاسبه و در حساب‌ها لحاظ شده است.
نرخ فروش صادراتی: با توجه به اینکه نرخ اوره صادراتی به صورت جهانی تعیین می‌شود، تغییر نرخ در برخی از ماه‌‌‌های سال موجب تغییر در فروش شرکت می‌شود.
ریسک اقتصادی و سیاسی
برخی محدودیت‌های ایجادشده ازجمله تحریم‌های صورت‌گرفته، از یکسو مشکلاتی را برای فروش‌های صادراتی ایجاد می‌کند که بعضا باعث لغو فروش مذکور یا تغییر خریدار می‌شود و این موضوع باعث متحمل شدن هزینههای جانبی از جمله هزینههای دموراژ کشتی می‌شود، از سوی دیگر محدودیت‌هایی را در خصوص خرید لوازم و قطعات ضروری ازجمله کاتالیست‌ها ایجاد می‌کند.
