خاموشی آماری در بازار گردشگری

گردشگری  صنعتی رقابت‌‌‌پذیر به‌‌‌شمار می‌رود که کشورها برای کسب درآمد بیشتر متمایل به روش‌های جدید ارائه نوآوری در این صنعت شده‌‌‌اند. امروزه یکی از کم هزینه‌‌‌ترین روش‌های جست‌وجوی مقصد سفر استفاده از گردشگری الکترونیکی و بررسی آمار و ارقام ورود گردشگران، هزینه اقامتگاه‌‌‌ها و هتل‌‌‌ها، حمل‌ونقل، آژانس‌‌‌های هوایی و... است کشورها با ارائه دقیق آمارها و به‌روزرسانی آنها در مراکز آمار خود می‌توانند با ارائه آمار دقیق به جذب گردشگر بیشتر گام بردارند. امروزه بسیاری از کشورهای پیشرو در حوزه گردشگری در به‌روزرسانی آمارهای مربوط به گردشگری بسیار قدرتمند عمل کرده و آمار ماهانه خود را با بررسی دقیق گردشگران داخلی و خارجی، درآمدهای کسب شده و ارائه خدمات منتشر می‌کنند. ترکیه به عنوان یکی از کشورهای توریست‌‌‌پذیر جهان، ماهانه آمار کاملی از گردشگری خود ارائه می‌دهد.

بهره‌‌‌گیری کشورهای مختلف حتی کشورهای کوچک در صنعت توریسم با عبور از شیوه‌‌‌های سنتی و برنامه‌‌‌ریزی اهداف کلان اقتصادی در زمینه گردشگری با توجه خاص به فناوری اطلاعات از پدیده گردشگری الکترونیکی، به منظور جذب مشتریان خود برای استفاده از سود سرشار حاصل از آن و توسعه رفاه اقتصادی کشورهاست. پیشرفت‌‌‌ تکنولوژی باعث شده تا سطح توقعات و انتظارات جهانگردان از خدمات ارائه شده در کشورهای میزبان بالا رود. این امر تا حدی انتخاب کشورهای مقصد را با پیچیدگی مواجه کرده و با توجه به بالا رفتن رقابت، کشورهایی در جذب توریست موفق خواهند بود که تحولات بنیادین را در گردشگری الکترونیکی به وجود آورده باشند.ترکیه به‌‌‌عنوان یکی از کشورهای توریست‌پذیر جهان، در سال ۲۰۱۹ میزبان حدود ۴۹‌میلیون گردشگر خارجی بوده که توانست در رتبه هشتم بیشترین ورودی گردشگران خارجی جهان قرار بگیرد. میزان درآمد حاصل از گردشگری در ترکیه در سال ۲۰۱۹، حدود ۳۰‌میلیارد دلار بوده است. همچنین بر اساس آمار منتشر شده در سازمان آمار ترکیه، پس از رکود ناگهانی ناشی از بحران شیوع کرونا و توقف سفرها در سال ۲۰۲۰، با کاهش محدودیت‌های سفر در سال ۲۰۲۱ حدود ۵/ ۲۴‌میلیون گردشگر خارجی به این کشور سفر کردند.

یکی از ابتدایی‌‌‌ترین و ساده‌‌‌ترین عوامل توسعه گردشگری در ترکیه را می‌توان شفافیت‌‌‌سازی و آمار دقیق و به‌‌‌روز از ورود گردشگران، هزینه‌‌‌ها، اقامت و.. دانست. زیرا ارائه آمار منجر به آگاهی بخش‌‌‌های مختلف بازار گردشگری از نحوه عملکرد خود در عرصه ارائه خدمات به گردشگران می‌شود و در نهایت منجر به تلاش در جهت رشد بیشتر و برطرف کردن نواقص احتمالی است و فرصت ارائه راهکارهای جدید برای جذب گردشگر بیشتر به وجود می‌‌‌آورد. سامانه آمار ترکیه یکی از قوی‌‌‌ترین سایت‌‌‌های آماری در جهان به شمار می‌رود که در پایان هر ماه آمار کاملی از تعداد گردشگران خارجی و داخلی، میزان هزینه‌‌‌ها و درآمدهای به دست آمده، میزان اقامت، مکان‌‌‌های مورد بازدید و... ارائه می‌دهد و سیر صعودی یا نزولی رشد گردشگری را بررسی می‌کند و این به‌روزرسانی ماهانه آمار، توجه گردشگران جهان را به ترکیه به عنوان مقصد گردشگری جلب می‌کند.

یکی از ضعف‌‌‌های عمده ایران در بخش گردشگری در عدم‌به‌روزرسانی اعلام آمار گردشگری در مراکز آماری معتبر است. بر اساس آخرین آمار مستند و منتشر شده در وزارت گردشگری تعداد گردشگران ورودی در سال ۹۶ حدود ۵‌میلیون نفر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل آن حدود ۴‌درصد رشد داشته است. اما پس از این تاریخ آمار مستند و معتبری وجود ندارد. بنابراین، یکی از موانع رشد و توسعه گردشگری کشور را می‌توان در ضعف آماری ایران دانست. بر اساس اعلام وزارت گردشگری، تعداد ورود گردشگران خارجی در سال ۹۷ به ایران ۸‌میلیون نفر و درآمد حاصل از آن ۶/ ۱۱‌میلیارد دلار محاسبه شده است، اما هیچ‌گونه «سند آماری» مستند و منتشر شده‌‌‌ای بر این ادعا در مراکز آماری رسمی کشور وجود ندارد و آمارهای موجود بر اساس اعلام کلی مسوولان در رسانه‌‌‌هاست و هیچ سایت و مرکزی، آمار مستند و دقیقی اعلام نکرده است. آخرین آمار گردشگری در سایت مرکز آمار ایران مربوط به بهار ۹۷ است و آخرین آمار وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مربوط به سال ۹۶ است و بعد از آن هیچ سند دیگری از مراکز معتبر آماری وجود ندارد. این آمارها اطلاعات دقیقی از میزان درآمد حاصل از گردشگری نداده است و همچنین آخرین آمار در زمینه حمل‌ونقل به سال ۹۵ بازمی‌گردد و بعد از آن هیچ آمار جدیدی منتشر نشده است.

با توجه به ظرفیت‌‌‌های ایران در جاذبه‌‌‌های طبیعی، تاریخی و مذهبی به عنوان ۱۰ کشور اول توریستی جهان و پنجمین کشور تاریخی جهان، میزان ورود گردشگران خارجی و سهم ایران در بازار گردشگری جهان بسیار کم است. حل این مشکلات نیازمند تغییرات اساسی بر ساختار و زیرساخت‌‌‌های بازار گردشگری کشور است که با به‌روزرسانی اطلاعات و آمار و کارآمدی نظام مدیریتی همراه با تعامل و مشارکت با جامعه ذی‌نفعان و مشاغل نوظهور می‌توان در توسعه گردشگری و در نتیجه رشد اقتصادی کشور گام برداشت.