سیاست‌های لازم برای ساماندهی بازار توریسم بررسی شد
گردشگری در پساکرونا از کدام مسیر؟
بر پایه این آمار می‌توان چنین عنوان کرد که جامعه جهانی با چالش بزرگی در حوزه سلامت و بهداشت روبه‌‌‌رو شده است. در مقابله با این چالش دولت‌‌‌ها چاره‌‌‌ای جز قرنطینه و اعمال محدودیت‌ها نداشتند. در نتیجه اتخاذ این سیاست‌ها صنعت گردشگری در سراسر جهان با نوعی تعطیلی مواجه شده است. کاهش ۸۵درصدی تعداد گردشگران در سراسر جهان در طول ۵ ماه نخست سال ۲۰۲۱ در مقایسه با همین محدوده زمانی در سال ۲۰۱۹ نشان‌‌‌دهنده وخامت وضعیت صنعت گردشگری در جهان است.
بر اساس اعلام بانک جهانی این افت چشمگیر در تعداد گردشگران منجر به کاهش ۳/ ۱ تریلیون دلاری درآمد حاصل از صادرات از طریق گردشگری و از بین رفتن بیش از ۵۰میلیون شغل شده است. این میزان کاهش ضرری ۱۱ برابر بیش از بحران‌های اقتصادی سال ۲۰۰۹ به وجود آورده است. جمیع اثرات منفی این همه‌گیری بر صنعت گردشگری به‌‌‌طور خاص و بر اقتصاد جهانی به‌‌‌طور عام، دستیابی به چارچوبی برای احیای این صنعت را به اولین و مهم‌ترین هدف جوامع تبدیل کرده است. در راستای دستیابی به این هدف تحقیق‌‌‌های بسیاری انجام‌‌‌شده که بررسی آنها نشان می‌دهد سه عامل اساسی در احیای صنعت گردشگری و بازگرداندن اعتماد ازدست‌‌‌رفته گروه‌‌‌های ذی‌نفع و ذی‌‌‌نفوذ در حوزه گردشگری به این صنعت نقش مفید و موثری بازی خواهند کرد.
راهبرد دولت‌‌‌ها برای کمک مالی
صنعت گردشگری همچون سایر صنایع برای ادامه حیات خود به کمک‌‌‌های دولتی وابسته است. درواقع دولت‌‌‌ها نقش بسیار مهم و غیرقابل‌‌‌انکاری در اقتصاد گردشگری در دوران پیش از شیوع ویروس کرونا و پس‌‌‌ازآن بازی می‌کنند. در ادامه به برنامه برخی دولت‌‌‌ها برای کمک به صنعت گردشگری اشاره خواهد شد:
بلژیک در نظر دارد در صورت لغو شدن سفر مسافران درنتیجه محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا به جای برگشت پول، یک کارت یا کوپن به همان ارزش صادر کند که به مدت یک سال برای سفر مجدد به این کشور قابل‌‌‌استفاده خواهد بود. در همین راستا بانک توسعه ملی برزیل وامی برای صنایع وابسته به گردشگری در نظر گرفته است. همچنین اختصاص کمک‌‌‌هزینه به خطوط هواپیمایی از دیگر اقدامات برزیل در این زمینه بوده است. کانادا نیز با در نظر گرفتن بودجه برای کاهش فشار اقتصادی روی شاغلان حوزه گردشگری در این راستا قدم برداشته است. در شیلی بازپرداخت وام‌‌‌های پرداخت‌‌‌شده به شرکت‌های خدمات گردشگری به تعویق افتاده است. در استونی وزارت اقتصاد این کشور بسته‌‌‌ای به ارزش ۲۵میلیون یورو برای کمک به مشاغل حوزه گردشگری در نظر گرفته است. در اندونزی دولت برای احیای صنعت گردشگری بودجه‌‌‌ای بالغ‌‌‌بر ۷۲۵میلیون دلار اختصاص داده است. درآمریکا نیز دولت برای بازگرداندن رونق به صنعت گردشگری، ۲ تریلیون دلار برای حمایت همه شغل‌‌‌های این حوزه اختصاص داده است.
پیشرفت تکنولوژی
بی‌‌‌شک همه‌گیری ویروس کرونا منجر به‌‌‌سرعت بخشیدن به پیشرفت تکنولوژی شده است. پژوهش‌‌‌های انجام‌‌‌شده نشان از تغییر فراوان رویکرد افراد نسبت به تکنولوژی در دوره شیوع این ویروس دارد. به‌‌‌عنوان‌‌‌مثال یافته‌‌‌های تحقیق‌‌‌های انجام‌‌‌شده بر اهمیت و تاثیر واقعیت مجازی (virtual reality) و واقعیت افزوده (augmented reality) بر تقویت حس خیال‌‌‌پردازی قبل از دیدن مقصد واقعی و درنتیجه حفظ شهرت مقاصد گردشگری و اطلاع‌‌‌رسانی و توسعه محبوبیت این مکان‌‌‌ها در دوران قرنطینه تکیه دارد. پیش‌بینی می‌شود در ادامه، با ایفای نقش فزاینده و موثر تکنولوژی در صنعت گردشگری مواجه باشیم کما اینکه پس از همه‌گیری ویروس کرونا در جهان تعداد کوچ‌‌‌نشینان دیجیتالی (digital nomads) که به دنبال فرصت برای کار از مقاصد مهم گردشگری جهان بوده‌‌‌اند افزایش چشمگیری داشته است. پیش‌بینی‌‌‌ها حاکی از آن است که حتی پس از پایان همه‌گیری ویروس کرونا صنعت گردشگری به این بازار جدید ایجادشده نمی‌تواند و نباید بی‌‌‌تفاوت باشد؛ چراکه این دست پیشرفت‌‌‌ها کمک شایان توجهی به احیای صنعت گردشگری و جبران خسارات ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا در این صنعت خواهد کرد.
تکیه‌‌‌بر دارایی‌‌‌های محلی
بر پایه آمار و اطلاعات در طول دوره همه‌گیری ویروس کرونا گردشگری داخلی رونق و توسعه بیشتری پیداکرده است. برخلاف گذشته که گردشگری داخلی محدود به دیدن خویشاوندان و دوستان بود پس از وقوع این همه‌گیری گردشگری داخلی باهدف گذران اوقات فراغت در سراسر جهان رونق یافت و پیش‌بینی می‌شود این روند تا محدوده زمانی قابل‌‌‌توجهی پس از اتمام آن ادامه یابد.
یافته‌‌‌های گروه‌‌‌های تحقیقی بانک جهانی نشان می‌دهد در دوران پساکرونا تمایل بیشتر به گردشگری ماجراجویانه در طبیعت (سفر به مناطق ناشناخته باجذبه کمتر)، رفتن به سفرهای داخلی و سفرهای با مقصد کوتاه وجود خواهد داشت. بر همین اساس فعالان و پژوهشگران حوزه گردشگری بر این باورند که دارایی‌‌‌های محلی در تلفیق با حس تعلق ساکنان می‌توانند نقش تعیین‌‌‌کننده‌‌‌ای در احیای این صنعت در دوران پساکرونا بازی کنند. درواقع می‌توان چنین عنوان کرد که برای احیای گردشگری پساکرونا باید دید رایج به این صنعت را تغییر داد. نباید به گردشگری تنها از منظر یک صنعت نگریست، بلکه باید بر بعد اجتماعی و تاثیرات مثبت آن تاکید کرد و به دنبال جذب سرمایه در توسعه این وجه از گردشگری بود.
شیوع ویروس کرونا و توقف صنعت گردشگری درنتیجه تاثیرات آن اگرچه خسارت‌‌‌های اقتصادی فراوان و حتی در برخی موارد غیرقابل جبرانی به همراه داشته است اما درعین‌‌‌حال در سطح جهانی فرصتی ایجاد کرده که فعالان و پژوهشگران این حوزه به بازبینی عملکرد این صنعت بپردازند و بتوانند به چارچوب علمی و اجرایی برای احیای دوباره این صنعت و رفع نواقص و مشکلات موجود در آن دست یابند. به نظر می‌رسد این توقف و تغییر نگرش‌‌‌های بنیادینی که در زمینه صنعت گردشگری در جهان در حال وقوع است را می‌توان در کشوری مانند ایران که تاکنون صنعت گردشگری نتوانسته سهم قابل‌‌‌توجهی از اقتصاد ملی را به خود اختصاص دهد به فال نیک گرفت؛ چراکه تعطیلی این صنعت تاثیرات منفی اقتصادی کمتری بر کشور ما داشته و از سوی دیگر به دلیل اینکه این حوزه (گردشگری) هنوز در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد بهتر و شاید سریع‌‌‌تر از سایر کشورهای پیشرفته در این حوزه خود را با تغییر نگرش‌‌‌ها همراه و همگام سازد. این چشم‌‌‌انداز تنها در صورت داشتن برنامه‌‌‌ای منسجم و آینده‌‌‌نگر قابل تحقق است.
برنامه‌‌‌ای که بر اساس بررسی‌‌‌های علمی انجام‌‌‌شده باید سیاست‌های زیر را در پیش گیرد.
- تغییر سیستم برنامه‌‌‌ریزی در حوزه گردشگری از سیستمی کل‌‌‌نگر و بالا به پایین به سیستمی جزءنگر و تعاملی.
- تفویض اختیارات بیشتر در حوزه گردشگری به حکومت‌‌‌های محلی و محدود ساختن مداخله سیستم‌های مدیریتی کلان در این حوزه به تعیین خط‌‌‌مشی‌‌‌های کلی.
- تقویت NGOها و گروه‌‌‌های مردم‌‌‌نهاد به‌‌‌عنوان حلقه واسط گروه‌‌‌های دخیل در امر گردشگری.
- شناسایی بسترهای دارای پتانسیل توسعه گردشگری بومی و محلی.
- توسعه زیرساخت‌‌‌های تکنولوژیک صنعت گردشگری از طریق همکاری با شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان باهدف برند‌سازی مکان‌‌‌های گردشگری در سطح بین‌المللی در دوران شیوع ویروس کرونا و جذب گردشگر بالقوه به این مکان‌‌‌ها و کمک به احیای این صنعت در دوران پساکرونا.
