جنبه اختصاصی این خدمات در حوزه اقامت همانا استفاده گردشگران از هتل‌ها و مراکز اقامتی قانونی و ثبت‌شده بوده و بدیهی است که سرمایه‌گذاران بخش اقامت تلاش دارند از این فضای کسب‌وکار استفاده بهینه را داشته باشند. بحران‌ها همیشه تاثیر فوری خود را نخست بر صنعت گردشگری گذاشته‌اند. هتلداران با چالش‌های بسیار برای کسب درآمد مواجه هستند. وقوع این بحران‌ها در حوزه‌های داخلی و بین‌المللی تاثیر مستقیمی بر این صنعت دارد. در حوزه بین‌المللی وقوع جنگ‌ها و ناآرامی‌های منطقه‌ای، تحریم‌های اقتصادی، تبلیغات منفی خارجی و... و در حوزه‌های داخلی کاهش درآمد سرانه، وضع قوانین و مقررات مالی و اقتصادی گوناگون، افزایش غیرعادی هزینه‌های عملیاتی، بالا بودن هزینه‌های استفاده از فناوری‌های نوین، کمبود نیروی انسانی ماهر، هزینه‌های بالای سرمایه و... وضعیت مالی این صنعت را بسیار شکننده کرده است.

پدیده خانه مسافرها موضوع جدیدی نیست. امروزه نیز تمایل و تقاضای گردشگران داخلی و بین‌المللی برای استفاده از خانه مسافرها در حال افزایش است. درواقع حرکت سیستم‌های موفق نرم‌افزاری اقامت همچون Airbnb یا HomeaWay و ده‌ها سایت و اپلیکیشن دیگر در راستای توسعه این فرهنگ اقامتی در سطح جهان است. قانونی کردن فعالیت این خانه مسافرها و تمرکز بر مسائلی چون کیفیت، بهداشت و امنیت این اماکن می‌تواند در توسعه گردشگری نقش بسزایی داشته باشد. اصولا میهمانان این دو مجموعه از هم تفکیک‌پذیر و تقریبا غیرقابل ادغام می‌باشند. میهمانان هتل‌رو تحت شرایط عادی، تمایلی به استفاده از خانه مسافرها نداشته و همچنین میهمانان خانه مسافرها به دلایل مختلفی ازجمله تمایل به اقامت دسته‌جمعی، پرداخت هزینه کمتر، راحتی اقامت و... تمایلی به استفاده از هتل ندارند.

Airbnb در اوایل سال ۲۰۰۸ میلادی اعلام کرد که ۳ میلیون مکان اقامتی در ۱۹۱ کشور را که حدود ۹۹ درصد آن خانه مسافر هستند، ارائه کرده است. این در حالی است که بر اساس آخرین اطلاعات منتشره حدود ۲۷۰ هزار هتل در سراسر دنیا وجود دارد. رئیس جامعه هتلداران ایران نیز تعداد اتاق‌های هتل‌های ایران را ۷۵ هزار اتاق و تعداد خانه‌های شخصی که به اسکان گردشگران می‌پردازند ۲۴۰ هزار خانه اعلام کرد. این آمار و ارقام نشان از ظرفیت بالای خانه مسافرها در جذب گردشگران دارد. خانه مسافرها همانند سایر گروه‌های اقتصادی درگیر در امر گردشگری تمایل دارند که از اقتصاد عظیم گردشگری سهم مناسب خود را برداشت کنند. بامطالعه میدانی خانواده‌هایی که خانه خود را در اختیار گردشگران قرار می‌دهند مشخص می‌شود که عمده این خانواده‌ها ممکن است در بحث اقتصادی دچار مشکل بوده و فعالیت این بخش تاثیر بااهمیتی بر اقتصاد و اشتغال آنان داشته است.

امروزه عصر رقابت است. هتلداران باید برای کسب درآمد به روش‌های خلاقانه و مبتکرانه روی بیاورند. آنها مجبورند که فعالیت‌های خود را هر چه بیشتر اقتصادی کرده و خدمات خود را با هزینه‌های کمتر و کیفیت بیشتر در اختیار میهمان قرار دهند. اکنون گرچه شاید بتوان مالکان خانه مسافرها را با شیوه‌هایی همچون توقف مجوزها، نظارت دولتی و... کنترل کرد ولی به‌زودی با باز شدن فضای کسب‌وکار بین‌المللی این کنترل‌ها و نظارت‌ها از سوی مردم صورت خواهد گرفت و مردم با نظارت خود بر خدمات هتل‌ها، خانه مسافرها، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و... تعیین خواهند کرد که خدمات اقامتی خود را از کجا، به چه میزان و با چه نرخی خریداری کنند. گرچه اکنون خانه مسافرها در ابتدای راهی پرفرازونشیب قرار دارند ولی باید تلاش کنند که در ارائه نرخ، رعایت کیفیت، الزامات بهداشتی، امنیت مسافران و... بسیار فعال عمل کرده تا بتوانند مسافران دائمی، وفادار و راضی را جذب کنند. نبود سایت جامع و کامل، فقدان یا ضعف مسائلی چون نظافت، امنیت و... از مواردی است که حتما میهمان مشکل‌پسند امروزی را در انتخاب مجدد یا معرفی این واحدها دچار شک و تردید خواهد کرد.

حذف این واحدهای اقامتی تحت هیچ شرایطی امکان‌پذیر نبوده و وجود آنان در ذات صنعت گردشگری است. لغو مجوز یا برخورد قهری با آنان باعث خروج از مجاری کنترل‌های قانونی خواهند شد. فقط شاید لازم باشد که به‌صورت سازماندهی‌شده تحت نظارت جوامع رسمی و قانونی هتلداری یا... فعالیت کرده تا بتوانند خدمات بهتر و کنترل‌شده‌ای ارائه کنند. ساماندهی قانونی این اماکن باعث ایجاد درآمد برای دولت و شهرداری‌ها در حوزه‌های مالیاتی و عوارض شده و می‌تواند با برنامه‌ریزی صحیح باعث رشد بیشتر گردشگری شود. البته این بحث جدای از بحث اقامتگاه‌های غیررسمی، میهمانسراهای دولتی و اسکان مسافران در مدارس بوده که پدیده عجیب و غیرعادی است که احتمالا فقط در ایران وجود دارد و در مقوله‌ای دیگر به آن پرداخته خواهد شد.

Gm۳۹۴@yahoo.com