این در حالی است که چندی پیش رئیس سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» گفت: «زمانی که دلار در برابر ریال افزایش می‌یابد، گرچه قیمت تورهای ورودی کاهش پیدا می‌کند اما باعث گرانی سفرهای داخلی می‌شود.» اما با توجه به اینکه قیمت، تقاضا را متاثر می‌کند چنین ادعایی با بررسی تجربه‌های جهانی مانند کشور هند درست به نظر نمی‌رسد. در واقع به نظر می‌رسد کاهش ارزش پول یک کشور، قدرت خرید و توان سفر به خارج از مرزهای آن کشور و استفاده از خدمات کشورهای دیگر را گران و به‌عنوان عاملی بازدارنده و کاهنده برای سفر به خارج عمل می‌کند. از سوی دیگر با توجه به اینکه سفر داخلی می‌تواند جانشینی برای سفر خارجی باشد، از سوی بسیاری از شهروندان یک کشور جایگزین می‌شود.

اوج‌گیری توریسم با کاهش ارزش روپیه

تا اواخر ژوئیه ۲۰۱۱، هر دلار آمریکا با حدود ۴۴ روپیه مبادله می‌شد، اما در ۵ ماه پایانی این سال روند کاهش ارزش روپیه شدت یافت و به حدود ۵۴ روپیه نیز رسید. سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ نیز این تحولات با شیب نسبتا تندی ادامه یافت و در ماه اوت ۲۰۱۳ به ۶۸ روپیه نیز رسید. این کاهش چشمگیر روپیه در برابر دلار موجب مشکلاتی در برخی مناطق این کشور شد. با این حال وضعیت صنعت توریسم در این میان برعکس سایر صنایع رو به وخامت نرفت. ضعیف‌تر شدن نرخ ارز به زیان این صنعت نبود، زیرا هند نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگری که دارای میراث فرهنگی غنی هستند، می‌توانست با رشد گردشگران بین‌المللی ورودی روبه‌رو شود؛ گردشگرانی که این کشور را به عنوان مقصدی ارزان‌تر تلقی می‌کردند و در نتیجه تقاضای خود را برای بازدید از آن افزایش می‌دادند. این افزایش جریان توریسم بین‌المللی می‌توانست به معنای اشتغال‌زایی برای این کشور نیز باشد. دولت این کشور نیز مشوق‌های زیادی برای تشویق گردشگران ارائه داد که از آن جمله می‌توان به کاهش حجم کاغذبازی برای گردشگران و بهبود زیرساخت‌ها اشاره کرد.  اما مساله دیگر این است که شمار گردشگران داخلی هند نسبتا زیاد بود و نرخ ارز نمی‌توانست بر آنان اثرگذار باشد. جان کستر، مسوول روندهای توریسم و استراتژی‌های بازاریابی در سازمان گردشگری سازمان ملل متحد آن زمان گفته بود: «اگر به دنبال هتلی در هند باشید ممکن است ببینید که بسیاری از افراد دیگر هندی هستند نه خارجی. این در مورد کشورهای بزرگی مانند چین یا برزیل نیز صادق است.» درحالی‌که رشد گردشگران بین‌المللی چندان در این سال افزوده نشد، کستر معتقد بود نرخ ارز ممکن است نقش مهمی را ایفا کند. کاهش ارزش روپیه در حقیقت نتیجه دیگری را به همراه داشت که اثر بزرگ‌تر خود را بر گردشگری داخلی این کشور می‌گذاشت.  خروج گردشگران هندی از مرزها در مدت دو ماه تا حدود ۲۰ درصد کاهش یافت. سفر به خارج از کشور در نتیجه کاهش ارزش روپیه در برابر ارزهای معتبر، برای هندی‌‌ها نسبتا گران شده بود و انجمن‌های گردشگری این کشور اعلام کردند هزینه سفر و اقامت در خارج از این کشور در مدت سه ماه تقریبا ۲۵ درصد گران شده بود. نتیجه این بود که بسیاری از کسانی که تعطیلات خود را در خارج از هند سپری می‌کردند رو به سوی مرزهای داخلی آوردند و آن دسته از افرادی که هنوز به خارج از این کشور سفر می‌کردند، مخارج کمتری داشتند. براساس گزارش‌های کشور هند، بیشتر گروه‌های درآمدی طبقه متوسط به نظر می‌رسید که این هزینه‌ها را با گذراندن مدت اقامت کمتر و جست‌وجوی گزینه‌های اقامتی متناسب با بودجه‌شان جبران کردند.  کستر همچنین خاطرنشان کرده بود: «اگر نرخ ارز همچنان برای روپیه نزولی باشد، قدرت خرید هندی‌هایی که به خارج می‌روند را کاهش می‌دهد که می‌تواند آنها را از رفتن به خارج از این کشور بازدارد.» بررسی تعداد گردشگران داخلی هند در سال‌های اخیر نشان می‌دهد شمار آنان از ۷/ ۷۴۷ میلیون نفر در سال ۲۰۱۰، به ۵/ ۸۶۴ میلیون نفر در سال ۲۰۱۱ رسید و در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ نیز به ترتیب برابر با ۰۳۶/ ۱ میلیارد و ۱۴۵/ ۱ میلیارد نفر شد. این به معنی رشد ۶/ ۱۵ درصدی گردشگران داخلی هند در سال ۲۰۱۱، ۹/ ۱۹ درصدی در سال ۲۰۱۲، ۵/ ۱۰ درصدی در سال ۲۰۱۳ و ۱۲ درصدی در سال ۲۰۱۴ بوده؛یعنی افزایش ۱۷۲ میلیون نفری در سال ۲۰۱۲، افزایش ۱۰۹ میلیون نفری در سال ۲۰۱۳ و افزایش ۵/ ۱۳۷ میلیون نفری در سال ۲۰۱۴. گزارش‌های دیگری نیز حاکی از کاهش گردشگران خروجی هند در نتیجه کاهش قابل توجه روپیه در برابر دلار و ارزهای معتبر هستند؛ به‌ویژه گردشگرانی را که به قصد تفریح از هند خارج می‌شدند و به مقاصد اروپا، ایالات متحده آمریکا و آمریکای لاتین می‌رفتند تحت‌تاثیر قرار می‌داد. علاوه‌بر کاهش مدت اقامت در خارج و تطبیق سفرهای خارجی با بودجه، گردشگران هندی به مقاصدی مانند دارجیلینگ، جزایر آندامان و نیکوبار، لاداک، کرالا، گوآ، راجستان و... رفتند که موجب شد این مقاصد دوباره با توریست‌های فراوانی مواجه شود و به این ترتیب با ارتقای گردشگری داخلی اثر سرریز مخارج توریسم برای بهبود اقتصاد نیز به وجود بیاید.

گردشگری