حال وخیم «کوچک»‌ها در صنایع‌دستی

به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، توسعه صنایع‌دستی موجب ارتقای دو بخش جذب گردشگر و رونق اقتصاد می‌شود. ایران رتبه سوم تولید صنایع‌دستی در جهان را به خود اختصاص داده است. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که درباره نبض تولید و فروش صنایع‌دستی، میان دولتی‌ها و فعالان این عرصه اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. فرزاد اوجانی؛ معاون مدیرکل صادرات صنایع‌دستی سازمان میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: با وجود اینکه در حال حاضر در تحریم قرار داریم اما برای صادرات صنایع‌دستی به کشورها مشکلی نداریم و تنها آمریکا و کانادا اجازه ورود صنایع‌دستی تولید شده در ایران را به کشور خود نمی‌دهند. بیشترین میزان صادرات صنایع‌دستی ایران به ترتیب مربوط به عراق، افغانستان، ترکیه و آلمان است و فرانسه کمترین میزان را در این عرصه به خود اختصاص داده است.

وی درخصوص افزایش قیمت مواد اولیه عنوان کرد: گرانی مواد اولیه موجب لغزنده و افزایشی شدن قیمت‌ها شده است که همین موضوع نیز مزیت رقابت را از ایران ربوده؛ زیرا کشوری همچون چین به تولید کالاهای مشابه ارزان با قیمتی حدود یک سوم قیمت تمام شده محصولات ما پرداخته است.  اوجانی افزود: بیشترین صادرات ایران در این حوزه مربوط به محصولاتی همچون زیورآلات سنتی و جنس نقره، فرش و زیرانداز، شیشه، سفال، سرامیک، پارچه، قلمکاری، خاتم، میناکاری و نساجی است و همچنین جعبه‌های استخوانی نیز از عمده صادرات کشور هستند که از محصولات صنایع‌دستی شهر اصفهان به‌شمار می‌رود. فرهاد فلاح مدیرکل تولید صنایع‌دستی سازمان میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری نیز درخصوص وضعیت تولید صنایع‌دستی در کشور به «دنیای‌اقتصاد» گفت: میزان تولید صنایع‌دستی کشور در چهارماه ابتدای سال ۹۷ حدود ۱۲۷ میلیارد تومان بوده که در زمان مشابه امسال به ۱۷۹ میلیارد تومان رسیده که از افزایش حدود ۶ درصدی در حوزه تولیدات صنایع‌دستی خبر می‌دهد. طبق تحقیقات «دنیای‌اقتصاد» و مصاحبه با فعالان این حوزه مشخص شده است که عمده تولیدکنندگان خرد و کوچک صنایع‌دستی با دو چالش مهم روبه‌رو هستند که شامل کمبود مواد اولیه کاهش فروش و کاهش فروش می‌شود.

 یک تولید‌کننده ترمه در اصفهان اعلام کرد: با وجود اینکه افزایش قیمت ترمه‌های تولیدی نسبت به افزایش قیمت بسیاری از کالاها و خدمات کمتر بوده (حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد افزایش قیمت داشته) اما ۴۰ درصد از مشتریان داخلی خود را از دست داده ایم. یک تولید‌کننده صنایع‌دستی فلزی از اصفهان نیز عنوان کرد: یکی از مسائل مهمی که موجب آسیب دیدن ما تولیدکنندگان می‌شود افزایش و نوسان قیمت مواد اولیه در بازار است از همین رو میزان فروش ما نیز ۹۰ درصد کاهش داشته که این میزان کاهش صادرات را نیز در بر گرفته است. یک تولید‌کننده چاقو در ایران گفت: تهیه مواد اولیه با دشواری‌های بسیاری همراه بوده است زیرا در آن با کمبود قابل توجهی مواجه شده‌ایم علاوه بر آن مواد اولیه (برنجی) که سال گذشته ۳۵ هزار تومان بود امسال به ۱۵۰ هزار تومان رسیده است و همین افزایش قیمت موجب شده تا قیمت تمام شده هر چاقو حدود ۷۵۰ هزار تومان شود و با بالا رفتن قیمت چاقوها نه‌تنها مشتریان داخلی خود را از دست داده‌ایم؛ بلکه امسال تاکنون صادراتی هم در این حوزه نداشته‌ایم. پیدا کردن مواداولیه ارزان یکی از مشکلات این روزهای گلیم بافی است و افزایش قیمت همین مواد اولیه موجب شده تا قیمت گلیم‌های تولیدی حدود ۶۰ درصد افزایش و صادرات نیز با کاهش ۷۰ درصد برای برخی گلیم باف‌ها همراه باشد.

تولیدکننده گلیم در مازندران می‌گوید: با وجود اینکه ۱۰ درصد میزان تولید خود را افزایش داده و قیمت محصولات تولیدی خود را کاهش داده‌ایم، اما با کاهش فروش به مشتریان داخلی و خارجی مواجه هستیم. با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه و نیروی انسانی فعال (بافنده‌ها) از نظر اقتصادی، تولید صنایع‌دستی دیگر برای ما مقرون‌به‌صرفه نیست و با چنین شرایطی مجبور می‌شویم از تولید صنایع‌دستی خارج شویم. - یک تولیدکننده فرش دستباف از خراسان گفت: میزان فروش و صادرات ما امسال نسبت به سال گذشته حدود ۵۰ درصد کاهش داشته که علت اصلی آن نایاب بودن و گران بودن مواد اولیه و همچنین افزایش دستمزدها  است که موجب افزایش قیمت تمام شده فرش‌ها شده است. گزارش «دنیای‌اقتصاد» درباره تضادی که بین آمار رسمی و شرح حال فعالان صنایع‌دستی وجود دارد، حاکی است: آمارهای رسمی براساس فعالیت تولیدکنندگان بزرگ است که عمده فروش و صادرات را در کشور به‌عهده دارند؛ در‌حالی‌که شرح حال این صنایع توسط تولیدکنندگان خرد و کوچک روایت شده است.

کارشناسان معتقدند: باید نگاه به کارگاه‌های تولیدی کوچک تغییر کند و کارگاه‌های کوچک نیز در حوزه صادرات و تولید فعالیت بیشتری داشته باشند؛ زیرا اولا فعال‌تر شدن آنها می‌تواند به اقتصاد توجه و کمک ویژه‌ای کند و چون تعداد آنها زیاد است بنابراین می‌توانند موجب افزایش تولید و صادرات نیز شوند. از طرفی، این کارگاه‌های کوچک بسیار منعطف هستند؛ به‌طوری‌که در دوره‌های رکود و مشکلات اقتصادی، آسیب جبران‌ناپذیری نمی‌خورند، اما تولیدکنندگان بزرگ نه‌تنها نمی‌توانند به راحتی خود را با شرایط رکود تطبیق دهند؛ بلکه به راحتی نیز از گردنه رکود عبور نمی‌کنند. ضمن آنکه تولیدکنندگان کوچک صنایع‌دستی با سرمایه کم قادر به رشد و تولید مناسب هستند.